Orta Afrika Cumhûriyeti

ORTA AFRİKA CUMHÛRİYETİ

DEVLETİN ADI: Orta Afrika Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Bangui
NÜFUSU: 2930000
YÜZÖLÇÜMÜ: 622984 km2
RESMİ DİLİ: Fransızca
DİNİ: Putperestlik, Hıristiyanlık,İslâmiyet
PARA BİRİMİ: CFA (Afrika Finans TopluluğuFrankı)
Kuzeyde Çad, doğuda Sudan, güneyde Zaire ve Kongo, batıda Kamerun ile sınırları olan ve 2°16 ve 11°20 kuzey enlemleri 14°20 ve 27°45 doğu boylamları arasında kalan bir ülke Denizden uzaklığı 480 km olan Orta Afrika Cumhûriyeti, Afrika kıtasının iç kesiminde kalan ve en az gelişmiş ülkelerinden biridir

Târihi

On dokuzuncu yüzyıla kadar Orta Afrika Cumhûriyeti topraklarında pek az kimse bulunuyordu Esir tüccarlarından kaçan çeşitli kabîleler kuzeyden, Nil havzasından ve kıyı bölgelerinden göç ederek bugünkü Orta Afrika Cumhûriyeti topraklarına yerleşmişlerdir O zamanlar Ubangi-Shari adı verilen bu ülkeye, Fransızlar ilk olarak 1887de girerek, 1910da sömürge hâline getirdiler İkinci Dünyâ Savaşından sonra Fransanın sömürge siyâsetindeki değişiklik ve siyasî partilerin kurulması, bağımsızlığa doğru adım atılmasına imkân verdi 1957de o zamâna kadar Ubangi-Shari olan ülkenin ismi değiştirilerek “Orta Afrika Cumhûriyeti” oldu 13 Ağustos 1960ta ülke Fransadan bağımsızlığını elde etti 1960 ve 1966 yılları arasında kötüye giden ekonomi ve iktidar partisinde giderek artan bölünme ülkeyi ihtilâlin eşiğine getirdi 31 Aralık 1966-1 Ocak 1967 gecesi Albay Bokassa kansız bir darbe yaparak, hükümeti iktidardan uzaklaştırdı 4 Aralık 1976da, Bokassa ülkenin ismini Orta Afrika İmparatorluğu olarak değiştirerek kendisini imparator îlân etti 21 Eylül 1979da İmparator Libyada iken, eski başkan Dacko, Fransanın yardımıyla kansız bir darbe yaparak iktidarı ele geçirdi Orta Afrika Cumhûriyeti tekrar kurularak, Bokassa sürgün edildi Mart 1981de Dacko altı yıllık süreyle devlet başkanı seçildi Fakat General Kolingba 1 Eylül 1981de Dackoyu uzaklaştırarak yerine geçti 1986da yapılan halk oylaması ile yeni anayasa kabul edildi Ülkede tek partiye dayalı bir rejim kuruldu Kolingbanın devlet başkanlığı görev süresi 6 yıl uzatıldı Kemer sıkma politikası yüzünden 1991de yapılan eylemler neticesinde siyâsal çalkantılar başladı Bunun üzerine Devlet Başkanı Kolingba Kasım 1992de bir açıklama yaparak 1993te çok partili seçimlerin yapılacağını bildirdi

Fizikî Yapı

622984 km2lik bir alana sâhip olan Orta Afrika Cumhûriyeti, Afrika kıtasının iki büyük çöküntü alanı olan Çad ve Kongo havzaları arasındaki büyük bir yayla üzerinde yer alır Ubangi-Shari ve yakınındaki küçük yaylaların deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 600 ilâ 900 m arasında değişir Fakat kuzeydoğu ve merkezî batı uçlarında yükseklik 1200 metreye ulaşır Kuzeydeki nehirler hafif bir meyille Çad Gölüne akarak yoğun bir ağ meydana getirirler Bu kesimdeki Shari Nehri yağmurlu mevsimde taşarak 6,5 km genişliğinde bir bataklık meydana getirir Güneydeki akarsular yayla yüzeyi boyunca derin, dar vâdileri keserek Kongo Nehrinin büyük bir kolu olan Ubangi Nehrine karışırlar Ubangi Nehri güney sınırı boyunca akarak, ülkede büyük bir anayol teşkil eder

İklim

Orta Afrika Cumhûriyetinde tropikal bir iklim hüküm sürer Marttan ekime kadar devâm eden yağışlı mevsim, diğeri senenin kalan zamânında devâm eden kurak mevsim olmak üzere senede iki mevsim vardır Her ne kadar batıdaki yüksek arâzilerde havalar ekseriya soğuk geçiyor ise de, iklim sıcak ve nemlidir Banguide yıllık sıcaklık ortalaması 22°Cile 33°C arasında değişir En kurak aylar ocak ve şubattır Yağış, en fazla haziran ve ekim ayları arasında düşer Ubangi Nehri Vâdisinde yıllık yağış mikdarı 1800 mm civârındadır Ülkenin kuzeydoğu ucunda ise yağış miktarı ortalaması, ancak 790 mm civârındadır

Tabiî Kaynakları

Ülke esas îtibâriyle savana tipi bitki örtüsüyle, yâni uzun veya orta boylu otlar ve seyrek ağaçlardan meydana gelen bozkır ile kaplıdır Ülkenin güneybatı köşesinde ekvator çengeli (sık ağaçlı orman) bulunur Ülkede bol miktarda vahşî hayvanlara rastlanır Açık arazilerde, fil, aslan, yaban sığırı, zürâfa, sırtlan, çakal ve ceylanların birçok çeşidi bulunur Şempanze, habeş maymunu ve bir miktar goril, ülkenin güney kısmındaki sık ormanlıklarda yaşar Ubangi ve Shari nehirleri gibi büyük akarsularda timsah ve suaygırı bulunur Ülkede yeraltı zenginlikleri olarak elmas, uranyum, demir ve bakır vardır

Nüfus ve Sosyal Hayat

Orta Afrika Cumhûriyeti 2930000lik bir nüfûsa sâhip olup, yaklaşık nüfûsun % 75i köylerde yaşar Büyük nüfus merkezleri Ubangi Nehri boyunca ve Çad sınırı yakınlarında bulunur En önemli şehir merkezi, başşehir Bangui olup, nüfûsu 451690dır

Ülke nüfûsunu, iki yüz yıllık bir dönem süresince, esir tüccarlarından Afrika içlerine kaçan çeşitli etnik gruplar meydana getirir Güneyde Ubangi Nehrinin kuzey kıyılarında Bantu dilini konuşanlar bulunur Doğu kesimde, Nil ve yöresine âit kültürün tesirleri görülür Başlıca etnik gruplar Azande, Yakoma, Zango, Banziri, Banda, Mandjia, Baya ve Saradır

Ülkenin resmî lisanı Fransızcadır Her tarafında konuşulan Zango dili değişik etnik gruplar arasında bir dil köprüsü vazifesi görür Nüfûsunun % 60ı putperest, çoğunluğu katolik olmak üzere % 35i Hıristiyan, % 5i Müslümandır

Ülkedeki doğum oranı binde 47, ölüm oranı binde 20, yıllık nüfus artışı ise % 2,7dir Yüz bin kişiye 138 hastane yatağı ve beş doktor düşmektedir Doğan her bin çocuktan 190ı ölmektedir

Ülkedeki öğretim sistemi Fransayı model almıştır 5 ilâ 19 yaşı arasındaki nüfûsun % 37si okula devam etmekte olup, okuma-yazma oranı % 16dır Ülkede yüksek tahsil kuruluşları olmamakla birlikte, birçok meslek okulları, kamu idaresi, makina, tarım ve öğretim alanlarında eğitim imkânı sağlar Birkaç yüz öğrenci Fransa, Birleşik Amerika ve diğer ülkelerdeki yüksek okul ve üniversitelere devam etmektedir

Siyâsî Hayat

Ülkede tek parti sistemine bağlı rejim hâkimdir Yasama yetkisi 52 üyeli Millî Meclisin elindedir Meclis üyeleri Orta Afrika Demokratik Birliği liderleri arasından seçilir 13 Ağustos 1960ta bağımsız olan Orta Afrika Cumhûriyeti, aynı sene Birleşmiş Milletlerin üyesi oldu

Ekonomi

Çalışan nüfûsun % 87sinin tarımla uğraştığı Orta Afrika Cumhûriyeti, esas îtibâriyle bir tarım ülkesidir Topraklarının % 15i işlenmeye elverişlidir Başlıca yiyecek bitkileri manyok, akdarı, süpürgedarısı ve mısırdır Para getiren başlıca bitkiler kahve ve pamuk olup, ihrâcâtının büyük bölümünü teşkil eder Diğer ticârî bitkiler yerfıstığı ve hurmadır

Çoğu tüketim ve üretim malları ithal edilmektedir Sanâyii, tekstil ve hafif çapta îmâlâtla sınırlıdır Meşrubat, plastik eşyâ ve sabun gibi îmâlât sanâyileri ve gıdâ sanâyii gelişmiştir Ayrıca birçok kereste doğrama fabrikası mevcuttur Elmas ülke için büyük bir gelir kaynağı teşkil etmektedir Kişi başına düşen yıllık gelir 390 dolardır

Ülke, ihrâcâtını Fransa, İsrail veABDye, ithâlâtının yarıdan fazlasını ise (% 61) Fransadan yapar İthal malları satın aldığı diğer ülkeler Avrupa Ortak Pazar ülkeleri (bilhassa Almanya ve Hollanda) Birleşik Amerika, İngiltere ve Senegaldir

Orta Afrika Cumhûriyetindeki karayolları yetersiz ve bakımsız olup, 17700 km uzunluğundadır Ulaşımda nehirlerden büyük ölçüde faydalanılmaktadır Havaalanları Bangui, Berbèurati ve Bovardadır