Bunama Riskini Azaltmanın Yolları

Bunama Riskini Azaltmanın Yolları

Bulmaca çözmek, satranç oynamak veya kitap okumak bunama riskini azaltıyor

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Eğitim ve Araştırma Merkezi Nöroloji Ana Bilim Dalı Uzmanı Doç Dr Handan Işın Özışık Karaman, bunamanın (demans), belleğin, zekanın, düşünme yeteneğinin, kişiliğin, davranışın ve duygulanım durumunun geri dönülmez şekilde bozulması olduğunu söyledi

Doç Dr Karaman, Çanakkale Tabip Odasının iş birliğiyle düzenlenen bilgilendirme toplantısında yaptığı konuşmada, bunamanın sinsi ilerleyen bir hastalık olduğunu bildirdi

Alzheimerın en bilinen bunama çeşidi olduğunu ve daha çok kadınlarda görüldüğünü belirten Karaman, erkeklerde ise damarsal bunamanın (alkol ve sigara tüketimi kadınlara oranla fazla olduğundan) daha sık rastlanan çeşit olduğunu söyledi

Eğitim düzeyinin düşük olmasının hastalık riskini artırdığına dikkati çeken Karaman, şöyle konuştu:

''Zihni meşgul eden uğraşılar, örneğin bulmaca çözmek, satranç oynamak veya kitap okumak, hastalığın görülme riskini azaltıyor Genetik ve aile öyküsü önemlidir Birinci derece yakınlarında Alzheimer hastalığı olanlarda risk 2-4 kat oranında fazlalaşmaktadırÖstrojen alan kadınlarda risk, almayanlara göre yarı yarıya az Buradan yola çıkarak özellikle menopoza giren kadınların mutlaka doktor kontrolünde östrojen alması gerekmektedir Bazı ilaçlar (romatizmal ilaçlar gibi) riski azaltır''

-''GENELLİKLE 40 YAŞINDAN SONRA BAŞLIYOR''-
Doç Dr Handan Işın Özışık Karaman, gelişmiş ülkelerde en sık rastlanan ölüm nedenleri arasında hastalığın 4 sırada yer aldığını söyledi

Hastalığın genellikle 40 yaş ve üzerinde başladığını, yaş ilerledikçe arttığını ifade eden Doç Dr Karaman, hastalığın başlangıcının sinsi olduğunu, hastanın, hastalığının etkisiyle davranışlarının farkında olmadığını belirtti

Karaman, insanların ameliyat, enfeksiyon veya çok yakın birisini kaybetmekten dolayı bu hastalığa yakalanabileceğini, hastalığın küçük unutkanlıklarla başladığını kaydetti

Özellikle ileri yaşlarda unutkanlığın mutlaka değerlendirmesi gerektiğini belirten Karaman, gençlerde görülen unutkanlığın temelinde sıklıkla modern yaşam tarzının getirdiği ruhsal sıkıntılar ve hastalıkların (depresyon, anksiyete, uyum bozukluğu gibi) yattığını bildirdi

-BELİRTİLER-
Karaman, bir yaşlının daha önceden gittiği yerler ile evinin yolunu bulamaması gibi durumların bunamayla ilişkili bulgular olabileceğini söyledi

Bu dönemde hastaların içlerine kapanabileceğini ifade eden Karaman, isteksiz, şevksiz görülebildiklerini, ayrıca birtakım psikiyatrik bulguların da ortaya çıkabileceğini kaydetti

Her ne kadar hastalıkta birçok bulgu olsa da en önemli bulgunun giderek artan unutkanlık olduğuna işaret eden Karaman, bu durumlarda hastanın mutlaka nöroloji uzmanına gösterilmesi gerektiğini sözlerine ekledi

Bunama riskini azaltmak

Piyano çalmak, tavla veya satranç gibi tahta üzerinde oynanan oyunlar, bunama riskini yüzde 25 oranında azaltıyor



Hemen cevaplayın: Idaho'nın başkenti neresi? Yeni komşunuzun ismi ne? Hiçbir fikriniz yok mu? Belki de beyninizin biraz egzersize ihtiyacı vardır En azından, sayıları gün geçtikçe artan zihin egzersizi sistemlerinin amacı bu 85 yaşını geçmiş her iki kişiden birinin bunama hastalığına yakalandığı gerçeğini göz önüne alırsak; beynimiz hakkında bu kadar duyarlı olmaya şaşmamak lazım

30'DA DEĞİŞİM BAŞLAR
Bir zamanlar sağlık sigortası yaptırırken, bir gece önce içtiğiniz şarabın ismini hatırlamanın çok önemli olduğu düşünülüyordu Beyni güçlendirici hareketler, sadece şişe açacağını nereye koyduğunuzu ya da 1988 Dünya Kupası'nı kimin kazandığını hatırlamanıza yaramaz! Sizi Alzheimer ve bunun gibi yaşlılığa bağlı bunama hastalıklarından da korur Sayıları gittikçe artan birçok araştırma, herhangi bir yaşta beyninizin, sadece neron (beyin hücresi) üreterek değil, 'nöroplastisite' denilen bir mucizeyle bağlantıya geçmesini sağlayarak; olağanüstü yeteneklerini kullanabileceğinizi gösteriyor Bu özellikle de 30 yaşın üstündeyseniz iyi bir haber Çünkü 30 yaş, konsantrasyon ve hafıza sorunları gibi yaşa bağlı beyin değişikliklerinin başladığı yaştır Fakat bu doğal zihin erimesiyle savaşmak için bir beyin egzersizine mi, yoksa eğlenceli bir bilgisayar programına mı ihtiyacınız var? İkisi de değil!

SINIRLARINIZI ZORLAYIN
Mesela 21 yıl boyunca yaşlı insanları takip eden bilim adamları; tahta üzerinde oynanan oyunlar, piyano çalma, konferanslara ve derslere katılma gibi çeşitli zihin uyandırıcı aktivitelerin, bunama riskini yüzde 75 oranında azalttığını gördü Neredeyse bedavaya beyin geliştirmenin bir diğer yolu ise kasları çalıştırmaktır Örneğin haftada sadece üç kere yürüyüş yapmak, hafızayı büyük oranda geliştiriyor Ilımlı egzersiz, bunama riskini yarıya indirir Spor aynı zamanda, beyin hücrelerinin glikozu daha verimli kullanmalarına da yardımcı olur

SOSYALLEŞMEK İYİ GELİYOR
Sosyal ilişki, bunama riskini yüzde 26 oranında azaltır Peki beyninizi korumaya kaç arkadaşınız yardımcı olur? Her zaman konuşabilecek ya da yazışabilecek en azından üç arkadaşınız olmalı

İş arkadaşlarınızı yemeğe davet edin Hep birlikte meyve, sebze, somon balığı ve alabalık yiyin ve yemeği üzüm ve kahveyle bitirin Salatanın üzerine zeytinyağı koyun ve fındık atıştırın

Yağlı yiyeceklerden, tam yağlı süt ürünlerinden, beyaz ekmek ve şekerden uzak duran insanlar, Alzheimer'a yakalanma riskini yüzde 40 ile 45 oranında azaltıyor Arkadaşlarınıza sağlıklı yiyecekler ikram edin ki, yıllar sonra da sizi hatırlasınlar

ÇEVRENİZİ DAHA SAĞLIKLI YAPMANIN 3 KOLAY YOLU
Otoyol güzergahını değiştirmelerini ya da kömür ocağını kapatmalarını talep etmeden önce, çevrenizi kendiniz için daha sağlıklı bir hale getirmek istiyor musunuz? Bu o kadar da zor değil Büyük bir fark yaratmak için şu basit yöntemleri deneyin:

YANINIZDA SİGARA İÇİRMEYİN
Çevrenize sigara içme yasağı koyun: Çevrenizi arındırmanın ve kalp hastalıklarıyla akciğer ve boyun kanserine yakalanma riskini en aza indirmenin en iyi yolu; sigara içenleri kendinizden en az 150 metre uzakta tutmaktır Böylelikle pasif içicilere oranla, plak bozukluğu (kalp krizinin ve felcin başlıca nedeni) riskiniz yüzde 25 oranında azalmış olur

KURU TEMİZLEME YERİNE ELDE
Kendinizi temizleyin: Tabii kıyafetlerinizi kastediyoruz Kıyafetlerinizi kuru temizlemeye vermek yerine elinizde yıkayın Böylece tasarruf da etmiş olursunuz Kuru temizlemede kullanılan kimyasallar (trikloretilen ve perkloretilen) böbreğe ve sinir sistemine zarar vermekle kalmıyor, kansere de neden olabiliyor

YAZICIDAN UZAK DURUN
Bir çalışmada araştırmacılar, ofisteki yazıcıların üçte birinin, büyük oranda partiküller püskürttüğünü buldu Bu ufacık partiküller, sadece akciğerleriniz için zararlı değildir; aynı zamanda, özellikle astımı olan ve bağışıklık sistemi zayıf insanlarda nefes alma problemine ve atardamar rahatsızlıklarına neden olabilir

KÜÇÜK LOKMA DAHA FAZLA TATMİN EDİYOR!
Bir paket cipsi açtınız ve daha reklam arası bitmeden birkaç kırıntıdan başka bir şey kalmadı Ve hepsini tek başınıza yediniz Peki, bu nasıl oldu? Çünkü bunu yaparken aklınızı masaya vermediniz (Ya da koltuğa, mutfak lavabosuna Evet, sizi izliyorduk!) Fakat bunun yeniden olmasını, 'düşünceli yemek' adlı bir hileyle engelleyebilirsiniz Hem de bedavaya!

BÖLEREK YİYİN
Tek yapmanız gereken; kuru üzümleri teker teker ya da bir çikolatayı üçe bölüp her seferinde bir parçasını yemek (Merak etmeyin daha sonra daha fazla yiyeceksiniz)

Yiyeceğiniz şeyi ağzınıza götürmeden önce derin ve rahatlatıcı bir nefes alın Birkaç saniye ona bakın Koklayın Ağzına alın ve dilinizin üzerinde çevirin Kıvrımları ya da yumuşak dokusunu hissedin Şimdi ısırın!

Pütürlü veya kremalı kıvamına değil; tatlı, meyvemsi veya tatlı lezzetine odaklanın Yutmadan önce yediğiniz şeyin tüm tadını alın Sonra da o tadın ağzınızda ne kadar uzun kaldığına dikkat edin

Eğer küçük lokmalar halinde ısırır ve her lokmanın tadını çıkarırsanız hem yemeğiniz uzun sürer, hem daha az yer hem de yediğinizden daha çok keyif alırsınız Bu yöntem, kronikleşmiş aşırı yeme durumunu da kontrol altına alır

YEŞİL ÇAY VE ZEYTİNYAĞI STOKLAMAYIN
Markete gittiğinizde, alışveriş sepetinize paket paket doldurmamanız gereken iki şey var: Yeşil çay ve zeytinyağı! Bunlardan fazla miktarda almanız demek, uzun süre mutfakta duracakları anlamına gelir

AÇMASANIZ DA
Ve yeni araştırmalar, bu iki ürünün, kapaklarını hiç açmasanız bile, altı aydan sonra, hastalıklarla savaşan özelliklerinin büyük kısmını kaybettiğini gösteriyor Yeşil çay; yaşlanmanın önüne geçmeyi, iltihaplanmalarla ve kronik hastalıklarla kendini gösteren enerji kaybıyla savaşmayı sağlayan özelliğini kaybediyor Yani yeşil çayı az az alın, sık sık demleyin ve içerken içine biraz limon sıkın Böylece yeşil çayın yararlarından en iyi şekilde yararlanmış olursunuz Zeytinyağı da üç ya da altı ay rafta beklerse; kalp ve bazı kanser hastalıklarına neden olan serbest radikallerle savaşma özelliğini kaybeder