Amasya Kalesi

Amasya kalesi, Amasya il merkezinin kuzeyini kaplayan Harşena Dağı üzerindedir Harşena Kalesi adıyla da bilinir Amasya Kalesi’nin üzerinde inşa edildiği kaya , denizden 700 Yeşilırmak’tan ise 300 m yüksekte bulunmaktadır Bazı tarihçilere göre kaleyi ilk defa Pontus Kralı Mithridates tarafından yaptırılmıştır Bazılarına göre ise; Kumandan Karsan veya Harsana yaptırdığı için Harşana / Harşena ismini almış olabileceği söylenmektedir



Amasya Kalesi, bir çok kez el değiştirmiş ve tahrip olmuştur Persler, Romalılar, Pontus ve Bizanslıların egemenlikleri döneminde saldırıya uğrayan Amasya Kalesi, yüzyıllar içinde yıkılmış ve her seferinde yeniden inşa edilmiştir

Roma ve Pontuslular arasında geçen çarpışmalar sırasında önemli oranda tahrip gören Harşena Kalesi 1075’te Türklerin Amasya’yı fethetmesiyle birlikte önemli oranda onarım görmüştür XVIII yüzyıla kadar kullanılan Kale, bu yüzyıldan sonra askeri önemini kaybetmiştir

Kalenin önemli tepe noktası kesme, sur duvarları moloz taşlardan yapılmış olup, Yeşilırmak’ın kıyısına kadar 8 müdafaa kademesine sahiptir Kalede Cilanbolu denilen ve kalenin orta yerinde giriş kapısının hizasında yüksekçe bir yerden kayaya oyulmuş 150 basamakla aşağıya inilen 8 metre çapında dehliz vardır Kalede sarnıçlar, su depoları, eteklerinde Osmanlı dönemine ait hamam kalıntıları ve kayaya oyulmuş Pontus Kral Mezarları bulunmaktadır Kalenin sur duvarlarının çoğunluğu ayakta kalmıştır

Bugünkü Amasya şehrinin kuzeyini kaplayan kale, İçeri Şehir (Hatuniye Mahallesi), Kızlar Sarayı ve Yukarı Kale (Harşena) olmak üzere üç bölümden oluşmuştur Yeşilırmak Nehri kıyısı boyunca, İstasyon Köprüsü ile Hükümet köprüsü arasında uzanan yaklaşık 800 mlik bir alanı kaplayan Hatuniye Mahallesi’nde Yeşilırmak’ın kuzeyinden yükselen antik sur duvarları üzerinde Amasya evleri, hamamlar ve camiler inşa edilmiştir

Aşağı Kale olarak da adlandırılan bu bölüme Alçak Köprü’den, İstasyon Köprüsü’nden, Sultan Bayezid Camii karşısında bulunan Mağdenüs Köprüsü’nden ve Hükümet Köprüsü’nden girilebilmektedirKızlar Sarayı demiryolu ile İçeri Şehir’den (Hatuniye Mahallesi) ayrılmıştır

İç Kale
Enderun Kalesi olarak da bilinir Bu iç kaleyi, Pontus Kralı Mithridates MÖ 250 dolaylarında yaptırmıştır Sarayın bulunduğu teraslar güzel ve temiz bir görünümdeki destek duvarlarından başka günümüze gelebilen bir kalıntısı yokturSarayın XVIyüzyıla kadar kullanıldığı bazı kaynaklardan öğrenilmektedir Sarayın dış bölümünün taştan, iç kısmının tuğla ve ahşaptan olduğunu sanılmaktadır 1146’da iç kaleyi onartan Selçuklu Sultanı I Mesud Amasya’yı merkez yapıp İç Kale’de cami, medrese, hamam ve saray yaptırmış, ölünceye kadar da burada oturmuştur

Kızlar Sarayı
Kızlar Sarayı, İç kalenin üzerinde bulunan mağaraların altındadır Sinop mutasarrıfı İsfendiyar Bey’in torunu Doğrak Hatun Amasya’ya geldiği zaman, Selçuk Sarayına giremeyince, Kızlar Sarayı yaptırılmıştır Bu sarayın yapımından sonra İsfendiyar Beyleri, çevrede yaptıkları fetih ve savunmalarda Amasya’yı bir üs gibi kullanmışlar ve Kızlar Sarayında ikamet etmişlerdir

Kızlar Sarayı, 150 yıldan uzun bir süre Osmanlı şehzadelerine, hatunlarına ve valilerine mekan olmuştur 1852 yılına kadar faal bir biçimde hizmet vermiştir Bu tarihten sonra Amasya ayânına terk edilmiştir Daha sonra ise kendi kaderine bırakılmıştır Bugün tamamen harap durumdadır

Cilanbolu Kuyusu
Amasya kalesinde çok sayıda dehliz ve su kuyuları bulunmaktadır Bu kuyuların en ünlüsü Cilanbolu diye isimlendirilen yerdir Cilanbolu kuyusu, Harşena kalesinin orta yerinde, büyük kapının hizasında bulunan yüksek yerde, güneyden kuzeye doğru gitmektedir Yüz elli kadar basamakla aşağıya inilir Daha aşağılarda tahribat sonucu merdivenler kaybolmuştur Kuyunun girişi geniş ve yuvarlaktır Önce kagir olarak başlayan kuyu, daha aşağılarda kayaların oyulması biçiminde devam etmektedir