Hücre İçi Sindirim

HÜCRE İÇİ SİNDİRİM

Canlılar, hayatlarının devamı için enerjiye ihtiyaç duyarlar Bu enerji, besinlerin kullanılması ile sağlanır Ayrıca; büyüme, gelişme, yaşlanan dokuların yenilenmesi ve yaraların onarılması için de bazı maddeler gereklidir Bütün bunlar besinlerle karşılanır Besinlerden enerji elde edilebilmesi için önce kana geçmeleri, sonra da hücrelere taşınmaları gerekir Besinlerin hücrelere geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmalarına sindirim denir Sindirimi gerçekleştiren organların oluşturduklara sisteme de sindirim sistemi denir

Besinler sindirilerek hücrelere alınabileceği gibi, bazı büyük moleküllü besinler önce hücreye alınıp, sonra hücrenin içinde de sindirilebilirler Bu nedenle sindirim, yapıldığı ortama göre ikiye ayrılır

Bunlar:

-Hücre içi sindirim

-Hücre dışı sindirimdir

Hücre içi sindirimde besinler, hücre içine alınır ve sitoplazmada enzimlerle sindirilir

Hücre dışı sindirimde ise besin, hücre içine alınmaz Öncelikle hücre, besini sindirebilecek enzimleri hücre dışına atar Besin hücre dışında sindirildikten sonrada ortaya çıkan ürünleri hücre içine alır

Aynı zamanda sindirim, uygulanma şekline göre de ikiye ayrılır:

-Fiziksel(mekanik) sindirim

-Kimyasal sindirim

Fiziksel sindirimde besinler, diş gibi yapılarla ve kaslar yardımıyla besinlerin daha küçük parçalara ayrılmasıdır Fakat besin maddeleri bu şekilde monomerlerine ayrılamazlar Bunu yapacak olan enzimlerin temas edebileceği yüzey artmış olur

Kimyasal sindirimde ise besinler, enzimler ve su yardımıyla monomerlerine ayrılmasıdır Bu tip olaylar hidroliz reaksiyonlarıdır

Sindirim şekilleri ve sistemleri her canlıda aynı değildir Canlı sınıflarına göre farklılık gösterir Bu yüzden sindirim sistemleri canlı sınıflarında incelenir

Tek hücreliler, yapılarından dolayı son derece basit sistemlere sahiptirler

Bir tek hücreden oluştukları için sadece hücre sindirimi yaparlar

Çoğunlukla hücre içi sindirim yaparlar Amip, öglena, terliksi hayvan gibi bir hücreliler, büyük besinleri endositozla veya fagositozla hücre içine, oluşturdukları besin kofullarına alırlar Bu kofulların içine sindirim organeli olan lizozom, sindirim enzimlerini aktarır Besinler burada sindirilerek yapı taşlarına ayrılırlar Oluşan bu yapılar sitoplazmaya geçer Kofulda kalan artık maddeler aynı kofulla, ekzositozla hücre dışına atılır

Bitkilerde ve mantarlarda özelleşmiş sindirim organları yoktur Küf ve şapkalı mantar çeşitleri, çürümekte olan bitki ve hayvanların artıkları üzerine yerleşirler Sindirim enzimlerini artıkların üzerine salgılayarak organik maddeleri sindirirler Oluşan yapıtaşlarını difüzyon ve aktif taşımayla hücre içine alıp kullanırlar Böylece faydasız madde ve artıklar hücre içine alınmadan dış ortamda kalır Bu olay hücre dışı sindirimdir

Bitkiler fotosentezle kendi besinlerini kendileri ürettikleri için sindirim yapmazlar Topraktan aldıklarını ve fotosentez ürünlerini hücrelerde depolarlar

Fakat böcek kapan, ibrik otu gibi bazı bitkiler hücre dışı sindirimde yaparlar

Omurgasızlardaki sindirim sistemleri daha gelişmiştir Bu canlılarda genelde hücre dışı sindirim görülürken, bazılarında hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim görülmektedir

Süngerler hariç diğer omurgasızlarda sindirim olayı, silindirik kanal şeklindeki özel organların boşluklarında gerçekleşir

Süngerlerde özel bir sindirim sistemi yoktur Yaşadıkları deniz veya göl suyundan mikroskobik canlıları vücutlarındaki porlardan içeri alırlar Süngerlerin bazı hücreleri vücut içindeki bu besinleri fagositozla hücre içine alıp sindirir ve artıklar çeşitli kanallardan dışarı atılır

Sölenterlerden hidrada, ağız ve anüs olarak görev yapan tek bir açıklık vardır Buradan alınan besinlerin bir kısmı vücut boşluğunda sindirilir Kısmen sindirilen besinler sindirim boşluğunu çevreleyen hücreler tarafından alınır ve hücre içinde yapıtaşlarına ayrılarak sindirim tamamlanır