Madde Bağımlılığının Etkileri

Madde bağımlılığının etkileri

Madde bağımlılığı; Bireyin, bir madde(sigara,alkol,kokain vb) ile kendisi arasında, bireyin seçimi ile kurulmuş, süreklilik gösteren bir ilişki türüdür Maddeye bağımlılık arttıkça, kişinin özerkliği kaybolur, onda görülmeyen davranışlar ortaya çıkmaya başlar

Madde alındıktan sonra bedenin yoğun bir haz duygusuyla kasılması, neşe, tatlı bir gevşeme, umursamazlık, canlılık, güçlülük gibi durumların varlığını hissetmesi ve bu maddeler alınmadığı zaman ortaya çıkan yoksunluk belirtilerinden sakınmak için madde alınmaya devam edilmektedir

Kişinin sosyal çevresi, arkadaş grubu, madde arayışı ve kullanımında, davranışın devam ettirilmesinde ; şartlandırıcı unsurdurKişi,gençliğin verdiği bir başkaldırı psikolojisi ve ailesinin olumsuz tutumları sonucu, çevresel etkilere açık ve dayanıksız hale gelmektedir Ailesinden ve okuldan göremediği yakın ilgiyi, arkadaş gruplarında arayan genç, bu grupların eğilimleriyle bütünleşmektedir

Kullanılan maddeyi arama davranışı; kullanılan maddeye, kullanılış süresine ve yoluna bağlıdırFiziksel ve psikolojik rahatsızlıklar; AIDS, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, kanser, karaciğer ve böbrek hastalıkları, kalıcı beyin hasarları, psikozlar; maddenin türüne, kullanım süresine, sıklığına ve kullanılış yoluna bağılıdır

Neler Yapılabilir?

* Maddenin kullanımına başlanacak ortamların oluşmasına meydan vermemek

* Maddenin bağımlılık düzeyine gelmesini önlemek

* Bağımlılık tedavi merkezlerine gitmek

Madde bağımlılığı etkileri ve özellikleri

Tıp dilinde uyuşturucu madde bağımlılığı kişinin tabii veya sentetik yolla elde edilen bir maddeyi iradesi dışında almak zorunda kalışıdır



Bir başka tanımı kendini psişik ve bazen ilave olarak fizyolojik belirtilerle gösteren ve alınan maddeye karşı arzu veya açlık oluşmasından ötürü o maddenin kişi tarafından devamlı ya da periyodik olarak kullanılmasıyla ortaya çıkan durum” olarak tarif edilmektedirDünya Sağlık Teşkilatı (WHO) uyuşturucu bağımlılığında bilhassa şu özellikleri tespit etmiştir:

•İrade ve mantık ile önlenemeyen uyuşturucu kullanma isteği

•Uyuşturucu maddenin giderek artan dozda kullanılmasının engellenememesi

•Kişinin uyuşturucuya fiziki ve ruhi olmak üzere tam bağımlılığı,

•Bağımlının şahsiyetinin tamamen çöküşü,bedenen ve ruhen meydana gelen ve hayatına mal olabilen tahribat

Gerek İlaç Gerekse Uyuşturucu Bağımlılığının Yayılmasındaki Etken Faktörler:

1Toplum içinde tıbbın ve ilaçların bütün sorunları çözümlediği hakkında geniş ve yaygın bir yanlış inanışın olması ve çoğu zaman bu nedenle sıkıntılardan ve korkulardan kurtulmak ve beğenmediği çevreden geçici bir süre uzaklaşmak için kişilerin ilaç alma eğiliminin doğması,

2Uyuşturucu maddelerin gelip geçici olarak keyif, ferahlık ve mutluluk vermesi,

3Gençlerin, çevrenin ve geleneklerin baskısını kırma, onlardan bağımsız olduğunu gösterme isteği Bu tür gençler, giyiniş, zevk ve davranış yönünden farklı olan bir alt grup oluşturarak diğer gençler içinde özendirici olmaları Bazı uyuşturucuların yaratıcılık verdiği, öğrenmeyi kolaylaştırdığı hakkındaki yanlış inanış

4Uyuşturucuların gençler arasında sosyal ilişkiyi kuram aracı olarak kabul edilmesi, ruhi inhibisyondan ve pısırıklıktan kurtulmak için bu tür maddelerin alma isteğinin olması

5Uyuşturucuların bazı toplumlarda kolaylıkla elde edilmesi

Uyuşturucu Madde Alışkanlığının Genelde Dört Özelliği Sahip Olduğu Görülür:
1İnsan beynini uyuşturması ve iradeyi dumana uğratması, yeni uyuşturuculuk vasfı,

2Hangi şart altında olursa olsun uyuşturucu maddeyi veya ilacı kullanmayı sürdürmekte önüne geçilmez bir arzu ve ihtiyacın duyulması

3Zamanla kullanım miktarının artırılması lüzumu

4İlacın tesirine karşı Psikolojik veya Fizyolojik bir ihtiyacın duyulması Yani bağımlılığın oluşması

Gelişen teknolojiye paralel olarak gittikçe bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddelerin adetleri artmaktadır

Bunların her birisinin insana olan etkisi ve bu etkiden ortaya çıkan zararlar bazı farklılıklar göstermiş olmakla beraber, bir genelleştirme yaparak ortalama bir şekilde yapmış oldukları zararları şöyle sıralayabiliriz:

Müptelanın yanlış olarak alacağı miktarı hesaplamaması üzerine ölüme, kollaps ve koma ortaya çıkabilir

Kişi birkaç defa uyuşturucuyu aldıktan sonra hemencecik alışkanlık husule gelir

Maddeye karşı gittikçe bağımlılığı (fizyolojik ve psikolojik anlamlarda ve toleransı (aynı etkiyi elde etmek için gittikçe artan miktar) artar

Bu durumda maddeyi elde etmek için müptelanın dünyada feda etmeyeceği hiçbir şey söz konusu değildir Beyin dokusunun kimyası, fizyolojisi değişmiş olduğu içindir ki, ruhsal elementlerin, fonksiyonların teker teker her birisi normal dışı bir şekilde çalışmaya başlarlar Böylece algılama, zeka, bellek, düşünce, muhakeme, bilinç, irade, iç görü, duygulanım, kişilik, konuşma, otokritik tutum, davranış bozuklukları, çarpıklıkları, kusurları ortaya çıkar ve müptela kişi bunlarla, düşük bir düzeyden ait olduğu toplum içerisinde yaşamını sürdürüp, uyumunu (adaptasyonunu) sağlamaya çalışır Sonuç itibariyle, dejenere olur, bunar gider Amacını yitirip, rollerini kaybeder Suç işlemeye karşı büyük bir eğilim göstermeye başlar Uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin türüne göre etkileri ve bağımlılık yaratan miktarı farklı olmakla birlikte bu tür maddelerin hepsi de doğrudan bağımlılık sağlar ve doğrudan doğruya kişinin bilinç alanını etkiler

Bilinç üzerine etkileri sıra ile şöyledir:

Bilinç Alanının Daralması: Düşüncelerin bağlanmasında güçlük, dikkat yöneltilmesinde yetersizlik

Bilinç Alanındaki Şaşkınlık: Kişi sis perdesi varmış gibi dış dünyadan ayrılır

Bilinç Alanının Bulutlanması: Bilincin açıklığı kaybolmuştur Kişi şaşkın, donuk, duygusuz ve ağır durumdadır

Bilinç Bulanıklığı: Kişinin kendisi ve çevresi ile ilgili uyumu bozulmuştur Durgun ve donuk olabildikleri gibi taşkınlıkta gösterebilir

Alacakaranlık Durumu: Rüyayı andıran bilinç bulanıklığıdır

Koma Öncesi: Bilinç kaybının başladığı dönemdir Hasta en çok şiddetli bedensel uyarılara cevap verir

Koma: Uyarılara cevap alınmaz Gözler birbirinden ayrı olarak istem dışı hareket edebilir

Ölüm: Göz bebeklerin küçülüp, iğne başı gibi olması geri dönülemez duruma gelindiğini gösterir Sonuç ölümdür

Prof Dr Mansur BEYAZYÜREK