Refleks

REFLEKS





Refleks,biyolojide,hayvanlarda ,belirli bir uyaran karşısında kendiliğinden ve doğrudan ortaya çıkan görece basit davranış biçimiCanlının gelişmişlik düzeyi arttıkça refleksler de karmaşıklaşır

Eteneli memelilerde reflekslerin çoğu doğuştandırKalıtımla kuşaktan kuşağa geçirilirtürdlerin,sıklıkla cinslerin ortak özelliği niteliğindedirRefleksler çiğneme,yutma,göz kırpma ,tırmalama gibi basit hareketlerin yanı sıra adım atma,ayakta durma,vücudu dengeli bir konuma getirme,temel cinsel eylemler gibi davranış kalıplarını da kapsarÇok sayıda eşgüdümlü kas hareketinin karmaşık bir düzen içinde bir araya gelmesiyle oluşan refleksler hayvanlarda içgüdüsel davranışların büyük bir bölümünün temelinde yer alır





İnsanda doğuştan var olan çok sayıda refleks,vücudun uzaklık alıcılarının ( göz ve kulak) en yararlı biçimde iş görmesi için ilgili kasların etkinliğini düzenlervücudun çeşitli bölümlerinin başa göre yönelimini sağlarsindirim mekanizmasının bütün aşamalarında önemli rol oynarÖrneğin,gözlere ilişkin refleksler arasında şiddetli ışıkta ya da korneaya dokunulmasıyla ortaya çıkan gözen kırpma hareketi,ışığın şiddetine göre gözbebeğinin daralıp genişlemesi ve nesnelerin göze uzaklığına göre gözdeki kasların kasılarak odaklamayı sağlaması sayılabilir

Refleks en basit ve temel biçimiyle refleks kemeri olarak bilinen bir mekanizmanın işlevi olarak ele alınabilirRefleks kemeri,uyarıyı alan duyu siniri hücreleri ( alıcı) etkinliği gerçekleştiren hücreyle bu iki yapıyı birbirine bağlayan sinir hücresinden oluşurÖrneğin,diz kapağının altına vurulduğunda kas kirişindeki alıcı hücre,uyaran sinirler yoluyla uyarıyı omuriliğe taşırdaha sonra ilgili kas dokusuna yanıtı ileterek kasılmasını sağlarBununla birlikte vakaların çoğunda gerçekleşen fizyolojik mekanizma,basit refleks kemeri kuramıyla açıklanamayacak kadar karmaşıktırRefleks devresinde vücudun öbür bölümleriyle iletişim kurabilen başka sinir hücreleri de yer alırÜstün yapılı hayvanlarda sinir sisteminin bütünleyici niteliği,davranışların reflekslerin basit toplamından farklı bir nitelik taşımasını sağlarÇevre koşullarına bağlı olarak farklılaşan ve değişen refleks zincirlerinin oluşması,davranışın basit ve ilkel refleksten farklı olmasına yol açarBöylece birçok otomatik,koşullu olmayan refleks değişebilir ya da yeni uyaranlara uyum sağlayabilirbu özellik refleks yanıtının koşullandırılmasına olanak verirRus fizyoloji bilgini Pavlov'un deneyleri,besin görüp tükürük salgısı başladığında bir zil çalınan hayvanın,bir süre sonra yalnız zil sesine tükürük salgısıyla yanıt verdiğini gösterdiHayvanlarda davranış sabit ve kalıtımla geçen refleks hereketleriyle sınırlı değil,deneyler ve çok sayıda farklı uyaran karşısında değişebilir niteliktedir

Kaynak;AnaBritannica cilt 26 frmsinsinet için derlenmiştir

Refleks kavramı psikolojinin gelişmesini büyük ölçüde etkilemiş,başlangıçta refleks temeli üzerine kurulu olgunlaşmamış bir psikoloji anlayışının ortaya çıkmasına yol açmıştırPavlov'un çalışması 20yüzyılın başında davranış fizyolojisi alanında büyük bir araştırma dalgasına öncülük etmiş,koşullu refleks uzun süre öğrenme sürecinin bir bölümüne ilişkin nicel araştırmalarda izlenecek en iyi yöntem olarak kabul edilmiştirPavlov ve Behterev'in "beyin refleksi " kavramına göre beyin kabuğundaki hücreler arasında da koşullu refleks işleyişi vardıbu işleyiş beyindeki yüksek işlevlerin fizyolojik temelini oluşturuyorduERGuthrie,CL Hull ve BFSkinner gibi davranışçı araştırmacıların önerdiği ilkeler,psikolojik etkinliği dış ve iç uyaranlar karşısında ortaya çıkan koşullu ya da öğrenilmiş yanıtlar olarak açıklarBu görüş bir yönüyle,Pavlov'un ortaya koyduğu temel koşullu refleks modeli ve daha önceki refleks kavramı üzerine kuruludurBununla birlikte günümüzde uyaran ve yanıt arasındaki refleks ilişkisinin önceden düşünüldüğü kadar basit olmadığı kabul edilirÖğrenmeye ilişkin klasik koşullandırma deneylerinde kullanılan koşullu refleks modelinin üstün yapılı hayvanlardaki öğrenme sürecinin ancak bir bölümünün aşırı ölçüde yalıtılmış yapay bir örneği olduğu ve insan ile öbür memelilerde davranışı belirleyen karmaşık fizyolojik ve zihinsel etkileşimleri çözümlemede yetersiz kaldığı görülmüştürHull'ın ödüllendirme temeline dayalı aletli koşullanma kuramı ve Skinner'ın etkin ya da uyarımsız koşullanma modellerinde öğrenme ve zihinsel etkinlik klasik koşullanmadan farklı biçimde oluşur


Kaynak;AnaBritannica cilt 26 frmsinsinet için derlenmiştir

Refleks, dıştan gelen bir uyarı sonucunda doğan ve devinim, salgı gibi iç tepkilere yol açan istem dışı sinir etkinliğidir


Vücudumuzun dışarıdan gelen ışık ses gibi bir uyarıda ani ve hızlı bir hareketle tepki göstermesine refleks denir Refleks sözcüğü, Latince "yansımak" anlamına gelen "reflectere" sözcüğünden türetilmiştir Belirli bir uyarı etkisiyle düşünme sürecinden önce oluşan refleks, sinir sisteminin bir olayıdır Merkezi sinir sisteminin işleyiş yasalarına göre refleksin ana özelliği aynı türden uyarılara hep aynı tepkinin verilmesidir Refleks, sinir sisteminin işleyişinde büyük öneme sahip bir etkinliktir Refleksleri olmayan canlı organizmaların, dış etkilere karşı yeterince hızlı tepki verememeleri nedeniyle, yaşamlarını sürdürme olanakları azalır Refleks mekanizması omurilik tarafından yönetilir


Omurilik refleksleri kalıtsaldır ve ikiye ayrılır:

• Doğuştan gelen refleks
• Sonradan kazanılan refleks

Doğuştan (Kalıtsal) Refleks

• Doğuştan gelir, sonradan kazanılmaz
• Aynı türün bireylerinde görülür
• Bu refleksler omuriliğin kontrolündedir

Öksürme, hapşırma, iğne batan ve ateş deyen elin çekilmesi, göz kapağının kırpılması, çocuktaki emme davranışı, hapşırınca gözün kapanması
Sonradan (Şartlı) Refleks

• Sonradan öğrenmeyle oluşur
• Bireyden bireye farklılık gösterebilir
• Örneğin bisikletin sürmeyi öğrenirken, öğrenme işlevi beynin kontrolündedir Ancak her gün bisiklet sürerek bu davranışı alışkanlık haline getiririz O zaman davranış omuriliğin kontrolüne geçer

Araba sürme, örgü örme, limon görüldüğünde ağzın sulanması, yutkunmak, bisiklet sürme, Pavlov'un köpeğinin zil çalınca ağzının sulanması, yüzmek, kar topu oymak