Sevr Entrikalari-Kitap Özeti

Sevr Entrikalari-Kitap Özeti

1919 yılı ve 1920nin ilk aylarında 1nci Dünya Savaşının galip devletlerinin temsilcileri Paris , Londra ve San Remoda bir araya gelirler Amaçları ; yenilgiye uğratılan devletlere uygulanacak barış koşullarını belirlemektir Bu toplantıların sonucunda, doğu sorununa çözüm getirmek maksadıyla Osmanlı İmparatorluğu ile Sevr anlaşmasının imzalanmasına karar verilir
Savaş zamanı, müttefik kuvvetler kendi aralarında bazı anlaşmalar yaparlar Bu anlaşmaların konusu Osmanlı İmparatorluğu ve Doğu sorunudur

30 Ekim 1918 tarihinde Mondoros Mütarekesi imzalanır Mütarekenin en önemli maddesi , müttefiklerin güvenliğini tehdit eden herhangi bir durumun oluşması halinde müttefiklere işgal hakkını vermesidir Mütarekede hiçbir koşul öne sürülmediğinden Türkiye bu anlamda kayıtsız şartsız teslim olmuş görünmektedir
Barış konferansının başladığı günlerde her devletin kendine ait planları vardır Büyük Britanyanın hedefi, Alman Ordusunu yok etmek ve yenik ulusların elinde bulunan sömürgeleri ortadan kaldırmak, Hindistan güzergahını emniyet ve denetim altında tutmaktır Rakibi ise Fransadır
Fransa “Şarkın büyük Hıristiyan gücü” olduğunu iddia etmekte ve Suriye , Kilikya , Lübnan , Filistini istemektedir
İtalya, Londra Antlaşmasıyla Saint Jean de Maurienne anlaşmasında verilen vaadlerin gerçekleşmesini istemektedir Fransa ve İngilterenin oyunları ile ikinci plana itilmiştir
Birleşik Devletler , Boğazlarda milletler cemiyetinin nezaretinde bir uluslararası platform kurulmasını savunmaktadır
Paris Barış Konferansının açılışında büyük güçler temel sorunlarda fikir birliği içindedir Türklerin İstanbuldan çıkarılmasında , Boğazlarda uluslararası bir denetim oluşturulmasında, Osmanlı İmparatorluğunun Arap topraklarından sürülmesinde ve özgürlüğüne yeni kavuşan milletlerin tanınmasında fikir birliği vardır
Müttefikler yenilmiş Türkiye büyük toprak kaybetmiş ve İslam dünyası ile ilişkileri kopartılmış ve yalnız bir devlet haline düşürülmüştür
Yunanlılar Kuzey Epiri , kıyı adalarını , Bursanın bir kısmını , Kıbrıs ve İzmiri istemektedir Rodos ve on iki adalar Londra Anlaşmasıyla İtalyaya bırakılmıştır Bu nedenden dolayı Yunan-İtalyan gerginliği yaşanır
Ermenilerin talebi ise Akdeniz , Karadeniz ve Hazar denizi arasında uzanan dev bir Ermeni Devleti kurmaktır
İngilizler, Filistini Suriyeden ayrı kendi egemenliği altında olmasını istemektedir Siyonistler, Filistinin Yahudilerin vatanı olduğunu ve Yahudilere bırakılmasını talep etmektedir
Wilson , kamuoyunun görüşünü açıklığa kavuşturmak ve manda rejiminin ne ile karşılaşacağını görmek için Suriye , Filistin , Mezopotamya ve Ermenistana müttefik heyet gönderilmesine karar verir Fransa ve İngilizler bu karardan hoşnut değildirler İngiltere , Suriyenin güney hududu boyunca uzanan toprak parçasını terk etmeye niyetli değildir Fransızlar Sykes-Picot anlaşması gereğince Fransaya tahsis edilmiş topraklarda kendi egemenliği altında bir devlet istemekteydi İngiltere ve Fransa Wilson prensiplerine karşı Yunan taleplerinin çoğuna destek vermektedir Bu durum İtalyanları rahatsız etmektedir Ege adaları , Yunanistan ile İtalya arasında paylaşılamamıştır
İtalyanlar 1919 Mart ayında asayişi sağlamak amacıyla Antalyaya asker çıkarmaya başlar 15 Mayısta da Yunanlılar İzmire çıkarma yapar Tüm bu olaylar karşısında Türkler , teslim ettikleri silah ve cephanelere el koyarak işgallere karşı tepki göstermeye başlarlar
Yunanlılar işgalin ; Antalyada İtalyanları , Kilikyada Fransızları , Ermenistanda Birleşik Devletleri ve İstanbulda uluslararası bir gücü bulundurmaya yönelik genel bir planın parçası olduğunu söylüyorlardı Aynı zamanda büyük güçler tam bir çıkmaza girer Anadolu ve İstanbulun nasıl paylaşılacağına bir türlü karar verememektedirler Wilson, Anadolunun parçalanması , Türklerin İstanbuldan uzaklaştırılması fikri arasında gidip geliyor ve ne yapılacağına karar veremiyordu
Barış konferansı , Yakın Doğu meseleleriyle ilgili olarak üç sorun üzerine yoğunlaşır Bunlar; Ermenistan ve Suriyedeki işgal kuvvetlerinin yeniden tahsisi , Küçük Asyadaki İtalya ve Yunanistana ait koşullu işgal alanlarının sınırlarını sabitleştirilmesi ve Trakyadaki Bulgar hududunun belirlenmesidir
Yakın Doğu üzerine çevrilen entrikalar İngiltere ve Fransanın arasını açar İngiltere dostluğunu göstermek için Suriye ve Kilikyadaki tüm askeri birliklerini çeker ve siyasi hakimiyetin Fransızlara geçmesine göz yumar Osmanlı İmparatorluğunun Arap Yarım Adasındaki toprak meselesi; İngilizlerin Suriyeyi Araplara terk etmesiyle çözüme kavuşmuş olur
İtalya ve Yunan birlikleri arasında uzun zamandır beklenen çatışma, 10 Temmuz günü patlak verir Bu anlaşmazlık, Aydın-İzmir demiryolunun denetimi Yunanistana , Menderes Nehrinin İtalyanlara verilmesi suretiyle çözüme kavuşturulur
Ortadoğudaki karmaşayı gören Amerika, bir süre sonra sahneden geri çekilir Çıkarları konusunda uzlaşması gereken iki taraf kalır İngiltere ve Fransa
İstanbul hükümeti ise ; kurtuluşu Amerika yada İngiliz mandasında görmekte idi Bu durum İngiltere ile Fransa arasında gerginlik yaratır İngilizler ve Fransızlar kendi aralarında özel görüşmeler yaparak uzlaşmaya çalışırlar
Avrupalı güçler , İstanbul ve Boğazlar sorununa çözüm aramaktadır İngiliz yetkililer , Türklerin İstanbuldan çıkarılmasını savunur İstanbulun Türkler tarafından alınması Ortaçağın sonunu belirlemiş olduğundan ; İstanbulu boşaltmaları da yeni bir çağın başlangıcını gösterecektir Sonunda İstanbul ve Boğazlar Türklerden alınır ve uluslararası bir platform tarafından yönetilen bir bölge olur
1919 Mayısında ortaya Milliyetçi bir hareket çıkar Bu hareketin lideri Mustafa Kemal Paşadır Mustafa Kemal Paşa direnişi kuvvetlendirmek için her beldenin önde gelenleriyle bağlantılar kurar Sivas Kongresi toplanır ve burada izlenecek dış politika belirlenir Türk devletinin sınırları Misak-ı Millide çizildiği gibi olacaktır Yunanlıların İzmir işgaline şiddetle direnilecektir Kapitülasyonlar olarak bilinen ekonomik haklar ve yabancı tercihli hukuk sistemi tamamıyla reddedilir
Avrupalı güçler Kuvay-i Milliye hareketini endişe ile izlemeye başlarlar1919 sonbaharında gücün hareketi karşısında şaşkınlığa düşerler İngiliz Savaş Bakanlığı Milliyetçi hareketin iyice kuvvetleneceği korkusuyla İngiliz birliklerinin geri çekilmesini önerir
Londra konferansı, 12 Şubat 1920 tarihinde toplanır Fransızlar, Türklerin İstanbulda kalmasını savunur Fransız lider, Türkleri dışarı atmanın maliyetini Fransanın kaldıramayacağını belirtir Lyod George ısrarla Türklerin atılmasını savunur ,ama bu tezinde yalnız kalır Boğazlar için komisyon oluşturulacaktır Türk devletinin mali denetimi , üç gücün katılımıyla oluşturulan bir heyet tarafından yapılacaktır Kapitülasyonlar çok geniş kapsamlı olmasından dolayı Londra Konferansında bir çözüme kavuşturulamaz
Azınlıkların dinsel , siyasi ve ekonomik özgürlükleri tamamen garanti altına alınacaktır Savaş zamanında istimlak edilen mülkiyetlerin telafisi istenir Mahkemelerde kendi dillerini kullanabileceklerdir , etnik yada dinsel eğitim sistemlerine izin verilecektir
İstanbul, 16 Mart günü İngiliz, Fransız ve İtalyanlardan oluşan bir güç ile işgal edilir Bu güç padişah otoritesini güçlendirmeye geldiğini beyan etmektedir
Londra Konferansından sonra San Remo Konferansı toplanır Bu konferansta İzmirin Yunanistana katılması için halk oylamasının yapılmasını ve süresinin iki yıldan beş yıla çıkarılması kararı verilir İtalyaya, Anadoluda ekonomik öncelik alanının yanı sıra Ereğli civarındaki kömür yataklarının işletilmesi hakkı tanınır
Ermenistana Erzurum, Erzincan ve Trabzon bırakılır Batum Gürcülere bırakılır Filistin, İngiliz hakimiyeti altına girecektir Fransaya , Fransız mandası altındaki topraklardan geçen boru hatlarından taşınan petrolün % 25ne el koyma hakkı tanınır
Mustafa Kemal, bu olaylar sonucunda İstanbul hükümeti ile ilişkilerini kesmiş ve tamamen Anadoluya yönelmiştir Büyük Millet Meclisini 22 Nisan günü toplar Ve meclis ertesi gün başkanlığına Mustafa Kemali seçerek bir yürütme ve meclis heyeti oluşturur30 Nisan günü yeni bir hükümetin kurulduğu ve halkın idaresini temsil ettiğini Batı devletlerine resmen bildirir
Ankarada kurulan hükümet herkesi direnmeye çağırır Çağrıyı izleyen birkaç hafta içinde on binlerce Türk İstanbulu terk edip Anadoluya gider ve Milli Mücadeleye katılanların sayısı gün geçtikçe artar
10 Ağustos 1920 tarihinde Sevresteki ünlü porselen fabrikasının sergi salonlarından birinde Sevr anlaşması imzalanır
Sevr Antlaşması, bizi iki sonuca götürür Doğu sorununu, savaş öncesindeki konumunu muhafaza ederek çözmek Bu zaman kaybına neden olur ve Yakın Doğuda yepyeni olaylar meydana getirir Bu yüzden istikrarlı bir barış hemen hemen hiç mümkün olmaz Sevr gibi emperyalist bir antlaşmanın tek şansı , tepeden tırnağa yenilmiş ve güçsüz kalmış bir Türkiyeye uygulanması olabilirdi Avrupalı güçler arasındaki rekabet ve Anadoludaki muazzam direniş bunu olanaksız kılmıştır
Sevr Antlaşması, 20 nci Yüzyılda Ortadoğu sorununa Avrupanın getirdiği bir çözümdür Bu antlaşmanın çözüm olmadığı kısa zamanda anlaşılır Milliyetçi direniş olarak adlandırılan işgallere karşı koyuş , Mustafa Kemalin önderliğinde başarıya ulaşır Sevr beklenenin aksine Türk Milletinde milli bilincin uyanmasını sağlamış, ayakları yere sapasağlam basan , güçlü ve bağımsız bir Türkiye Cumhuriyeti Devletini ortaya çıkarmıştır