Fenikeliler Kimdir

Fenikeliler kimdir

Fenikelilerin yaşadığı Batı Akdeniz sahil şeridi stratejik öneme sahipti

Fenikelilerin yaşadığı Batı Akdeniz sahil şeridi, bugün olduğu gibi ilkçağlarda da çok önemli bir stratejik öneme sahipti Bölgenin tam doğu*sunda yer alan yüksek dağlar, bura*ları düşman istilalarından koruyordu Toprakları geniş sedir ağacı ormanlarıyla kaplıydı Fenikeliler, bu ağacın tahtasın*dan çok daya*nıklı gemiler inşa ederek Akdeniz'e, hatta Cebelitarık'ı geçip Atlantik Okyanusu'na açılmışlardı Tüm bu özellikleri nedeniyle, bugün bir bölümü Lübnan, bir bölümü ise Suriye sınırlan içinde kalan bu sahil şeridinde daha Bronz Çağı'nda bile Fenikelilerin yaşadığı, köyler kurdukları tahmin ediliyor

MÖ 14 yüzyılda burada Ougarıt (Ras Shambra) isimli büyük bir ken*tin varlığından söz ediliyor Bu ken*tin nüfusunun büyük bir bölümü Arabistan'dan gelen Samiler idi Ancak, o tarihten günümüze ulaşan belgeler, kentin çok kozmopolit bir kimliğe sahip olduğunu gösteriyor Nitekim Sümerce, Hititçe, Mısırca gibi tam 8 farklı dilin konuşulmuş olması bunun en somut kanıtı

Çok yetenekli denizciler olan Fenikeliler, Hollanda ve Gine sahillerine kadar ulaşmışlardı

Bir daha asla yeniden inşa edil*meyen Ougarit'in Karadeniz kıyıla*rından gelen barbarlar tarafından ya*kılıp yıkılmasından sonra, Fenike ta*rihi Sur, Sayda ve Biblos gibi kent*lerin çevresinde şekillenmeye başla*dı Herbiri kendi başına birer güç olan bu kent-siteler, her ne kadar aralarındaki düşmanlığı sona erdir*mediyseler de, ortak bir medeniyetin çocukla*rıydı Onlara genel olarak Fenikeliler adı veriliyor*du Çok yetenekli denizciler olan Fenikeliler, Cebelitarık Boğazı'nı aşmış, kuzeyde Hollanda kıyılarına, güneyde ise Gine sahillerine kadar ulaşmışlardı Fenikeliler bu toprak*ları bir bütün olarak sömürgeleştir*mek yerine buralarda güçlü koloni*ler kurmayı tercih etmişlerdi Akde*niz'in hemen hemen tüm sahillerin*de kurdukları bu koloniler sayesinde büyük bir hareketlilik kazanmış ve tüm Akdeniz ticaretini ele geçirmiş*lerdi Gemicilik, ticaret ve el sanat*larında bu denli gelişmele*rinin nedeni, yaşadıkları Batı Akdeniz sahillerinde çok az miktarda bereketli toprak*ların bulunması, bu bölgenin orman*larla kaplı olmasıydı Bakırı Kıbrıs'*taki, gümüşü ise İspanya'daki ma*denlerinden çıkarıyorlardı

Fenikeliler lal rengi kumaş boyası ve camı ilk keşfeden kavim olarak tanıyor

Fenikeliler, tarihe aynı zamanda ünlü lal rengi kumaş boyasının mu*citleri olarak da geçmişlerdi Bu ku*maş boyasının kökeni, eski Yunanca "phoin" (kırmızı) kelimesinden ge*liyordu Bu kumaşa verdikleri özel kırmızı rengi, Lübnan sahillerinde çok yaygın olan bir deniz kabuklu*sundan elde ediyorlardı Fenikeliler sadece lal renginin mucidi değiller*di Uzmanlar tarafından tam olarak kanıtlanmamasına karşın, bugün bü*tün dünya onları camı ilk keşfeden kavim olarak da tanıyor

İnsanlığa armağan ettikleri bir başka eser ise "alfabe"ydi

Denizci ve tüccar bir toplum olduğu için Fenikeliler bir sü*re sonra bir yazım sisteminin ge*rekliliğini hissetmişlerdi Çünkü yapılan hesapların kütüklere ge*çirilmesi ve kayıt altına alınması zorunluluğu çıkmıştı Bu nedenle, önceleri Mısır hiyerogliflerinden hareket ederek bir alfabe sistemi geliştirdiler Bu alfabe, MÖ 14 yüzyıldan itibaren önemli bir ge*lişme gösterdi Bu yeni Fenike al*fabesi 22 harften oluşuyordu ve tümü sessiz harfti Alfabe sağdan sola doğru okunuyordu MÖ 8 yüzyıldan itibaren Fenike alfabe*si tüm Akdeniz kuşağında yayıl*maya başladı Bugün tüm Avru*pa alfabelerinin Fenike alfabesin*den Yunan alfabesi aracılığıyla geldiği kabul ediliyor

Ticaret sayesinde ulaştıkları refah düzeyi, bir süre sonra onların aleyhine çalışmaya başladı

Fenikeliler'in zaman içinde Ak*deniz ticareti sayesinde ulaştıkları refah düzeyi, bir süre sonra onların aleyhine çalışmaya başladı Giderek komşuları olan ve daha çok askeri alanda gelişen Babilliler'in, Asurlu*lar'ın, Persler'in ve Mısırlılar'ın iş*tahlarını kabartıyorlardı Ancak, bu krallıklar aynı zamanda birbirleriyle de çarpıştıkları için Fenikeliler bir süre daha onlar arasındaki iç denge*leri kullanarak ayakta kalmayı ba*şardılar Ancak, Sur kentinin tam 7 ay süren bir kuşatma sonucu Büyük İskender tarafından alınması Batı Akdeniz'deki Fenike egemenliğine son verdi Parçalanan birliğin son kalıntıları olan yerel beyler kısa süre içinde Helen ordusuna teslim olmak zorunda kaldılar Batı Akdeniz'deki Fenike uygarlığı bitmiş, ama meşa*leyi bu kez onların kurduğu bir ko*loni olan Kartaca yüklenmişti Ne var ki, tarihin belki de en büyük ku*mandanlarından biri olan Hannibal'ı yetiştiren Kartaca'nın sonu da acı ol*du Pön savaşlarının ardından Karta*ca'yı ele geçiren Romalılar, kentte taş üstüne taş bırakmadılar ve Feni*keliler ünlü kahramanlarıyla birlikte tarihe gömüldüler

Lübnanlılar bugün kendilerini Fenikeliler'in torunları olarak görüyorlar

Fenikeliler'in tarihe mal olma*sından sonra bu bölge sayısız ulu*sun etkinliği altında kaldı Samiler, Giritliler, Yunanlılar, Latinler, Haçlı Seferleri sırasında Normanlar ve MS 636 tarihinden sonra Arap*lar, Osmanlılar ve son yıllarda Fransızlar, bu topraklara damgala*rını vurdular Bütün bu halkların karışımı olan Lübnanlılar bugün kendilerini Fenikeliler'in torunları olarak görüyorlar Aslında bugün Lübnan'ın tüm Ortadoğu'daki ko*numuna bakınca haksız olduklarını söylemek çok güç Tarihte Feni*keliler bu bölgedeki yerel krallık*larla Yunan-Latin medeniyetleri arasında bir bağlantı unsuru olmuş*lardı Aynı şekilde bugün Lübnan'*da İslam dünyası ile Hıristiyan dünya arasında bir köprü görevi görmeye çalışıyor Her ne kadar kendisini yutmak için hazır bekle*yen düşman güçlerin tam ortasında kaldıysa da

Kronoloji

MÖ 14-13 yüzyıl Ougarit kentinin en güçlü olduğu ve tüm bölgeye egemenliğini kabul ettirdiği dönem

MÖ 1200'ler Ougarit kenti, Karadeniz'den ge*len ve Hint-Avrupa dili konuşan ka*vimler tarafından yıkıldı

MÖ 1000 Sur, Sayda, Biblos ve Beritos (Beyrut) kentlerinin kurulması

MÖ 10-5 yüzyıl Fenikeliler, batıya doğru açıldı*lar Kıbrıs, Sardunya, Sicilya adala*rında ilk kolonileri kurdular Bunları Malta ve Güney İspanya sahillerin*deki koloniler izledi Bu dönemde Fenike kültürü ve etkinliği en üst noktaya ulaştı

MÖ 814 Sur kenti gemicileri, Annone adlı komutanları öncülüğünde Kuzey Afrika'ya ayakbastılar ve Kartaca kolonisini kurdular

MÖ 757-668 Asurlular, tüm Fenike kentlerini kendilerine bağladılar Sadece Sur kenti bağımsızlığını korudu

MÖ 7yüzyıl Babilliler ve Mısırlılar Fenike topraklarında bölge egemenliği için savaştılar

MÖ 539-333 Bölgeye Persler egemen oldu Fenikelileri serbest bıraktıkların*dan bu kentler yeniden gelişti Fe*nike medeniyetinin ikinci baharı

MÖ 332 Büyük İskender Sur kentini 7 ay süren bir kuşatma sonucu ele ge*çirdi Tüm Fenike toprakları Helen Birliği'ne bağlandı Bir Fenike kolo*nisi olan Kartaca, Sicilya ve İspan*ya'yı istila etti

MÖ 264-146 Pön Savaşları Bu sa*vaşların sonunda Kartaca kenti, Roma or*dusu tarafından taş üstünde taş kalmayacak şekilde yıkıldı