Canlı Ve Enerji İlişkisi

Canlı Ve Enerji İlişkisi

Enerji bir cismin ya da bir sistemin iş yapabilme yeteneğidir Bütün enerjiler birbirine dönüşebilirCanlıların büyüyüp gelişmesi, sindirim, solunum, kasılma, vücut ısısının ayarlanması, sinir uyarıların iletilmesi gibi hayatsal faaliyetler, enerjiyle gerçekleşirHücre faaliyetleri sırasında meydana gelen yıkım ve yapım olayları da enerjiyle ilgilidirCanlı vücudunda meydana gelen bu olayların tümüne metabolizma denir

1 Canlılık Olayları Enerjiyle Gerçekleşir:

Canlılar, canlılığını devam ettirebilmeleri için metabolik faaliyetler gerçekleştirmeli, yapım-onarım yapmalı, büyüyüp gelişmelidir Bütün bu faaliyetlerin ortak bir ihtiyacı vardır:
EnerjiYeryüzündeki bütün canlıların temel enerji kaynağı güneştir Bitkiler, mavi-yeşil algler, bazı bakteriler ve öglena tarafından gerçekleştirilen fotosentez sonucu, güneş enerjisi kimyasal bağ enerjisine dönüştürülürMavi-yeşil alglerde fotosentez klorofillerde gerçekleşir

* Bazı bakteriler ve bunu takip eden besin zincirinde kullanılan enerji, kemosentezle elde edilir Fakat bu çok küçük bir orandır

Bütün canlılar güneş enerjisinden doğrudan yararlanamazHayvanlar, insanlar, mantarlar vb canlılar enerji ihtiyacını diğer canlılardan istifade ederek (beslenerek) dolaylı yoldan sağlar Fotosentez sonucunda oluşan glikoz molekülündeki kimyasal bağ enerjisi, hücrede bütün canlıların kullanabildiği ortak enerji molekülü ATP’ye (Adenozintrifosfat) dönüştürülürATP molekülünde depolanan enerji, canlılar tarafından parçalama ve özümleme (yapım, üretim) reaksiyonlarında, hareket etme, vücut ısısını ayarlama, dolaşım, boşaltım, uyarı iletimi gibi metabolik olaylarda kullanılır

2 Canlıların Hücresel Yapılarını Çok Atomlu Büyük Moleküller (Organik Maddeler) Oluşturur:

Hücrelerimizin büyüyüp gelişmesi ve çoğalması için gerekli maddeleri besinlerden alırız

Besinlerin içerdikleri maddeler yapı ve görevlerine göre organik ve inorganik maddeler olarak iki temel gruba ayrılır

İnorganik maddeler, canlı vücudunda veya hücrede üretilmezler Su, oksijen, karbon dioksit, mineral maddeler ve tuzlar inorganik yapıdadırlar Bunları tabiattan hazır olarak alırız
Organik maddeler ise canlının kendi vücudunda sentezlenen maddelerdir

Karbonhidratlar, yağlar, proteinler ve vitaminler canlıların yapısında bulunan organik

maddelerdir Bu maddeler canlılarda enerji verici, yapıcı-onarıcı, düzenleyici olarak kullanılır

Organik bileşkelerin yapısında karbon, oksijen ve hidrojen atomları bulunur Organik

bileşikler çok atomlu büyük bileşiklerdir

Tüketici canlılar bitkileri besin olarak kullandıkları için, bitkilerin yapısında da bu organik ve inorganik maddelerin bulunması gerekir

Karbonhidratlar

Karbonhidratlar; karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşmuş

organik moleküllerdir Canlıların yapısında basit ve karmaşık yapılı

karbonhidratlar bulunur Karbonhidratların karmaşık yapılı olanları

büyük moleküllerden oluşur Karbonhidratlar canlı vücudunda enerji

verici olarak kullanılır

Karbonhidratlar genelde hücre zarından geçemeyecek

kadar büyük ve çok atomlu moleküllerdir Büyük bir karbonhidrat

molekülünün hücre zarından geçebilmesi için sindirimle daha

küçük birimlere ayrışması gerekir

Bir karbonhidrat çeşidi olan glikoz hücre zarından

geçebilir Glikoz, balda ve üzümde saf

hâlde bulunur

Bir çeşit karbonhidrat olan nişasta molekülü sindirimle glikoz moleküllerine ayrışır

Nişasta, bitkilerde besinin depolanmasını sağlayan karbonhidrat molekülüdür Tohum ve depo kök gibi yapılarda çok bulunur Bir besinin nişasta içerip içermediği iyot çözeltisi ile bulunabilir Iyot çözeltisi, içinde nişasta bulunan maddeyi mavi renge dönüştürür

Selüloz, bitkilerde hücre çeperini oluştururHücre çeperinin temel yapı maddesi büyük yapılı bir karbonhidrat çeşididir Selüloz sert, sindirilmesi zor bir yapıdır Ancak otçul hayvanların bağırsağında bulunan selüloz bakterileri tarafından sindirilir

Glikojen, hayvanlarda glikozun depo edilme şeklidir Glikojen, karaciğer ve kaslarda depolanırYediğimiz bir çok besin içinde nişasta ve diğer karbonhidratlar bulunur Karbonhidratlar; tahıllar, tahıl ürünleri, baklagiller, ekmek, patates, makarna, süt, bal vb besinlerde bulunur Sütte, tahıllarda, baklagillerde, çay şekerinde büyük yapılı karbonhidratlar vardır Balda, üzümde, küçük yapılı karbonhidrat olan glikoz vardır Bal ve üzüm yendiğinde içindeki glikoz doğrudan kana geçer Tatlılarda ve çay içerken kullandığımız şeker, şeker pancarı ya da şeker kamışından elde edilen bir karbonhidrat çeşididir