Dünya Mirasları

Dünya Mirasları, UNESCO ("United Nations Education, Science and Culture" Türkçesi:Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür) tarafından belirlenen kültürel ve doğal varlıkların listesidir Dünya miraslarının korunması için 175'ten fazla ülke bir antlaşma imzaladı Bu şekilde dünya miraslarının gelecek nesillere aktarılması planlanıyor

UNESCO'nun 1972 yılındaki genel konferansında hazırlanan 38 maddelik Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Antlaşması'nı imzalayan 175'ten fazla ülkenin korumayı garanti ettikleri anıt ve sit arasından Dünya Mirası Kıstaslarına uygun bulunanlar listede yer alır
Antlaşmayı imzalayan ülkeler tarafından seçilen 21 ülke temsilcisinin oluşturduğu Dünya Miras Komitesi, ICOMOS ("International Council on Monuments and Sites" Türkçesi:Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi) ve IUCN ("International Union for Conservation of Nature" Türkçesi:Dünya Doğayı Koruma Birliği) aday gösterilen değerler arasından seçim yapar ve listeyi oluşturur Ayrıca komite, WHF'yi ("World Heritage Fund" Türkçesi:Dünya Miras Fonu) yönlendirerek listedeki değerlerin korunmasını sağlar

Dünya Miras Listesi'nin Amblemi



Dünya Miras Komitesi tarafından korunan varlıklar, Dünya Miras Listesi Amblemi ile gösterilirler Bu amblem, Belçikalı sanatçı Michel Olyff tarafından yaratılmıştır ve 1998’den beri resmi amblem olarak kullanılmaktadır Ortadaki kare insan yeteneklerinin ve hayal gücünün sonuçlarını, onu çevreleyen daire ise doğanın sundukların simgeler Amblemin yuvarlak oluşu, dünya mirasının küresel olarak korunmasını ifade eder[1] Amblemin çevresinde İngilizce, Fransızca ve İspanyolca Dünya Mirasları yazar

Ölçütler

Dünya Miras Listesi'nde yer alma ölçütleri düzenli olarak güncellenmektedir ancak listede yer alan her varlığın aşağıdaki ölçütlerden en az birine uyması ve özgün olması beklenir:[2]

Kültürel miraslar için

i: yaratıcı insan dehasının ürünü olması
ii: belli bir zaman diliminde veya kültürel mekanda, mimarinin veya teknolojinin, anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında, insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi
iii: kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması
iv: insanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması
v: bir veya daha fazla kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımına ilişkin önemli bir örnek sunması ve özellikle bu örneğin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığını yitirmesi
vi: istisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebi eserlerle doğrudan veya maddeten bağlantılı olması

Doğal miraslar için

vii: doğanın bir harikasına veya eşsiz bir güzelliğe ve estetik öneme sahip doğal alanlar olması
viii: yaşamış canlıların kalıntıları, devam eden jeolojik olaylar ve yer şekillerinin gelişimi gibi dünyanın doğal tarihine ilişkin eşsiz önemde bilgilere sahip olması
ix: ekolojik ve biyolojik olarak hâlâ bozulmamış bir karasal, denizel veya tatlı su ekosistemine veya önemli hayvan ve bitki topluluklarına ev sahipliği yapması
x: özellikle tehlikedeki veya bilim açısından önemli bir biyolojik çeşitililik için en önemli ve en belirgin doğal habitatlara ev sahipliği yapması

Mirasların Korunması

1954 yılında Mısır hükümeti Asvan Barajı'nın inşası sırasında Abu Simbel tapınağını kurtarmak için küresel bir çalışma başlatıldı Bu çalışmayla tapınak parça parça sökülerek daha yüksek olan yeni yerine taşındı[3]
Proje 80 milyon $'a mâl oldu Bu paranın yarısı ise başka ülkeler tarafından sağlandı Ve bu proje başarıya ulaştı Bugün ise Venedik, Mohenjodaro ve Borobudur Tapınağı ile ilgili kurtarma projeleri düşünülüyor Bu bölgeleri kurtarma görevi UNESCO ve ICOMOS'a düşüyor[4]

Tehlikedeki Miraslar

Dünya miraslarının bir kısmı listeden çıkarılmalarına yetecek kadar bozulur veya adaylık dosyasında öngörülen önlemleri zamanında alamazlarsa listeden çıkarılabilirler Listeden çıkarılmaya aday olan miraslar ise tehlikedeki miras sayılır Şu an 31 tehlikedeki dünya mirası mevcuttur[5]

Dünya Miras Komitesi

Tüm Dünya Mirasları'nın ülkelerine göre dağılımı (2007)
Kültürel Dünya Mirasları'nın ülkelerine göre dağılımı (2007)
Doğal Dünya Mirasları'nın ülkelerine göre dağılımı (2007)
Karma Dünya Mirasları'nın ülkelerine göre dağılımı (2007)

Dünya Miras Komitesi, Dünya Mirası Konvansiyonuna imza atmış ülkelerden 21 tanesinin iki senede bir yapılan seçimlerle belirlenmiş temsilcilerinden oluşur Yılda bir defa toplanır Komitenin yıllık toplantısı, o dönem komite üyesi olan ülkelerden birisinde yapılır Komite, Dünya Mirası Listesine girmeye aday gösterilen değerler arasında seçim yapmaktan ve Dünya Mirası Fonu'nu yönetmekten sorumludur[6]

Aşağıda Dünya Miras Komitesi'ne üye olan 21 ülkenin bir listesi yer alır;

Amerika Birleşik Devletleri
Avustralya
Bahreyn
Barbados
Brezilya
Çin
Fas
Güney Kore
İspanya
İsrail
İsveç
Kanada
Kenya
Küba
Madagaskar
Mauritius
Mısır
Nijer
Peru
Tunus
Ürdün

İstatistikler

Ana madde: Dünya Mirasları Tablosu

Dünya Miras Listesi'nde Nisan 2009 itibariyle 186 ülkeden 689'u kültürel, 176'sı doğal ve 25'i karma olmak üzere Dünya Miras Komitesi tarafından belirlenen 890 Dünya mirası vardır[7]
Liste, her yıl yeni adayların listeye alınması ve yeni ülkelerin anlaşmayı imzalamasıyla büyümektedir Şu an 186 ülkeden 166 miras listede yer almayı beklemektedir[8]
En çok dünya mirası olan ülke İspanya'dır (43) Ayrıca en çok kültürel mirası olan ülke İtalya (40), en çok doğal mirası olan ülke Avustralya (11), en çok karma mirası olan ülkeler ise Çin ve Avustralya'dır (4)

Aşağıdaki tablo bölge ve sınıflama dağılımını göstermektedir

Bölge Tabii Kültürel Karışık Toplam
Afrika 33 42 3 78
Arap Ülkeleri 4 60 1 65
Asya-Pasifik 129 9 186
Avrupa ve Kuzey Amerika 56 375 9 440
Latin Amerika ve Karayipler 35 83 3 121
Toplam 166 660 25 851