Prof. Dr. Sinsi
|
Antalya Genel Tanitimi
Anadolunun güneyindeki Toros sıradağları, doğu-batı doğrultusunda Akdenize paralel olarak uzanmakta ve böylece kıyıda üç tarafı dağlarla çevrili güneyi denize açık dar ovalar meydana getirmektedir Bazı kıyılarda dağların denize dik olarak indiği yerlerde ise küçük doğal koylar ve yarımadalar oluşmaktadır Antalyanın bulunduğu ova da dağların sahilden uzaklaşmasıyla oluşmuş, 35 m yükseklikte, falezli iki düzlük şeklindedir Kıyıdaki ilk falezli düzlükte kent merkezi, Kepezüstü olarak adlandırılan arka düzlükte ise küçük yerleşim birimleri kurulmuştur Sahil uzunluğu 530km olup, batıda Eşen, doğuda ise Kaledran çayıyla sınırlandırılmıştır İlin yüzölçümü 20 820 km2 dır dır Ovanın toprak yapısı konglomera, alüvyon ve traverten falezlerdir Toros dağlarının ise kalker ve serpantin araziden oluşmuş karstik yeryüzü şekillerine sahip olduğundan üzerinde çokca derin vadiler, mağaralar, yarıklar ve kırılmalar oluşmuştur Kıyıdan 300m Yükseklikteki sulak yerlerde maki adı verilen zakkum, yabani çilek, sandal, kocayemiş, mersin, tespih ağacı, defne, hayıt, harnup, katırtırnağı, sütleğen gibi bodur ağaçlar ve ayrıca kekik, adaçayı, safran, çakırdikeni, çirişotu, kuşkonmaz, böğürtlen, krizantem ile seyrek olarak meşe, çınar, ahlât, zeytin ve ıhlamur ağaçlarına rastlanmaktadır 300 metreden sonra kızılçam ve meşe ormanları ile sulak yerlerde okaliptüsler görülmektedir 1200mden sonra ise sedir, köknar, sarıçam, ardıç ve kayın cinslerinin bulunduğu ormanlar başlamaktadır Ovalardaki alüvyonlu toprak tarıma elverişli olup, sebze, meyve ve kesme çiçek seracılığı yapılarak, ihraç edilmektedir Akdenizin ılık rüzgârlarına açık yörelerde, portakal, mandalina, limon ve greyfurt bahçeleri görülmektedir Antalya ovasının doğusunda muz ve avokado yetiştirilmektedir Endüstri bitkisi olarak pamuk ekilmekte olup, pamuk üretimi, çırçır ve tekstil fabrikaları ile Türkiye için önemli bir potansiyele sahiptir Dağlık platolarda ise elma, armut, ayva, üzüm ve susam yetiştirilmektedir Yöre faunası av turizmi için çok uygundur Toroslarda 10 000 hektarlık Düzlerçamında kontrollü olarak alageyik, yaban keçisi ve karaca avlarına izin verilmektedir Kurt, tilki, bozayı, sansar, yaban domuzu, yaban kedileri ve çakal sık karşılaşılan yabani türlerdir Yakın zamana kadar Toros Leoparının varlığı bilinmektedir Keklik, bıldırcın, üveyik, yaban güvercinleri, karatavuk, çulluk, turaç ve yaban ördeği av kuşları arasında sayılabilir Yöre grida balığı ile ünlüdür, bunun yanısıra çipura, istavrit, karagöz, izmarit, kefal, kırlangıç, mezgit, palamut, tekir, zargana, torik, mercan, burbunya önemli deniz balıkları olup, pavurya, istakoz, karides, ahtapot ve midye diğer deniz mahsüllerindendir Ayrıca sahilde altı noktada denizde kafes balıkçılığı yapılarak levrek ve kefal yetiştirilmektedir Eşen, Dim, Köprüçay, Manavgat, Akçay ve Alara ırmaklarında oltayla tatlısu balıkçılığı yapılmaktadır Özellikle Dim Çayında su içinde kurulu balık restoranları çok ünlüdür Tatlısu balıklarının başlıcaları tatlısu kefali, levrek, sazan, aynalı sazan, yılan balığı, gökçe ve karabalıktır Torosların su ve nehir yataklarına yakın yerlerinde sayısız alabalık üretme çiftlikleri ve restoranları mevcuttur Antalya ili 36,07º - 37,29º kuzey enlemleri ile 29,20º - 32,35º doğu boylamları arasında bulunmaktadır Yöre, kuzeyin soğuk rüzgârlarına kapalı olduğu için yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı tipik Akdeniz iklimine sahiptir Yılın 10 ayı güneşli geçen yörede, temmuz ve ağustos aylarında sıcaklık 45ºye çıkmaktadır Denizden esen Meltem ve karadan esen Poyraz rüzgârları yöreyi bu sıcaklık altında rahatlatmaktadır
Aylar
Ortalama sıcaklık
Deniz suyu Sıcaklığı
Ocak 16,5 17,6
Şubat 16,6 17
Mart 18 16,5
Nisan 20,5 18,5
Mayıs 24 20,5
Haziran 29 24,5
Temmuz 32 28,5
Ağustos 33 29,5
Eylül 30 27,5
Ekim 27 25
Kasım 22 21
Aralık 18 18
Toros dağlarının en yüksek noktası Akdağ olup 3025 metredir Şehir merkezinin kuzeybatısında ve 50 km uzaklıkta, Beydağları üzerinde Saklıkent kayak ve dinlenme merkezi bulunmaktadır Burada ocak-nisan aylarında kayak yapılıp daha sonra kıyıya inilerek denize girilebilmektedir Bu özelliği ile kent Türk rivierası olarak isimlendirilmektedir Saklıkentde iki adet telesky ve kayak parkuru mevcut olup yörede villalar ve konaklama tesisleri vardır Saklıkentin arkasındaki Bakırlı Tepe üzerinde ise 40 m çaplı ayna teleskop ve 150 cm ayna çaplı teleskopa sahip Antalya Ulusal Uzay Gözlem Evi yer almaktadır Yılın belirli günlerinde meteor yağmurları ve yıldız kaymaları izlenebilmektedir Nehirlerde rafting ve kano sporları, Toroslar üzerinde ise jeep safari, av ve trekking turları düzenlenmektedir Alternatif olarak Geyirbayırında Kaya tırmanışı, Kuş gözlem turizmi, Foto-safari, yayla turizmi, olta balıkçılığı, talasso ve dializ merkezlerine sağlık turizmi yapılmaktadır Myra, Noel Baba ve Patarada inanç turizmi etkinlikleri vardır Kıyıda ise başta Kemer, Çamyuva, Olympos, Adrasan, Kaş, Kalkan, Üçağız, Kekova, Side ve Alanya olmak üzere su altı dalış merkezleri bulunmuktadır Ayrıca Antalya Limanından Düden Şelalesi-Karpuzkaldıran ve Kemere, Sideden Alanyaya, Demre-Çayağzından Kekovaya, Kaşdan Kekovaya, Kemerden Çıralı-Olympos-Adrasan ve Gelidonya Burnuna yat turları yapılmaktadır Manavgat çayı üzerinde tekne, Xanthos Çayı üzerinde kano turları da vardır Ayrıca güneybatı Anadolu sahilini kapsayan mavi tur Antalyada sona ermektedir Alanyadan Kıbrısa, Antalyadan ise İtalyaya feribot seferleri yapılmaktadır Bugün Antalya eşsiz turistik konaklama tesisleri, doğası ve tarihi güzellikleriyle dünya turizm merkezidir Antalya ili bir vali ve il meclisi tarafından yönetilmekte olup, bir Büyükşehir ve üç ilçe belediyesine sahiptir Antalya limanı, Türkiyenin önemli ihracat ve ithalat limanlarındandır Limanda bulunan Serbest Ticaret Bölgesi başta tekstil, Madenler ve Tarım ürünleri olmak üzere her türlü ürünün rahatça ihracına hizmet etmektedir
TARİHİ Kentin kuzeyinde yer alan Karain mağrasında yapılan araştırmalar neticesinde yörenin prehistorik dönemden beri iskân edildiği anlaşılmaktadır M Ö 3000li yıllarda Avrasya steplerinden güneye inen Turkuas / Etrüsk boylarının tüm Anadolu gibi Antalya bölgesinede yerleşip kentlerini kurdukları bilinmektedir Yöre Hitit yazıtlarında Ahhiyava olarak isimlendirilmektedir Turkuasların Luwi ve Lukka boylarının Antalya kent sınırları içerisinde bulunan dağlık Psidia, Likya ve Pamfilya bölgesine de yerleştikleri bilinmektedir Yöre, 7 yyda Kimmer, daha sonra Pers, Makedon, Bergama, Roma ve Bizanslıların yönetimine girmiş ve nihayet 1207de Türklerin eline geçmiştir Kent adının kökeninin Turkuas/Luwi dilinde “Attala“ yani “Tanrının oğlu Hakanın Kenti” olduğu anlaşılmaktadır Bir süre Karamanoğullarının topraklarında Teke Sancağının merkezi olmuş, 19 yyda Konya vilayetine bağlanmış ve nihayet 1923de il olmuştur Roma ve Bizans döneminde “Adalia” olan kent fonetik bir söylenişle bugün Antalyaya çevrilmiştir
ANTALYA GÜNCEL YAŞAMI KÜLTÜR VE ETNOĞRAFYA
Antalya yöresi tarihi geçmişi nedeniyle geniş bir kültür ve etnoğrafyaya sahiptir Yöre insanı yerleşik kültür özelliklerinin yanısıra yörük kültürü özelliklerini de sentezlemiş, ve kendine has bir kültür oluşturmuştur Yazların çok sıcak olması nedeniyle sahilden Toroslardaki yaylalara göçen yöre halkının gereksinimleri bu yönde ortaya çıkmış, sahilde yetiştirdiği ürünlere bir de göçer kültürünün ihtiyaçlarını üretmek zorunda kalmıştır Her şeyden önce koyun ve keçi sürülerine sahip bu insanlar, yaylalarda barınmak için önce bu evcil hayvanlarının yününden keçe çadırları imal etmiş ve yaylada yine buna paralel olarak süt, tereyağı, peynir gibi hayvansal ürünlerin üretiminde uzmanlaşmıştır Dağlardaki çeşitli meyveleri kurutmuş bunlardan reçeller yapmış, turşular kurmuş ve üzümden pekmez çıkarmıştır Yörede başlıca turunç, bergamot, ayva, kaysı, elma, patlıcan, karpuz, incir, dağ çileği, karadut, böğürtlen başta olmak üzere 40 çeşit reçel yapılmaktadır Ayrıca Toroslardaki yaylalara göçen yöre halkı, yaylada hayvancılık, süt ürünleri ve avlanmanın dışında el sanatlarına da değer vermiş, başta yörenin ünlü halısı olan Döşemealtı Halılarını dokumuşlardır Bu halılar, orta boyda olup doğal kökboyalı ve genelde kırmızı, lacivert ve yeşil renklerdedir Atkısı ve çözgüsü saf yünden olan bu halılar, beş taş, deve ayağı, dallı ve haçlı motiflidir Yörükler, gecenin karanlığından ve her türlü uğursuzluktan kendilerini korumak için eski Türk inanç ve töresine göre evlerine, çadırlarına, binek ve evcil hayvanları ile yeni doğmuş çocuklarına nazar boncuğu olarak isimlendirilen mavi göz taşı takmaktadırlar Bugün Döşemealtı denen Toros yamaçlarındaki köylerde aynı şekilde kilimler, erzak çuvalları, çorap, çeşitli ev örtüleri dokunmakta ve tığ işi ince oya süslemelerinde yapılmaktadır Akseki tarafında şimşir ağacından tahta kaşık gibi küçük ev aletleri oymacılığı yapılmaktadır Yörenin tüm bu otantik ürünleri kent içerisinde restore edilmiş Tek Kapılı Han, Alarahan, Serapsu Han, Bedesten gibi han ve turistik eşya dükkânlarında satışa sunulmaktadır Günümüz ürünleri ise her çeşit mücevher, altın el sanatları, gümüş, deri hazır giyim ürünleri, Türk el halıları, dünya tekstil markaları, her türlü hediyelik eşya çeşitleri, havaalanı çevresindeki alışveriş merkezlerinde, Festival Çarşısında, Migros ve Liman Megacenterlerinde satılmaktadır Antalya yöresel yemeklerinin en ünlüleri tahin, sarımsak, ceviz ve haşlanmış kuru fasulyeden oluşan piyaz, kimyon ve tahin karışımlı acılı hibeş, şiş köfte, tandır kebap, domates civesi, şakşuka ve zeytinyağlı soğuk Akdeniz mutfağı çeşitleridir Kent merkezindeki Dönerciler Çarşısı yöre yemeklerinin bulunduğu otantik bir merkezdir Doğu Garajında, Meltem Çarşısında, Lara ve Konyaaltı plajlarında her türlü deniz ürünlerinin bulunduğu balık restoranları hizmet vermektedir Ayrıca, Tünek Tepe üzerindeki Döner Gazino ve Restoran eşsiz bir Antalya panoromasına sahiptir Antalya folklörü, genelde saz, tahta kaşık, darbuka ve tefle oynanan, zeybek oyunlarını içerir Toros dağlarında bir kısım yörükler tarafından dinsel amaçlı sema denilen halk oyunları oynanmaktadır Yörüklerde ayrıca boğaz havaları denilen ve sadece sözsüz olan oyun havaları vardır Günümüz Antalya sı her yıl artan turizm potansiyeli ile dünya turizm ve kültür merkezidir Alanyadan Fethiyeye kadar sayısız konaklama tesisleri, restoranları ve turizm aktiviteleriyle yaz ve kış turizmine hizmet vermektedir Kentte her yıl Expo Centerde turizm fuarı ile Turistik İşletmeler donanımı gibi turizme dönük yiyecek – içecek fuarı başta olmak üzere çeşitli uluslar arası fuarlar düzenlenmektedir Her yıl düzenlenen uluslar arası Altın Portakal Film Festivali, Aspendos Tiyatrosunda yapılan Klasik Müzik Festivalleri, Cam Piramit ile Atatürk Kültür Merkezinde düzenlenen turizm amaçlı sergi, konser, seminer, konferans ve söyleşiler önemli kültürel ve sanatsal etkinliklerdendir Kent, modern tiyatroları, sanat evleri, sergi salonları, senfoni orkestrası ile çağdaş yaşamın gereksinimlerine de sahiptir
|