Kıtalar Hakkında Genel Bılgı

AVRUPA KITASI



Avrupa; doğuda Asya kıt'ası, güneyde Akdeniz batıda Atlas okyanusu ve kuzeyde ise Kuzey Buz denizi ile çevrilidir Büyük bir kısmı ova ve plâtolarla kaplı olan Avrupa'nın ortalama yükseltisi oldukça azdır Avrupa'nın en önemli yükseltisi kıt'anın güney kısmında uzanan Alp dağlarıdır Kıt'anın en yüksek yeri Fransa'daki Mont - Blanc (4810 metre) dağıdır Kıt'anın kuzeyinde ise İskandinav yarımadasında Norveç ve İsveç'in sınırlarını oluşturan İskandinav dağları yer alır Kıt'a, akarsu ve göl bakımından oldukça zengindir Avrupa'nın ortalama yükseltisi az olması sonucunda akarsular denge profilini kazanmıştır Bu yüzden Avrupa akarsularının enerji potansiyeli ve aşındırma gücü azdır Akarsular üzerinde taşımacılık ve ulaşım çok yaygındır Kıt'anın kutba yakın yüksek enlemlerinde yer alan Finlandiya, Norveç ve İsveç gibi ülkelerde buzulların oluşturduğu şekillere rastlanır Bu ülkelerde buzul vadileri, fiyortlar, göl çanakları, morenler ve sirk gölleri yer alır Dünya'nın en fazla göl bulunan ülkesi Finlandiya'dır

Avrupa kıt’asında birçok farklı iklim görülür Kıt’anın kuzeybatısında yer alan kısmında batı rüzgârları ve Gulf Stream sıcak su akıntısının etkisiyle ılıman okyanus iklimi görülür Bu iklim özellikle İngiltere, Hollanda, Danimarka, Belçika ve Almanya’yı etkilemektedir Kıt’anın kuzeyinde İskandinav yarımadasının büyük bir kısmında sert ve soğuk iklimler hâkimdir Orta ve Doğu Avrupa’da ise karasal iklim koşulları hüküm sürer Bu iklim özellikle Macaristan, Avusturya, İsveç ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkeleri etkiler Avrupa’nın güney kesimi ise, Akdeniz kıyısında bulunduğu için Akdeniz ikliminin etkisi altındadır

Kıt’anın güneyinde maki bitki örtüsü, kuzeybatısında daima yeşil kalan ormanlar, kuzeyde iğne yapraklı tayga ormanları, Orta ve Doğu Avrupa’da ise bozkırlar yer alır Avrupa kıt’asında tarım ve hayvancılık çok gelişmiştir Çünkü gelişmiş bütün teknolojik olanaklar kullanılarak tarım ve hayvancılık yapılır Özellikle Hollanda ve Belçika gibi ülkelerde intansif tarım yapılır Bu sayede toprakları küçük olan bu ülkeler çok miktarda tarım ürünü yetiştirmektedir Yine Hollanda çiçek yetiştiriciliği ve hayvancılıkta öne çıkmıştır Kıt’ada en çok yetiştirilen tarım ürünleri tahıllar, şeker pancarı, patates, üzüm, sebze ve meyvelerdir İskandinav yarımadasındaki ülkelerde arazi elverişsiz olduğu için tarım ve hayvancılık gelişmemiştir Bu ülkelerde balıkçılık ve ormanlar çok gelişmiştir

Fransa üzüm, Almanya patates üretiminde Dünya’ da en önde gelen ülkelerdir Kıt’ada nüfusun en fazla toplandığı yer kuzeybatı kısmıdır Nüfus yoğunluğu en fazla olan ülke Hollanda’dır Avrupa’nın en seyrek nüfuslu yerleri İskandinav yarımadasının orta ve kuzey kısmı, Alp dağlarının yüksek kesimleri ve Grönland’dır Kıt’ada şehir nüfusu oranı oldukça fazladır Şehir nüfusu oranının en fazla olduğu ülke İngiltere’dir Avrupa, kıt’alar arasında nüfus yoğunluğu en fazla olan kıt’adır Kıt’ada tarımda çalışanların oranı çok azdır İnsanlar genelde şehirlerde yaşar ve büyük kısmı hizmetler sektörü ile sanayi faaliyetlerinde çalışır Avrupa, yer altı zenginlikleri açısından çok önemli bir kıt’a değildir Kıt’anın kuzeybatısında bulunan taş kömürü ve demir yatakları özellikle İngiltere’nin endüstride ilerlemesini sağlamıştır Avrupa, ekonomi ve sanayinin en çok geliştiği kıt’a-dır Kıt’a birçok ekonomik faaliyetin merkezi durumundadır Dünya ticaretinin en çok geliştiği kıt’adır Avrupa’da ekonomi, sanayi ve ticaret çok geliştiği için, yaşam standardının en yüksek olduğu kıt’a olmuştur

Özellikle Kuzeybatı Avrupa ülkeleri, İskandinav ülkeleri ve İsviçre en çok gelişmiş ülkelerdir İsviçre, kıt’ada yaşam standardının en yüksek olduğu ülkedir Balkan ülkeleri ve Doğu Avrupa ülkeleri yeni yeni gelişmeye başlayan ülkelerdir Kıt’ada turizm çok gelişmiştir Gezilebilecek birçok tarihî güzellik vardır Turizmin en fazla geliştiği ülkeler; Fransa, Hollanda, İspanya, İtalya ve Yunanistan’ dır İsviçre, İsveç ve Norveç’te kış turizmi, İspanya, İtalya ve Yunanistan’da ise yaz turizmi gelişmiştir

ASYA KITASI



Kıt’anın doğusunu Büyük okyanus, güneyini Hint okyanusu, batısını Akdeniz, Karadeniz ve Avrupa, kuzeyini ise Kuzey Buz denizi oluşturur

Asya, yüz ölçümü en büyük olan kıt’adır (44 milyon km2) Kıt’anın güney kısmında doğu batı yönünde uzanan Dünya’nın en büyük ve en yüksek sıradağı olan Himalayalar uzanır Kıt’anın orta, kuzey ve doğu kısımları düz alanlara sahiptir Batıda ise kuzey güney doğrultusunda Ural ve Kafkas dağları yer alır Kıt’ada, Arabistan, Karakum ve Kızılkum çölleri vardır

Kıt’ada büyük akarsu ve göller yer alır Hazar, Aral Baykal gölleri ile Fırat, Dicle, Seyhan, Volga, Obi, İndus ve Ganj gibi akarsular bulunur

Kıt’ada Akdeniz, muson, karasal, çöl ve tundra iklimleri görülür Kış mevsiminde Dünya’nın en soğuk yerleri kıt’adaki Sibirya’dır Kıt’ada yaz ve kış mevsimi arasındaki sıcaklık farkı fazladır Güneydoğu Asya’nın bitki örtüsü oldukça gür ormanlardır

Çünkü burası Dünya’nın en çok yağış alan bölgelerinden biridir Kıt’anın kuzeyinde 60° enlemi çevresinde iğne yapraklı ormanlar bulunur İç bölgelerde ise bozkırlar yer alır

Kıt’ada tarım ve hayvancılık çok gelişmiştir Birçok tarım ürününün en fazla yetiştiği kıt’a burasıdır Kıt’ada en çok yetiştirilen ürünler çay, pirinç, pamuk, soya fasulyesi, kauçuk, şeker pancarı, yer fıstığı, hurma, ayçiçeği ve buğdaydır

Hindistan’da büyükbaş hayvancılık çok gelişmiştir Orta Asya bozkırlarında ise küçükbaş hayvancılık çok yaygındır

Kıt’a, Dünya nüfusunun yarısından fazlasını barındırır Asya’nın en kalabalık üç ülkesi Çin, Hindistan ve Bangladeş’tir Güneydoğu Asya’da nüfus yoğunluğu fazladır Nüfusun en seyrek olduğu yerler ise çöller, Himalayalar’ın yüksek yerleri, Moğolistan ve Sibirya’dır Şehirleşmenin en fazla olduğu ülke Japonya’dır

Kıt’a, yer altı kaynakları açısından oldukça zengindir Asya’da; petrol, doğal gaz, kalay, bor, krom, manganez, kömür, demir ve altın en önemli yer altı kaynaklarıdır Özellikle çok zengin olan petrol ve doğal gaz yatakları kıt’anın Dünya üzerindeki önemini artırmaktadır Zengin maden yatakları Ural dağları, Orta Doğu ülkeleri ve Türk cumhuriyetlerinde bulunmaktadır

Kıt’ada sanayi, ticaret ve ekonominin en çok geliştiği ülke Japonya’dır Kıt’adaki diğer ülkeler genellikle gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerdir

AFRIKA KITASI



Kuzeyde Akdeniz, doğuda Kızıldeniz ve Hint okyanusu, batı ve güneybatıda ise Atlas okyanusu ile çevrilidir

Kıt’anın kuzeyinde Atlas dağları, orta kısmında ise Klimanjaro en önemli yükseltilerdir Kıt’a genellikle düz alanlara sahiptir

Kıt’anın en büyük iki akarsuyu Kongo ve Nil’dir Kıt’anın doğusunda çöküntü hendekleri içinde oluşan büyük göller (Tanganika, Viktoria, Nyasa, Rudolf, Kivu) yer alır

Kıt’anın orta kısmında ekvatoral iklim görülür Kıyılarda ise denizel iklimler ve savan iklimi görülür Özellikle kıt’anın kuzeyinde büyük bir alanda çöl iklimi görülür Dünya’nın en büyük çölü olan Büyük Sahra burada yer alır Bu bölge çok az yağış alır Kıt’anın en büyük sorunu erozyondur

Kıt’anın Kuzey Yarım Küre’de kalan bölümünde nüfus yoğunluğunun çok az olmasının nedeni, büyük kısmının çöllerle kaplı olmasıdır Kıt’anın nüfus yoğunluğu çok fazla değildir Diğer kıt’alara yoğun bir şekilde göç meydana gelmektedir Yerleşmelerin yoğun olduğu yerler kıt’anın kıyı kesimleridir

Kıt’ada çok fazla tarım alanı olmadığı için, tarım gelişmemiştir Bu yüzden açlık çeken birçok Afrika ülkesi vardır Hayvancılık da pek gelişmemiştir

Kıt’anın önemli sorunlarından biri olan erozyon da tarım ve hayvancılığın gerilemesine neden olmaktadır Kıt’ada kakao ve palmiye yağı üretimi çok önemlidir

Afrika ülkelerinde en önemli yer altı zenginliği Fas, Tunus ve Cezayir’de çıkarılan fosfattır Ayrıca Güney Afrika Cumhuriyeti Dünya’da en fazla altın ve elmas çıkarılan ülkedir

Doğal zenginlikleri çok olmasına rağmen, kıt’ada sanayinin gelişmemesinin en önemli nedeni, zengin kömür yataklarına sahip olmayışıdır Ayrıca enerji üretimindeki yetersizlik, ham madde kaynaklarının yabancıların denetiminde olması, üretim teknolojisinin gelişmemesi ve sermaye yetersizliği kıt’ada sanayi gelişimini etkileyen en önemli faktörlerdir

AMERIKA KITASI



Kuzey ve Güney olmak üzere iki kıt’a olan Amerika’ nın doğusunda

Atlas okyanusu, batısında Büyük okyanus yer almaktadır

Kuzey Amerika’nın batısında Kayalık dağları ve Güney Amerika’nın batısında ise Ant dağları kuzey güney yönünde uzanırlar Bu kıt’aların orta ve doğu kısımları ise genellikle ova ve plâtolarla kaplıdır Dünya’nın en büyük akarsularından olan Missisipi Kuzey Amerika’da, Amazon ise Güney Amerika’da yer alır Kuzey Amerika’da Superior, Michigan, Huron, Erie, Ontario ve Büyük Ayı gölleri yer alır Kuzey Amerika’da Arizona ve Meksika, Güney Amerika’da ise Atacama çölleri bulunur

Amerika kıt’alarında yeryüzünde bulunan bütün (muson hariç) iklimler görülür

Amerika Birleşik Devletleri’nde tarım ve hayvancılık gelişmiştir Dünya üretiminde en önde olduğu ürünler; mısır, pamuk, tütün, arpa ve yulaftır Dünya’nın en çok muz ve kahve üretilen ülkesi Brezilya’dır Hayvancılık Arjantin’de çok gelişmiştir

Kanada genellikle soğuk iklimlerin etkisi altındadır Bu yüzden soğuğa dayanıklı buğday, şeker pancarı, mısır ve keten yetiştirilir

Nüfusu en çok ülkeler ise ABD, Brezilya ve Meksika’dır Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yer ABD’nin kuzeydoğusudur

Kanada; nikel, plâtin ve asbest çıkarımında Dünya’ da en önde yer alır ABD ise; kömür, alüminyum, doğal gaz, petrol, bakır, çinko ve kurşunun Dünya’ da en çok çıkarıldığı ülkedir

Kanada’ya geleceğin ülkesi de denilmektedir Miktarları tam olarak tespit edilemeyen zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahiptir Bu ülkede iklim koşullarının olumsuzluğu, endüstri kuruluşlarının güney bölgelerde toplanmasına neden olmuştur

ABD, Dünya’nın en gelişmiş ülkesidir Dünya’da en çok dış pazarı olan ülkedir Bu ülkenin tarım ve endüstrisinin gelişmesi, ülkeyi Dünya’nın ticaret ve bankacılık merkezi yapmıştır Ülkede çok zengin olan kömür ve demir yatakları endüstrinin gelişmesinin en önemli nedenleridir Türkiye’nin dış ticaretinde de Almanya’dan sonra gelen ülke olmuştur

AVUSTURALYA(OKYANUS) KITASI



Yüz ölçümü en küçük kıt’a olan Okyanusya, Büyük okyanus ve Hint okyanusu ile çevrilidir

Ortalama yükseltisi çok az olan bir kıt’adır (210 metre) Ülkenin batı ve orta kesimi çöllerle kaplıdır

Kıt’ada hayvancılık gelişmiştir Dünya’da en çok yün elde eden ve satan ülke Avustralya’dır

Yerleşilebilen kıt’alar içinde en az nüfus bulunan kıt’adır Nüfus yoğunluğu oldukça azdır Nüfus genellikle Avustralya’nın güney doğusunda toplanmıştır Kıt’ada; ılıman okyanus, çöl ve savan iklimleri görülür

ANTARTIKA KITASI



Güney Kutbu çevresinde yer alan kıt’anın % 95’i buzullarla kaplıdır

Kıt’ada yüksekliği fazla olan bazı dağlar bulunur Kıt’ada yerleşik hayat yoktur Bu yüzden hiç beşerî ve ekonomik faaliyet yoktur