Troçkizm

Troçkizm

Troçkizm, Lev Troçki tarafından geliştirilen Marksist teori Troçki, öncü partinin gerekliliğine inanan bir Leninistti Stalin'den ayrılan yönü, sosyalizmin tek ülkede kurulabileceği düşüncesine katılmaması, sadece dünya çapında bir devrimin başarılı olabileceğini düşünmesiydi

İdeoloji
Troçkizmin Marksist ideolojiler arasındaki konumu şu şekildedir:






Tarih

Sovyetler'deki "sol muhalefet", Troçki önderliğinde 1920'li yıllar boyunca güç kazandı 1928'de Stalin bu gelişmeye son vermek için Troçki'yi önce SSCB içinde sürgüne gönderdi, yandaşlarını hapsettirdi Buna rağmen sol muhalefetin faaliyetlerini gizlice sürdürmesi üzerine Troçki yurtdışına, sırasıyla Türkiye, Norveç ve Meksika'ya sürgüne gönderildi Stalin, gücünün yettiğince tüm dünyadaki komünist partilerden Troçkistlerin tasfiyesini sağladı
Troçki, bu şekilde gücünü pekiştiren Sovyet bürokrasisinin er ya da geç konumunu kalıcı hale getirmek için kapitalizme yöneleceğini iddia etmiştir Troçkistler, SSCB'deki Glastnost ve Perestroyka hareketlerini, Troçki'nin bu kehanetinin gerçekleşmesi olarak yorumlarlar
Troçki, yozlaşmasına rağmen SSCB'nin varlığının yine de işçilerin çıkarına olduğunu ve kapitalist ülkelerin saldırılarına, karşı devrim girişimlerine karşı savunulması gerektiğini düşünüyordu SSCB'de sosyalist demokrasinin yeniden kurulması için bir "siyasi devrim" çağrısında bulundu
Stalin, Troçki'yi SSCB rejimi için büyük tehlike olarak görüyordu ve onu etkisiz hale getirmek için çeşitli yöntemler denedi Troçki, Meksikalı bir Stalinist olan Ramon Mercader tarafından 1940'ta öldürüldü

Dördüncü Enternasyonal

Suikastten önce, 1938'de Troçki ve yandaşları, hareketlerini kurumsallaştırmak için Dördüncü Enternasyonal'i örgütleyebilmişti Troçki, Dördüncü Enternasyonal'in devrimi gerçekleştirebilecek tek güç olduğunu ve gerek kapitalizme gerekse Stalinizme karşı mücadele edeceğini söylüyordu Bu yıllarda Troçkizm Vietnam'da, Sri Lanka'da ve daha sonra Bolivya'da bir kitle hareketi hüviyeti kazandı Çin'de de önemli Troçkist hareket mevcuttu Ancak Stalinistler, güç kazandıkları her yerde Troçkistleri başlıca düşmanları olarak gördüler ve yok etmek için çaba gösterdiler
II Dünya Savaşı yıllarında Dördüncü Enternasyonal'den kopmalar yaşandı Bazı Troçkistler, SSCB'nin artık "yozlaşmış bir işçi devleti" sayılamayacağını söyleyerek Dördüncü Enternasyonal'den çekildiler Bunlara göre, SSCB gibi baskıcı bir rejimi savunmak işçi sınıfı için bir hataydı Öte yandan, baskı altında kalan Troçkist gruplar Vietnam'daki ve diğer ülkelerdeki kitle desteğini kaybettiler
Dördüncü Enternasyonal Uluslararası Sekreteryası, II Dünya Savaşı sonrası siyasi durumu ve Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist devletleri değerlendirmek amacıyla 1946, 1948 ve 1951 yıllarında bir dizi uluslararası kongre topladı 1951 kongresi, Doğu Avrupa devletlerini "deforme işçi devletleri" olarak tanımladı Aynı kongre, Michael Pablo'nun, Troçkistleri komünist partilerin içinde daha etkin olmaya çağıran görüşlerini de benimsedi Pablo'ya göre komünist partiler, gerçek bir işçi hareketine dayanmaları halinde Stalin'in etkisinden kurtulabilirdi Yugoslavya'nın kendi yolunu seçmesi, bunun olabilirliğini göstermişti 1951 kongresinde Troçkistlerin komünist partiler içinde faaliyet göstermesi yönünde karar alındı
1951 kongresinin karşı karşıya geldiği bir sorun, Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist rejimler oldu Troçkist görüşe göre SSCB, kendi varlığı için tehdit olmadığı sürece kapitalizmle uyum içinde yaşayacak, devrimi yaymaya çalışmayacaktı Doğu Avrupa ülkelerindeki durum bu tezle çelişiyor gibiydi Tartışmalar sonucunda Kongre; SSCB yönetiminin hâlâ karşı-devrimci olduğunu, Doğu Avrupa'daki yeni rejimlerin II Dünya Savaşı'nın askeri ve siyasi bir sonucu olduğunu, SSCB'nin rejimini bu ülkelere yaymasının devrimcilikten değil, varlığını koruma güdüsünden kaynaklandığını açıkladı
International Viewpoint, Dördüncü Enternasyonal'in İngilizce yayın organıdır Derginin baş harflerinin kısaltması olan "IV"nin Latin rakamlarıyla dörde karşılık gelmesi bir simge olarak kullanılmıştır

Günümüzde Troçkizm

Sri Lanka ve Bolivya'da hâlâ önemli sayıda Troçkist bulunmakla birlikte, bunlar birbiriyle rekabet halindeki gruplara bölünmüştür Troçkizm, Brezilya ve Arjantin gibi Latin Amerika ülkelerinde bir miktar kitle desteği kazanmıştır Diğer üçüncü dünya ülkelerinde ise genellikle sadece entelektüeller arasında kabul gören bir ideoloji konumundadır
SSCB'nin yıkılmasından sonra Batı ülkelerinde Troçkizm'e duyulan ilgi artmaya başladı Stalinist partilerin gerilemesi, Troçkist partilerin ön plana çıkmasını sağladı 2002'de Fransa seçimlerinde kendilerini "Troçkist" olarak tanımlayan partiler oyların %10'unu aldılar
Bugüne kadar hiç bir Troçkist parti iktidara gelmemiştir
Ünlü Troçkistler
Tarık Ali, Daniel Bensaïd, James P Cannon, Tony Cliff, Isaac Deutscher, Hal Draper, Raya Dunayevskaya, Chen Duxiu, Ted Grant, Anton Grylewicz, Duncan Hallas, Chris Harman, Gerry Healy, Oskar Hippe, C L R James, Georg Jungclas, Frida Kahlo, Ken Loach, Michael Löwy, Ernest Mandel, Jakob Moneta, David North, Michel Pablo, Juan Posadas, Vanessa Redgrave, Lucy Redler, Diego Rivera, Roman Rosdolsky, Tony Saunois, Leo Sedov, Victor Serge, Max Shachtman, Peter Taaffe, Ta Thu Thau, Lynn Walsh, Wang Fanxi, Winfried Wolf, Alan Woods

Lev Troçki

Lev Davidoviç Troçki (Rusça Лев Давидович Троцкий; aslında Leyba Davidoviç Bronşteyn; Rusça Лев Давидович Бронштейн), (7 Kasım 1879 Yanovka, Ukrayna'da doğdu; 21 Ağustos 1940 Coyoacán, Meksika öldü) Bolşevik siyasetçi, devrimci, Marksist teorisyen Sovyetler Birliği'nin ilk yıllarında etkili bir siyasetçiydi İlk Dışişlerinden Sorumlu Halk Komseri, Kızıl Ordu'nun kurucusu ve komutanı, Savaştan Sorumlu Halk Komiseri oldu Josef Stalin ile giriştiği siyasi mücadeleyi kaybedince resmi görevlerden alındı Troçki en önemkli Marksist teorisyenlerden biridir, görüşleri Troçkizm adıyla anılır, Stalin ve Mao'nun görüşlerine karşı en önemli muhalefet hareketini oluşturur
Leon Davidoviç Bronştayn adıyla Yanovkada (Janovka) küçük toprak sahibi bir Yahudi ailesinin çocuğu olarak doğdu 1902 yılından itibaren Troçki adını kullanmaya başlamıştır
1917 Rus devrimi'nin (Ekim devrimi olarak da geçer) önde gelen isimlerindendir Sovyetler Birliği'nin kurulmasında, ihtilal sonrası iç isyanların ve ayaklanmaların bastırılmasında birinci derecede rol oynamıştır Kızılordunun kurucusu olarak kabul edilmektedirLenin'den sonra Sovyetlerin en güçlü ikinci adamı olmuştur Lenin'in ölümünden sonra Stalin ile giriştiği iktidar mücadelesini kaybetmiş ve ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır

Hayatı

Troçki, 1879 yılında Güney Ukrayna'da bulunan Kerson'da doğdu Ailesi Yahudi olmasına rağmen evde konuşulan dil Rusça ve Ukraynaca idi Dokuz yaşlarında iken Odessa'da bulunan teyzesinin yanına giderek burada eğitim gördü Daha sonra eğitimine devam etmek gayesiyle Nikolayev'e gitti Matematik ve hukuk alanında yüksek öğrenim yaptı Öğrenciliği sırasında sosyal demokrat çevrelerle temasa geçti ve devrimci gruplara dahil oldu Marksizm görüşünü benimsedi Bu fikirlerin etkisiyle, Güney Rusya İşçi Birliği adlı gizli bir örgütün kurucuları arasında yer aldı 1898 yılında bu gizli örgüte mensubiyetinden dolayı Çarlık polisi tarafından yakalanarak hapse konuldu İki yıl tutuklu kaldı
Hapis hayatından sonra Sibirya'ya sürgüne yollandı "Troçki" takma adını bu sıralarda kullanmaya başladı Yaklaşık iki yıl sürgün kaldıktan sonra firar ederek önce Viyana'ya, akabinde Londra'ya gitti, burada Lenin'le buluştu Bir yıl sonra Londra'da toplanan Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisinin kongresine katıldı Bu kongrede parti içinde Bolşevikler ve Menşevikler olmak üzere iki hizip oluştu Bolşevik Lenin'e karşı Troçki Menşevik kanatta yer aldı Ancak, bir yıl sonra Menşeviklerin görüşlerine katılmadığını belirterek Lenin'in yanına geçti
1897'de mücadeleye Narodnik (halkçılık hareketi) düşünceleri savunarak atıldı Sürgün şartlarında okuduğu Marksist klasiklerin etkisiyle bir süre sonra kendisini dönemin devrimci akımı olan 'Sosyal Demokrat' ilan etti 4 Mayıs 1917'de ülkeye döndüğünde geçici hükümete karşı Bolşevik Parti'ye yakın bir tutum aldı ve onunla birlikte hereket etti Lenin "son yazıları" dahil olmak üzere iki metninde Troçki için " aramızdaki son bolşevik olmasına karşın, kabul etmeliyizki en yetenekli bolşevik odur" demiştir

1917

Troçki, Rusya'ya döndükten sonra Petrograd Sovyeti Başkanlığına seçildi Bu sıfatıyla Rus ihtilalinin alt yapısının hazırlanmasında, ayaklanmaların örgütlenmesinde ve yönetiminde aktif ve önemli bir rol üstlendi İhtilalin gerçekleşmesinde ve Rus Çarlığının yıkılmasında büyük pay sahibi olanlardan birisi oldu Devrim sonrasında Lenin'in önemli adamlarından birisi oldu Önce Dışişleri, daha sonra Savaş Bakanlığına getirildi En önemli faaliyeti ise Kızılordu ile ilgili olanıdır Başkumandan sıfatıyla Kızılordunun kurulması görevi kendisine verildikten sonra bunu gerçekleştirdi İhtilal sonrası meydana gelen karışıklıklar ve iç ayaklanmalar boyunca bu orduyu idare etti Troçki, Komünist Enternasyonalin kurulmasında da önemli rol oynadı İlk beş kongrenin programları ve bildirileri kendisi tarafından hazırlandı Meydana gelen sorunların çözümünde sergilediği farklı tutum ve fikirler sebebiyle, parti çoğunluğuyla ters düştü Sendikaların bağımsızlığına tahammülü olmayıp bu örgütlerin devletleştirilmesini ve devlete bağımlı bir şekilde faaliyet göstermelerini savundu

1918

IDünya Savaşı bağlamında Osmanlı Devletinin yenilgisini onaylayan Brest-Litovsk Antlaşmasını Rusya adına bizzat Troçki imzaladı Bu antlaşma ile Rusya 1878 yılında ele geçirdiği Kars, Ardahan ve Batum'u Osmanlı İmparatorluğuna geri veriyordu

Stalinle Mücadelesi ve Sürgün

Lenin'in 1924 yılındaki ölümünden sonra partinin elinde tüm yetkileri toplamaya başlamış Stalin ile iktidar mücadelesine girişti Bu mücadelede giderek güç kaybetti ve teker teker elinde bulunan yetkilerini kaybetti Önce Savaş komiserliği görevinden alındı Daha sonra Siyasi Büro ve akabinde Komünist Enternasyonal yürütme kurulu merkez komitesinden alındı Taraftarlarının St Petersburg'da sokak gösterilerine kalkışmalarından sonra parti üyeliğinden de atıldı Böylece iki yıl zarfında tüm yetkileri elinden alındı
1927de yapılan XV Komünist Kongrede parti üyeliğinden atıldı ve sürgün hayatı Kazakistan'da Alma Ata yakınlarındaki Semyonov-Tiyanşansky bölgesinde başladı Bu sürgün sırasında 9 Haziran 1928te, 26 yaşındaki Nina adındaki kızını Moskovada kaybetti Ninanın kocası da Troçkinin sürgününden önce tutuklanmıştı İki yıl sonra da Rus topraklarından kovuldu 18 Ocak 1929 tarihinde Sovyet Ceza Kanununun 58/10 maddesine göre karşı devrimcilik ve yasa dışı Sovyet partisi kurmak suçlamasıyla Sovyetlerden kovuldu 1929-33 yılları arasında İstanbul Büyükada'da sürgün yaşadı Kaldığı yer çok sıkı güvenlik önlemleriyle korundu Düzenli olarak balığa çıkardı, yemek seçmez, sigara içmez yanında da içilmesine izin vermezdi Sakin bir hayat sürdü, bu sırada bazı hatıra ve düşüncelerini kaleme aldı ve yayınladı Bu anlamda İstanbul yılları onun için verimli geçtiği gibi onun için olaylar da oldu 20 şubat 1932de Stalin tarafından Sovyet vatandaşlığından atıldığında İstanbul'daydı İstanbul'da yazdığı kitapları; Sürekli Devrim, İspanya Devrimi(1931-1939), Stalin Grubunun Hatası, Rus Devrimi Tarihi ; Rus Devrimi Savunmada, Çin Devriminin Sorunları, ve diğer bazı eserler İstanbul'da bulunduğu sırada 1933 Ocak ayında kızı diğer Zina, Hitler rejiminin altında Berlinde intihar etmeye zorlandı Bu olay onun ruh dünyasını sarsmış olmasına karşın, mücadele disiplininden hiç kopmadı (Daha sonra oğlu Lev Sedov da öldürülecektir) İstanbul'dan sonra 17 Temmuz 1933te aldığı vizeyle Fransa'ya giden Troçki buradan 2 yıl kaldı ve sınırdışı edildi Akabinde Norveç'e gittiyse de burada da 2 yıl kaldıktan sonra terk etmek zorunda kaldı 9 Ocak 1937'de Meksika'ya sığındı ve Mexico City'ye yerleşti Dördüncü Enternasyonal'in inşasına başladı Uluslararası Sosyalist Devrim İçin Mücadelesini bu merkezden ölene kadar sürdürdü
1940 yılında GPU ajanı olan Ramón Mercader adlı Stalinist bir İspanyalı, gazeteci kılığında, röportaj yapmak bahanesiyle kaldığı evine gitti Fırsatı bulduğu bir sırada, başına kazmayla vurmak suretiyle ağır şekilde yaraladı Troçki saldırganla boğuştuğu sırada odaya giren Troçki'nin korumaları Mercader'e saldırdı Troçki korumalarına "Onu öldürmeyin, onun anlatacak bir hikayesi var" diye seslendi Aldığı yaranın etkisiyle Troçki ertesi gün öldü Ölümünden önce iki kez bilinci yerine gerdi, ilkinde eşine "Burjuva basına iyi malzeme olduk" diyerek ölümle yüz yüze geldiği bir anda cesaretini yitirmediğini gösterdi Bir sonraki bilincin geri gelişi ise son sözlerini sarf etmesini sağladı bu sözler:
"Dördüncü Enternasyonal'in Zaferinden Eminim, İleri!" olmuştur