Tarihte Bu Ay ( Mart )

Tarihte Bu Ay ( Mart )

İstiklâl Mahkemeleri
Millî Mücâdele dönemi ve sonrasında en fazla konuşulup tartışılan kurumlarından birisi İstiklâl Mahkemeleridir 1920–1929 yılları arasında faaliyet gösteren mahkemelerin kuruluş gayesi ile sonradan yüklendikleri misyon arasında bazı farklılıklar vardır İstiklâl Mahkemeleri 1920 yılında Millî Mücadele'yi engellemeye çalışan, yağma faaliyetlerinde bulunan, devlete ve orduya ait emtiayı çalan, askerden firar eden, casusluk faaliyetlerine karışan kişileri cezalandırmak maksadıyla kurulmuştur Millî Mücadele'nin en yoğun yaşandığı günlerde, işlenen bazı suçlarda yargılamanın uzun sürmesi dolayısıyla cezaların caydırıcılığını yitirdiği görülünce, 29 Nisan 1920'de "Hıyanet-i Vataniye" kanunu çıkarılmış ve yargılama süreci hızlandırılmaya çalışılmıştır Fakat üzerinden dört ay geçmesine rağmen suçlarda azalma olmaması yönetimi yeni tedbirler almaya sevk etmiştir Neticede; Millî Savunma Bakanı Fevzi Çakmak'ın "şimdiki durum dolayısıyla görülen lüzum ve olağanüstü ihtiyaca dayanarak savaş zamanına ait olmak üzere firariler hakkında"ki teklifi üzerine 18 Eylül 1920 tarihinde casusluk, yağma, firar gibi savaş zamanında vatana ihanet olarak kabul edilen suçların acil şekilde cezalandırılması için, Millet Meclisi tarafından bu mahkemeler ihdas edilmiştir Mahkeme üyeleri Millet Meclisi üyeleri arasından seçilecektir

İstiklâl Mahkemeleri ilk ikisi Millî Mücâdele, biri de Cumhuriyet'in ilânından sonra olmak üzere üç dönem görev yapmıştır 18 Eylül 1920–17 Şubat 1921 tarihleri arasında Ankara, Eskişehir, Konya, Isparta, Sivas, Kastamonu, Pozantı ve Diyarbakır'da İstiklâl Mahkemeleri kuruldu İkinci dönem mahkemeler ise; 30 Temmuz 1921–Ekim 1923 tarihleri arasında; isyan çıkaranları, düşmana yardım edenleri ve asker kaçağı olanları yargılamak maksadıyla Kastamonu, Samsun, Konya ve Yozgat'ta görev ifâ etti

Cumhuriyet'in ilânından sonra kurulan İstiklal Mahkemeleri 1923–Mart 1929 tarihleri arasında faaliyette bulundu Bu dönem isyanların ve rejime karşı muhalefet hareketlerinin yoğun yaşandığı bir dönemdi Doğuda ve Ankara'da özel olarak kurulan İstiklâl Mahkemelerinin kısa yargı neticesinde kesin idam yetkisi de vardı Ve bu yetki kararlı bir şekilde kullanılmıştır İstiklâl Mahkemelerinden çıkan kararla uygulanan infaz sayısı hakkında muhtelif sayılar verilmiştir İstiklâl Mahkemelerinin temel karakteristiği; bir mahkemeden ziyade misâlleri başka ülkelerde de görülen "devrim mahkemeleri" olarak görev yapmaları sebebiyle genel hukuk kaide ve kurallarının uygulamasını ıskalayarak tamamen muhalifleri sindirme ve rejimin koruyuculuğuna soyunmalarıdır

Mart Ayında Yaşanan Bazı Hâdiseler
3 Mart 1924 Halifeliğin Kaldırılışı ve Osmanlı Hanedanının Sınırdışı Edilmesi
23 Mart 1960 Üstad Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri'nin Vefâtı
27 Mart 1970 Gediz Depremi

Sızıntı Dergisi