![]() |
Hitit Mitolojisi Hakkında |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Hitit Mitolojisi HakkındaHitit Mitolojisi Hititlerde özgün bir mitolojiden söz etmek oldukça güçtür ![]() ![]() ![]() ![]() Günümüze gelen belli başlı Hitit mitoslarına göz atarsak bu etkileri daha iyi görebiliriz ![]() Hitit dini gibi mitolojisi de büyük ölçüde Hatti ve Hurri etkisinde kalmış, ayrıca Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiştir ![]() ![]() ![]() Tanrı ile ejder İlluyanka'nın dövüşmesi, ilkbaharın başlangıcında kutlanan bir festivalde canlandırılırdı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İlluyanka Efsanesi Hititlerden Yunan mitolojisine geçmiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hattiler Hititler'i incelemeye başlamadan önce, Hitit göçlerinden önce aynı yerlerde uygarlık kurmuş olan ve Hititler'i büyük ölçüde etkilemiş olan Hatti uygarlığını incelemek gerekmektedir ![]() Yaklaşık MÖ 2500-1700 yılları arasında Anadolu'da büyük bir uygarlık oluşturmuş Hattiler hakkında bilgilerimiz oldukça sınırlıdır ![]() Hattiler Anadolu'nun yerli halkı olarak kabul edilmekle beraber, göçlerle geldiklerini - hatta Türk kökenli olduklarını- savunanlar da vardır ![]() Yapılan araştırmalar Hititler'in uygarlık ve inanç/mitoloji bakımından Hattiler'den oldukça etkilendiklerini ortaya koymuştur ![]() Hititler kendilerini başka isimle anmalarına rağmen, ülkelerine Hatti ülkesi demeleri ve din ile ilgili tabletlerde rahibin Hatti dilinde konuştuğunu belirtmeleri bu etkiyi göstermektedir ![]() ![]() Hatti uygarlığına ait en önemli eserler Alacahöyük'te bulunmuştur ![]() ![]() Yapılan kazılarda ölülerin hocker pozisyonunda bulunması (ana rahminde olduğu gibi, cenin vaziyetinde) , toprak ve yeniden dirilme kültlerini varlığını, dolayısıyla da ana tanrıça kültünün varlığını göstermektedir ![]() Bir başka buluntu yeri de Tokat Horoztepe'dir ![]() ![]() ![]() Hattiler'e ait süsleme ve bezeme şekillerinin Anadolu'nun bir çok yerinde görülmesi bu uygarlığın ne kadar yayılmış olduğunu ve önemini göstermektedir ![]() Hatti halkı, hayvan biçimli tanrıların kültünü geliştirmiş, özellikle de boğa en önemli simge olmuştur ![]() ![]() ![]() Hattiler Hititler'le kaynaşmış, Hatti uygarlığı Hitit uygarlığı içinde yaşamaya devam etmiştir ![]() __________________ |
![]() |
![]() |
![]() |
Hitit Mitolojisi Hakkında |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Hitit Mitolojisi HakkındaKaybolan Tanrı Efsaneleri Daha önce de belirttiğimiz gibi, Hititler bir çok doğa olayını tanrılara bağlamakta, ancak onları, insan şekilli (antropomorfik) olarak düşünmekteydiler ![]() Buna göre bir tanrı canı isterse çekip gidebiliyordu ![]() ![]() Ele geçen metinlerden biri de Fırtına tanrısının oğlu Telipinu'nun kaybolması ile ilgili olandır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Tanrı o kadar sinirlidir ki elbisesini ve ayakkabılarını ters giyecek kadar sinirlenmiştir ve fırlar gider ![]() ![]() "Pencereleri sis doldurdu, evi duman doldurdu ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Tanrının gidişi o kadar etkili olmuştu ki diğer tanrılar da bundan etkilenmişti, hatta bütün tanrıların katıldıkları bir ziyafette yiyip içmelerine rağmen açlık ve susuzlukları geçmemişti ![]() ![]() En sonunda Fırtına tanrısının aklına oğlu Telipinu gelir ve iyi olan herşeyi alıp götürdüğünü söyler, ve yüksek dağlarda Telipinu'yu araması için kartalı gönderir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() "Ey tanrılar gidin! Şimdi tanrı Hapantali için Güneş Tanrısı'nın koyunlarını güdün ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sonuçta bu büyü etkili olur ![]() ![]() ![]() ![]() Bu efsanaye çok benzeyen bir de Fırtına Tanrısı'nın kaybolması efsanesi vardır ![]() ![]() Bu efsanelerin dışında Güneş Tanrısı'nın, Hannahanna'nın ve başka tanrıların da kayboluş mitosları vardır ![]() ![]() Bu konuya dahil edebilceğimiz ilginç bir motif de Ay'ın düşme mitosudur ![]() "Kaşku (Ay tanrısı) gökten düştü ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Hitit Mitolojisi Hakkında |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Hitit Mitolojisi Hakkındaİlluyanka Efsanesi İlluyanka Efsanesi Hatti kökenli en önemli mitoslardan biri de Fırtına tanrısı ile yılan arasındaki savaştır ![]() ![]() ![]() "Bugün Anadolu halk masalları içinde, İlluyanka ile devlerin savaşını işleyen bir çok öyküler, gerçeküstü olaylar vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bazı yorumcular bu efsanede sözü geçen yılanın öldürülmesi motifinin baharın, kışı yenmesi şeklinde yorumlanması gerektiğini belirtmişlerdir ![]() ![]() Bu efsane, bahar bayramı olan Purulliyaş törenleri sırasında da anlatılıyordu ![]() "Nerik şehri Fırtına Tanrısı [Merhemli rahibi] Kella'ya göre (bu) göğün Fırtına Tanrısı'nın [ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Efsane bu sözlerden sonra dev yılan Illuianka/İlluyanka ile Fırtına tanrısının savaşı ile başlar ve Fırtına tanrısı yenilir ![]() ![]() Tanrıça İnara buna bir çözüm düşünür ve bir festival düzenler ![]() ![]() ![]() İnara daha sonra süslenerek yılan İlluianka'nın deliğine gider ve onu festivale çağırır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İnara ise Hupašiia için Tarukka şehrinde kaya üzerine bir ev inşa eder ve onu oraya yerleştirir ![]() ![]() ![]() ![]() Bu efsanenin ele geçen bir veriyonu daha vardır ![]() Bu versiyonda da efsane, İlluianka'nın Fırtana tanrısını yenmesi ile başlar ![]() ![]() Fırtına tanrısı daha sonra fakir bir adamın kızı ile evlenir ve bir oğlu olur ![]() ![]() "Fırtına tanrısı ona (oğluna) sürekli olarak şöyle emreder : "Karının evine (yaşamaya) gittiğinde (başlık parası olarak) kalbi(mi) ve gözleri(mi) onlardan iste ![]() Oğlu Fırtına tanrısının istediğini yapar ve gözleri ile kalbini geri alır ![]() ![]() ![]() Fırtına tanrısı İlluianka'yı ve kendi öz oğlunu öldürür ![]() Bu iki versiyonda da ortak nokta Fırtına tanrısının yılanı öldürmesidir ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Hitit Mitolojisi Hakkında |
![]() |
![]() |
#4 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Hitit Mitolojisi HakkındaKumarbi Efsanesi Hurri kökenli bu efsane, daha sonra Yunan mitolojisinde de izleri görülecek ilginç bir efsanedir ![]() Bu destan bir kaç kompozisyon halinde işlenmiştir ![]() ![]() Bu efsane , Hesiodos'un Theogonia'sını andıracak biçimde tanrı soyarından bahsetmektedir ![]() "İlk (eski) tanrılar, [ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ancak bu durum çok uzun sürmez ![]() ![]() ![]() ![]() Anu da dokuz yıl boyunca tahtta kalır ![]() ![]() "Anu, Kumarbi'nin el ve ayaklarından kendini sıyırdı ve kaçtı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Anu böyle diyerek gökyüzüne gizlenir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() "[Artık kim benim] karşıma kavga etmeye gelebilir? [Şimdi beni kim] yenebilir? Kumarbi bile [bana karşı çıkamaz(?)] " Kırık parçalardan Anu'nun Kumarbi'nin öldürülmesini istemediğini öğreniyoruz ![]() ![]() Tabletlerin kırık olması yüznden efsanenei tam bir versiyonu elimizde yoktur ![]() ![]() ![]() Metinin Hesiodos'un Theogonia'sıyla benzerliği dikkat çekicidir ![]() ![]() ![]() ![]() Güterbock Kumarbi ismini ise şöyle açıklamaktadır : "Bu tanrının adı hakikî Hurricedir: sondaki -bi, Hurrice aidiyet eki -ve'dir ![]() ![]() Güterbock aynı zamanda Allau-anu ve Anu-Kumarbi, arasında baba oğul ilşkisi olabileceğinin de altını çizmektedir ![]() Köken ne olursa olsun bu efsane Hihitlerde, daha doğrusu anadolu'da bir nalam kazanmış ve belki de "Yunan Mucizesi" denilen safsatanın doğuşunda rol oynamıştır ![]() Ullikummi Şarkısı Ullikummi Şarkısı , konu olarak Kumarbi efsanesinin devamında Teşup'un krallığında geçmektedir ![]() Burada bir parantez açıp, "şarkı" sözcüğü üzerinde durmak gerekmektedir ![]() "Yabancı kökenli metinlerin bir özelliği, onların anadolu kökenliler gibi ayinler içinde yer almaması, baş bölümlerinde belirtildiği gibi birer bağımsız şarkı sayılmasıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Şarkı sözcüğünü de açıkladıktan sonra efsanenin konusuna bakabiliriz : Anlaşıldığına göre Kumarbi yenilmiş ve tahtta Teşup oturmaktadır ![]() "Kumarbi aklını toparlar (düşünür) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Tabletteki kırıklardan metnin devamı tam anlaşılamamktadır ancak, Deniz tanrısının yardım ettiğini ve çocuğun doğduğunu öğrenebiliyoruz ![]() Kumarbi bu çocuğa Ullikummi adını verir : "Kumarbi kendi kendine söylenmeye başladı : Kader tanrıçaları ve ana tanrıçaların bana verdiği çocuğa ne isim koyacağım ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ullikummi sözcük olarak Kummiia'nın yıkıcısı anlamına gelmektedir ![]() ![]() ![]() Kumarbi, bu çocuğun Teşup'un haberi olmadan yetişmesi için gizler, nacak güneş tanrı vbu süratle büyüyen ve canavarlaşan çocuğu görür ve Teşup'a haber verir ![]() Teşup erkek kardeşi Tašmišu ve kız kardeşi Šaušga ile Hazzi dağına gider ve canavarı bulur ![]() ![]() Kırık tabletlerden anlaşılabildiği kadarı ile Teşup savaş hazırlıkların başlamıştır ![]() ![]() ![]() Teşup'un kardeşi Tašmišu yenilginin haberibi Teşup'un karısı Hepat'a bildirir ve yeniden Teşup'un yanına döner ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() "Eski sözleri bilen ilk tanrılar sözümü duyun ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ullikummi'nin ayakları kesilince güçsüz kalır ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|