Türkçe Kelimeler (A)

ABA: Saygıdeğer, saygıya layık kişi Bazı Türk boylarında “ana’’,’’abla’’ , bazılarında ise baba anlamında da kullanılmaktadır

ABADAN: 1- Cömert, verici 2- Bağışlayıcı, gönül yapıcı

ABAK: Temiz, iffetli, namuslu kişi

ABAKA: Yakın akraba, amca çocuğu

ABAKAN: Alicenap

ABAKAY: 1- Yakın akraba, yeğen, amca çocuğu 2- Sibirya’da saygın ve sözü geçen hanımlara verilen bir unvan

ABALA: Abla

ABAR: (Avar): 1- Gösteriş, heybetlilik 2- Baş eğmez, dirençli

ABAŞ: Hanım yürüyüşü (Küçük narin adım)

ABAY: 1- Aydınlık, aydınlık verici 2- Hayret uyandıran, hayret verici

ABAKIYMIŞ: Gönül kırıcı, can yakıcı

ABÇAR-(Avşar): 1- İşin ehli kişi, iş bitirici 2- Uyumlu, itaatkar

ABI: 1- Can, ruh 2- Soyluluk

ABIÇ: Gönüllü

ABIDAN: İçli, gönül insanı

ABIK: İçli, gönüllü

ABIKAN: MecSoylu

ABIL: Gönüllü, İstekli

ABINAK: Sakinleşmiş gönül rahatlığı içinde olan

ABINÇ(Avunç): Avunç, teselli

ABIŞ(Apış): Bacağın diz kapağından yukarısı

ABIŞKA : İçten, içtenlikle çalışan

ABIZ: Ruhsal, ruhlarla ilgili

ABİKE: Alicenap, yüksek gönüllü

ABİN: Mutlu, memnun, hoşnut

ACAR: 1-Gayretli,Hareketli 2- Gözü pek, yırtıcı

ACLAN: Açık,Açılan

ACU-(Acı,Açığ): 1- Açık 2-Keskin, sert 3- Açı,aralık

ACUN: Dünya, yeryüzü

ACUNAL: birl Acun/Al (Almak’tan)

ACUNAY: birl Acun/Ay/Mec”Dünya güzeli”

ACUNLUK: Dünya malı,dünyalık

ACUNSUZ: Dünya malında gözü olmayan

AÇA: 1- Toplum içinde saygınlığı olan kişi 2-Analık derecesinde saygıya layık hanım

AÇAN: Açma eylemi içinde olan (Çiçek gibi)

AÇIĞ: 1-Açık,dürüst 2- Bahşiş bey yada hanların verdiği bahşiş

AÇIK: (Açığ) Büyük kardeş

AÇIL: Açık, açılmış

AÇUK: (Açık) İyi huylu,mülayim

ADAK: 1-Söz,nişan 2-Bağış,sungu

ADAL: Sadık, güvenilir

ADALAN: Ünlü, şöhretli

ADALDI: Ünlü

ADALIR: Ünlü

ADALMIŞ: Ünlü

ADAN: Uygunluk, liyakat

ADANIR: Ünlü

ADANMIŞ: Adaklı,adak olmuş

ADAR: Adama eyleminde bulunan

ADAY: Memnunluk,hoşnutluk

ABDAN: Ünlü

ADBERİLGEN: Adına layık ve ününü hak etmiş kişi

ADIKTI: Ünlü

ADIN: Ünlü,adı anılan

ADINÇIĞ: 1-Seçkin,mümtaz 2- Olağanüstü, fevkalade, bambaşka

ADIÖTE: birl Adı/Öte Mec Temiz bir üne sahip

ADIVAR: Ünlü,tanınmış

ADIYAKŞI: birl Adı/Yakşı(Adı güzel)

ADIYAMAN: birl Adı/Yaman Mec Ürkütücü bir üne sahip kişi

ADIYEKE: birl Adı/Yeke(yeğ) Mec Saygıyla anılan kişi, adı yeğlenen kişi

ADKIR: Aygır,erkek at

ADMIŞ: Ün almış, tanınmış

ADSAY: birl Ad/Say Mec Adına saygı duyulan kişi

ADSIZ: 1- Fakir,kimsesiz

AFŞAR (Abçar)

AFŞIN: Apçın,(Opçın) Zırh,demir örgülü savaş giysisi

AFTABA: Su ibriği

AGA (Ağa,Aka): 1-Saygıdeğer, ulu kişi 2- Cömert,koruyucu 3-Büyük erkek kardeş,ağabey

AGOLA: Yönetici,amir

AGUN: Tatmin,avuntu

AGUNMUŞ: Avunmuş,sakin

AĞAÇA: Akça, beyazca, alımlı

AĞALAK: Oğlak

AĞALBAY: Muhterem,saygıdeğer

AĞAN: 1-Yüksek,yukarıda,yukarılara çıkan 2- Geceleri gökten hızla geçen, ışıklı nokta

AĞAR: 1- Ağı ağırbaşlı, oturaklı 2- Gönül ferahlığı 3- Göğe yükseliş

AĞARTMIŞ: 1- Namuslu,dürüst 2- Alçak gönüllü, mütevazı

AĞAT (Akat): Namuslu, gönüllü, iffetli

AĞAYA: Makul,geçerli,uygun

AĞDUK: Kutsal,muhterem

AĞICI: Ağcı, Akçı, Akıcı, Hazinedar, Hazine sorumlusu

AĞIÇ: Varlık, hazine,servet

AĞILGAT: 1-Saygıdeğer 2- Yıldız,gezegen

AĞIM: Yükseliş

AĞIR: 1- Ağırbaşlı,olgun 2- Ünlü,saygın

AĞIRBAŞ: birl Ağır/baş, olgun, alçak gönüllü

AĞIŞ: (Ağıç) Hazine, servet

AĞIT: Mersiye,ölüm Türküsü,göğe yükselen feryat

AĞLAMIŞ: Çileli,çile çeken

AĞMIK: 1- Ünlü,tanınmış 2- Yüksek rütbeli

AĞRAK: Yükselen,ilerleyen

AĞRITMIŞ: Mec Acı kuvvete sahip kişi

AĞUL: 1- Ay’ın halesi 2- Oba, köy

AĞUTUR: Yükselten,yukarı çıkaran

AĞZUKARA: birl Ağzı/Kara Mec Sert konuşan, acımasız ve hükmedici konuşan kişi

AK: 1- Beyaz 2- Doğuş, doğum 3- Yükseliş 4-Parlaklık 5-Devinim,hareketlilik 6-MecNamusluluk,iffet ve güvenirliğin sembolü

AKA: Büyük,ulu kişi,saygıdeğer kişi

AKABA: Yokuş,meyil

AKAÇ: Akıcı

AKALIN: bir Ak/Alın mec Dürüst,namuslu

AKAN: 1- Akıcı 2- Yükselen

AKARCA: Dere,ırmak

AKAR: Dere,akarsu

AKARSU: Dere,ırmak

AKAŞ: birl Ak/Aş mecHelal rızk

AKAY: birl Ak/Ay 1- Ayın en güzel anı 2- Yenisey Türklerinde “hanımefendi” anlamında kullanılır

AKBAŞ: birl Ak/Baş mec Dürüst,namuslu

AKBEL: Dürüst,sözüne güvenilir kişi

AKBERGÜ: birl Ak/Vergi fıtrat,huy meciyi huylu

AKÇA: 1-Beyaza kaçan 2-İpekli dokuma 3-Para,maliye,hazine

AKÇALAR: birlAk/çalar mecAk tenli hanım

AKÇALI: Zengin,mal sahibi

AKÇALMAZ: birl Ak/Çalmaz mecYanık tenli hanım

AKÇIL: 1-Ak tenli, akça yüzlü 2- Ağarmış, aklaşmış

AKÇIN: Sözüne güvenilen,sağlam kişilikli

AKÇORA: birl Ak/Çura 1- Şamanist gelenekte iyi ruh ve iyilik perisi

AKEL: birl Ak/El mecDürüst,namuslu

AKGÜN: birl Ak/Gün mec Gelecek,istikbal

AKHAN: birl Ak/Han Şamanist gelenekte “İyilik Tanrısı”

AKI: Eli açık,cömert,zengin gönüllü

AKIM: 1-Yönelim,yükseliş 2- Akmaktan, akıcı,yayılıcı

AKIN: 1-Saldırı,hücum 2-Kazak ve Kırgızlarda, ozan ve müzisyenlere verilen ad

AKINAY: birl Akın/Ay Türkistan’da hanım ozanlara verilen ad

AKINCI: 1- Akın eden,saldıran 2- Osmanlılar dönemindeki, öncü birliklere ve bu birliklere dahil olan kişilere verilen unvan

AKIŞ: 1-Yükseliş 2-Akmaktan akış 3-Servet,hazine

AKKARA: birl Ak/Kara mecZıtların bütünlüğü

AKMAN: birl 1-Temiz,iffetli 2-Apak,bembeyaz

AKOBA: birl Ak/Oba mecsoylu

AKSAK: 1-Aksayan,seken 2-Yükselen,çıkan

AKSOY: birl Ak/Soy mecSoylu

AKŞAMAN: birl Ak/Şaman Şamanist gelenekte,iyi ruhlarla ilgilenen ve ilişkiye giren kam

AKŞİT: Yürekli,gözükara

AKTAN: birl Ak/Tan seher vakti,şafak

AKUZ: birl Ak/Uz (Uzman,usta)

AKÜN: birl Ak/Ün mecTemiz,şöhretli

AKYOL: birl Ak/Yol mecDürüst,namuslu

AKYÖN: birl Ak/Yön mecDürüst,namuslu

AKYÜZ: birl Ak/yüz mecDürüst

AL: 1-Bayrak kumaşı 2-Kızarmış,kızarık 3-El,kolun bilekten aşağı kısmı 4- Ala,alaca 5-Almaktan al

ALA: Karışık renkli,benekli

ALABAN (Alban)Timsah

ALACA: Karışık renkli

ALAÇUK: Kulübe,baraka,Altay Türklerinde,oda,(Çadırın iç bölmesi)

ALAGAN: (Algan)Fatih

ALAGAŞ: Ender rastlanan,nadir

ALAGÜN: birl Ala/Gün Gün ortası

ALAK: Yok edici,öldürücü,alıcı,avlayıcı

ALAN: 1-Işık,nur 2-Orman içindeki açık ve düzlük bölge 3- algan

ALANÇA: Bahçelerdeki ağaç aralarında bulunan çimenlik bölge

ALANGUVA: birl Ala/Geyik

Cengiz Kaan’ın onuncu göbekten büyük anası 2- Ergenekon destanında adı geçen Uldız Han’ın kızı

3-Türk mitolojisinde yer alan ünlü kadın ki, efsaneye göre, bir nevi Türklerin ’’Meryem Ana” sı gibidir

ALAR: Yalancı karanlık(Gündüz vaktinde)

ALAS (Alaz) Şamanist gelenekte “Ateş Tanrısı’’

ALASAYVAN: Şafak vakti,Güneşin doğuşu

ALASI: Erek,amaç,sahip olunması istenen nesne

ALATAŞ: birl Ala/Taş Köz,ateş parçası

ALAYUNT: birl Ala/Yunt Altay Türklerinde “kısrak” anlamında kullanılmaktadır

ALBA: Yükümlülük,hizmet yükümlülüğü

ALBAGA: Hasılat,savaş yada av ganimeti

ALBAN: Haraç,ganimet

ALBATU: Bürokrat, hizmetle yükümlü kişi

ALBENİ: Çekim,cazibe,sempati

ALCU (Alçu)Alıcı,avcı

ALÇİÇEK: birl Al/Çiçek (Gül’ün Türkçe karşılığı)

ALÇİN: Kızıl renkli bir çalı kuşu

ALÇU (Alcu)1-Algan,Fatih,2-Alcı,Avcı

ALDI: 1-Öncü,öndeki,selef 2-Algan,Fatih

ALDUR: Ok atışı,oklayış

ALEV (YalavYal kökünden)Ateşten çıkan ışık

ALGAN: Fatih,Fetheden

ALGAZIN: Yabani vahşi hayvan

ALGI: 1-Fetih,Almaktan alım 2- Fehim,algılama

ALGIN: 1- Serap 2-Yüksek yer 3- Bitiricilik,bitiriş

ALGIŞ (Alkış): Dua,yakarış,niyaz

ALGU: 1-Tüm,hepsi 2-Toplum,topluluk 3-Silah 4-Alıcı,avcı

ALGUR: Sakin,kendi halinde,kendinden emin

ALGÜN: birl Al/Gün”Kazak ve Kırgızlarda,doğum sırasında yaşanan dikkat çekici,unutulmaz günleri mecz eder

ALICI: Alcu,Avcı

ALIK: Alıngan,Kırgın

ALIM: 1-Çekim,Cazibe 2-Vergi,Haraç

ALIMGA: Yazıcı,(Han ve Kaanların buyruk ve fermanlarını yazan görevli kişi)

ALIMLI: Çekici,Cazibeli

ALINAK: birl Alın/Ak mecdürüst,namuslu

ALINCAHAN (Alınçak Han) Oğuzname’ye göre,Türk’ün oğullarından

ALINÇAK: 1-Çekici,cazip 2- Alıngan,nazik

ALINGAN: Alınan,incinen,gücenen

ALK: Bitirmek,yok etmek,sona erdirmek,bitiricilik

ALKA: 1-Bitirici,yok edici 2-İleri,ilerici

ALKABÖLÜK: birl Alka/BölükVurucu Tim

ALKAN: Alkan,Fatih

ALKAR: Bitirici,yok edici

ALKAŞ: Bitirici,yok edici

ALKI: Pervasız,vurdumduymaz

ALKIM: 1-Gökkuşağı 2-Gerdan

ALKIR: Tamamlayıcı,bitirici

ALKIŞ: Algış,dua,övme,yüceltme

ALMA: Elma

ALMAKAY: Elma yanaklı

ALMALUK: 1-Alınması gerekli olan 2-Elma bahçesi

ALMAS: Almaz,nazlı

ALMILA: Elma

ALMIŞ: Algan,Fatih

ALP: Bu sözcük birçok erdemi içinde barındırır Bilgelik, yiğitlik, fedakarlık, kahramanlık,

gözükaralık, toplumculuk, vb ile birlikte tüm bunlar arasındaki uyumu da içerir

ALPAGU: Düşmanına tek başına saldıran kişi

ALPAGUT: 1-Alplik gösteren kişi 2-Kurt soyundan 3- Seçkin ve saygın kişi

ALPEREN: birlAlp/Eren (Gazi, Derviş) Toplumun sayıp sevdiği, örnek aldığı savaşçı kişilerin genel adı

ALPMAN: Alp gibi Alpçe yaşayan

ALTAÇU (Altaç): Aldatıcı taktik sahibi

ALTAMIŞ: Aldatıcı,hileci

ALTAN: 1-Altın 2-Güneşin doğuş anı,Şafak

ALTANURUG: (Altın Uruk) Cengiz Kagan ve oğullarının soyuna verilen unvanlardan

ALTAY: 1-Al/Ala/Tay 2-Altın 3-Ormanlarla kaplı yüksek dağ

ALTINDAĞ: birl Altın/Dağ/Altay dağlarının,diğer adı

ALTU (Aldu): 1-İlk,Birinci 2-Algan,Fatih

ALTUN: Altın

ALTUNSABAK: birl Altun/Sabak(sopa,değnek)

ALUÇ: 1-Alıcı(Alçu) 2-Kayın cinsi bir ağaç

ALUNGAN: Alıngan,nazlı

ALUNUR: Nazlı

ALYU: (Algu)

TÇağatay Han’ın torunu

AMAÇ: (Umaç)Gaye, hedef, beklenti

AMAN: (YAMAN) Sertlik

AMGAK: Emek/Zahmet

ANAÇ: 1-Anacık 2-Analık duygusu çok gelişmiş 3-Anaya çeken 4-Doğurgan, üretken

ANAGAY: Anaya çekmiş, anaya benzer

ANASIOĞLU: birl Anası(nın)Oğlu (Babası erken ölmüş ve özellikle anası tarafından bin bir güçlüklerle yetiştirilip büyütülmüş, yetim çocuklar için kullanılmış olduğu anlaşılan Türk adlarından)

ANAT: 1-Anı,Anılan 2- Yakın,hısım

ANAZ: Yeğrek, evla, eftal

AND (ANT) 1-Yemin,söz 2- Yakın akraba

ANDA: Birlikte ant içmiş(kan kardeşi) (Anda’lık Türklerin en eski geleneklerinden biridir Andalar birbirlerini kardeşlerinden daha ileride korur, sayar ve kayırmaya çalışırlar)

ANDAÇ: Hatıra, anı olsun diye verilip,alınan hediye

ANDARIMAN: Anılara değer veren ve saygı gösteren kişi

ANDIR: Anısı ola hatıra

ANGAY: Anılarına bağlı olan kişi

ANGI: 1-Anı,hatıra,2-Yetki, yeterlilik

ANGIM: Mamur, hakim

ANGIN: Ünlü, anılan, adı duyulan

ANGIŞ: Ünlü, meşhur

ANGIT: Yaban ördeği

ANIK: 1-Anlayış, yetenek, fehim 2- Hafıza, bellek 3- Hazır, mevcutlu

ANLI: 1-Sakin, ağırbaşlı 2- Bellek, hafıza

ANIT: Anı olsun diye yapılan yapı

ANITGAN: Anıt yapan

ANLI: Ünlü, tanınan

ANNAK: Yadigar, hatıra

ANT: And, Yemin

ANTLIĞ: And içmiş, Yeminli

ANUÇUR: Övülmüş, övülmeye layık

ANUK: Yadigar, hatıra

ANUŞ: Anış, anma eylemi, anı

APA: Ulu, büyük, saygıyı ve hürmeti hak etmiş kişi (Bazı Türk bölgelerinde “baba” anlamına da kullanılmaktadır

APAĞ: Apak, temiz

APAK: Temiz, namuslu,iffetli

APATEG: (Apatek)birl Apa/Tegtek(gibi,benzer)

ARA: Orta yer, ortalık, boşluk, orta

ARAL: 1-Ada 2- Aralık,orta, ortalık

ARAS: 1- At kılı 2- Kalın yün 3- Talih,baht

ARASLAN: Arslan (Çuvaşlarca söylenişi)

ARAT: Cesaret, yüreklilik

ARBIŞ: Büyü,efsun

ARBUZ: Büyü, sihir

ARCA: 1-Arıca, saf, temiz 2- Çam ağacı, çamdan yapılmış kutu

ARDA: 1-Uzun değnek 2- Artçı, halife, ardı sıra giden

ARDALI: (Ardalu) Yönetici, amir

ARDIÇ: 1- Halife, artçı 2- Bir ağaç türü

ARGA: Zeki, akıllı

ARGAN : (Arkan) Kement, kement bağı

ARGATU: Yaban koyunu

ARGIÇ: 1- Kır, mera 2- Gurur

ARGIN: 1-Yavaş, sakin 2- Gelecek yıl

ARGUN: Pars cinsinden avcı bir hayvan

ARGUŞ: (Arkuş)1- Edepli, terbiyeli 2- Haberci, haber veren

ARGÜDEN: birl Ar/Güden, Arlı, edepli

ARI: (Arık) 1- Saf, arı, arınmış 2- Irmak, dere

ARICA: Soylu, temiz, iyi huylu

ARIÇ: Barış, sulh

ARIĞ (Arı, Arık)

ARIK: 1- Arı, arınmış, temiz 2- Narin, ince yapılı

ARIL: Arınmış, temiz, pak

ARIN: Saf, arınmış

ARINÇ: 1-Barış, kurtuluş 2- Temizlik, saflık, günahsızlık

ARINIK: Saf, şeffaf, billur

ARINMIŞ: Temiz, gönüllü

ARKIN: 1-Argın, yavaş, sakin 2- Halef, ardıç

ARKIŞ: 1-Ulak, haberci 2- Kervan, kafile

ARKUN: Halef, geriden gelen, takipçi

ARKUY: Siper, mevzi

ARKUZ: (Arguz) Edepli, iyi huylu

ARLAĞ: Arlı, edepli

ARLAT: Biricik oğul, anaların en çok üstüne düştükleri oğul

ARMAGUN: Armağan, hediye

ARMAĞAN (Yarmagun-Yarmagan)- Hediye

ARMAN: 1- Onurlu, arlı, edepli 2- Dilek, istek 3- Hayal, fantezi

ARPA: 1- Büyü, tılsım, Şamanist gelenekte, Kamların okuduğu dua 2- Tahıl

ARPAD (Arpa)

ARSİN: (Ersin) Kurtuluş, istiklal

ARSALAN: Arslan

ARSLAN: Yırtıcı hayvan Mec Cesaret, atılganlık ve gözü pekliği sembolize eder

ARSLANBALA: birl Arslan/BalaArslan yavrusu

ARSLANCIK: Küçük arslanArslan yavrusu

ARSLANÇA: Arslan gibi, arslan özelliklerine sahip

ARSU: birl Ar/Su mec Namuslu, dürüst

ARSUN: 1- Efendi, ağırbaşlı 2- Rahata ermiş, huzurlu

ARTAGAN: Bereket, artuk, fazlalık, bolluk

ARTAM (Erdem)

ARTIM: Bereket, bolluk

ARTUÇ: Mızrak, mızrak ucu

ARTUK: Fazlalık, üstünlük, bereket mec Varlık, zenginlik

ARTUKDOĞAN: birl Artuk/Doğan

Kırgızlarda, olağanüstü vasıflara sahip kişilere verilen bir unvan

ARTUN: Vakarlı, ölçülü

ARTUR: Cazibeli, çekici, işveli, fettan

ARTURU: 1- Ekstrem, uç noktalarda 2- Bereket, bolluk

ARTUT: Armağan, hediye

ARVIŞ: Sihir, büyü, tılsım

ARZIK: Fanatik, bağnaz, sofu

ASAN: 1- Sağlıklı, zinde 2- Asma eyleminde olan

ASENA: Efsanevi dişi kurtun adı Yakın, Yakınlık duyulan

ASIGLI: Faydalı,Gerekli

ASIĞ (Ası,Asık) 1- Fayda, Çıkar 2-Kar,temettü

ASPAR (Asbar) Faydalı, işe yarayan

ASRAK: Himaye, Koruma

AŞAN: Aşmak’dan mec Azimli, engel tanımaz

AŞIT: 1- Aşılacak, aşılması gerekli olan 2- İşitmektenİşit, kulak ver

AŞKAR: 1- Savaş atı 2- Kuyruk ve yelesi kara, vücudu kula renginde olan at

AŞKIN: 1- Aşmış, üstün, faik,akranlarından ileride olan 2- Melodi,nağme

AŞUK: 1-Aşık,aşmış, geçmiş 2- Tolga

AŞULA: Yılmaz irade sahibi

AŞUR: Aşırmaktan mec Yılmaz, gayretli

ATA: 1- Ulu, saygıdeğer kişi 2- Baba, dede, ced 3- Adın ve soyun bağlı olduğu kök

ATABAY: birl Ata/Bay lala, beybaba Han, Kağan ve padişah çocuklarını eğitip yetiştiren kişilere verilen bir unvan

ATAÇ: 1- Atasına bağlı, Atasının yolunda 2- Atadan intikal eden 3- Büyüklük gösteren çocuk

ATADAN: Miras, manevi miras

ATAERİ: birl Ata/Eri mecAtalarına ve geçmişine saygılı

ATAGÜÇ: birl Ata/Güç mec Gücünü atalarından almış

ATAĞ: (Atak) 1- Ün, nam, şöhret 2- Atılgan 3- Dağ yolu 4- Çağlayan 5- Bir şahin türü

ATAHAN: birl Ata/Han mec Devletin ilk kurucu büyüğü, devlete ad veren kişi

ATALA: Tanınmış, ünlü ve zengin

ATALAN: Ünlü, Meşhur

ATALAY: Ad almış, ün almış, meşhur kişi (Atila’nın asıl adının bu ve bundan bozulup çevrilmiş hali olduğunu söyleyen bazı tarihçilerimiz de var)

ATALIK: Miras

ATALMIŞ: Ünlü, meşhur

ATAMAN: Ulu, Saygıdeğer kişi

Bir kısım tarihçilere göre, Osmanlının, kurucusu olan Osman bey’in asıl adı budur Bir kısmı

Atman, bir kısmı Otman der

ATASAGUN: birl Ata/Sagun Hekimlerin en ulusu başhekim Şamanist gelenekte de aynı ad, en iyi kamlar için kullanılmaktadır

ATAY: 1- Ünlü, tanınmış 2- Akın, hücum

ATIGAY: Ünlü, tanınmış

ATIĞ: Adı sanı belli, ününü arttırmış kişi

ATIL: Ünlü, meşhur

ATILGAN: Atak, gözüpek,cesur

ATILMIŞ: Atılgan, gözüpek

ATIŞ: Ünlü, meşhur

ATİLAY: Türk tarihinin en önemli kişilerinden,Batı Hun imparatoru, Bu kişinin adı üzerinde tarihçi ve dilciler pek de anlaşamamışlardır Benim görüşüm de göç sırasında İtil ırmağı kıyısında doğmuş olmasından dolayı “İtil/Ay”dır Ancak bununla birlikte bu kişi için bazı adlar söylenmekte (Atila,Atilla,Atılay,Atilay,Atalay,Atlıhan vb) Anlamlar:1- Atacık,babacık 2- İtil ırmağı kenarında doğduğundan ve Türklerdeki eski bir gelenekten dolayı “İtil” çocuğu anlamında verilen İtilay’ın zamanla Atilay’a dönüşümü 3- Atlı/Ay 4- Atlı/Han 5- Macar dilinde çelik anlamına gelen “Atzel” den

ATLIĞ: Ünlü,zengin

ATMACA: Yırtıcı bir avcı kuş

ATMAN: Ünlü, saygın

ATMIŞ: Atma eyleminde bulunmuş (ok,kargı vb)

ATSAK: Ünlü, adı duyulan

ATUK: Bolluk, bereket

AVAR (Abar) 1- Heybet, büyüklük(Abartı) 2- Dirençlilik, dayanıklılık

AVAZ: Nara, yüksek perdeli ses, çığlık

AVCI: Av yapan, avlayan

AVCIL: Avlayıcı, av işinin uzmanı

AVGAN: Avuntu

AVINÇ: Avuntu, teselli

AVINÇA: Avunç

AVINGU: Avunç,teselli

AVLAK: Av yeri, av olanı

AVKAR: Bozkır bıldırcını

AVUNÇ: Teselli, avuntu

AVUÇU: Avunç

AVUNDUK: Avuntu, teselli

AVUTMUŞ: Teselli eden

AY: Dünyamızın uydusu olan gezegen Ancak Türk kültüründe bu ad güzellik, temizlik, ahlaklılık vb değerleri de içeren birçok öğeyi içinde barındıran bir sembol ve mecaz olarak kullanılmıştır Çok önceleri erkeklerde kullanılmasına karşın, zamanla kız çocuklarına ad olarak verilmiş, gerek başta, gerekse de son da, birleşik ad olarak değerlendirilmiştir Bununla birlikte bazen geçmiş örneklerde de görüleceği gibi hem erkeklerde hem de kızlarda kullanılmıştır Ancak yine de ağırlık kız adlarındadırVe kız adlarında önemli bir konumdadır

AYAĞ (Ayak) 1-Uğur, şeref, şan 2- Devinim, hareket (ayaklanma sözü) buradan gelir

AYANA: birl Ay/Ana Altay Türklerinin eski tanrıçalarından

AYAS: Ay ışığı, mehtap, gece aydınlığı

Altay, Tuva, Çuvaş Türklerinde Tanrı sıfatı olarak kullanılan bir ad

AYATA: birl Ay/Ata Şamanist gelenekte, göğün altıncı katına bakan Tanrı

AYAZ: 1- Ay ışığı 2- saf, berrak hava 3- Kuru soğuk

AYBAKIM: birl Ay/Bakım, bakmaktan, bakış

AYBAN: birl Ay/Ban mec Debdebe, şaşa

AYBANDI: birl Ay/Bandı (Banmak)

AYBAR: 1-Ay gibi parlak 2- Heybet,heybetlilik

AYBI: İmdat, medet

AYBIN: Onur,şeref

AYÇIL: Ay ışığı, ay pırıltısı

AYDA: 1- Ay’a eş değer güzellikte 2- Dere kenarlarında yetişen hoş kokulu bir çiçek

AYDABOLDI: birl Ayda/Oldu mec Ay parçası

AYDAN: Ay parçası

AYDAR: (Aydar Han) saç perçemi, kakül

AYDIN: 1- Aydınlık, ışık yoğunluğu 2- Açık, aşikar 3- Entelektüel , münevver

AYGAN: İçten, samimi, yaren

AYGAY: Nara, bağırtı

AYGIN: Sınırsız, uçsuz, geniş

AYGIR: Erkek at

AYGIRAG : 1-Dağ keçisi 2- Bir geyik türü

AYGUÇI: Yönetici, devlet görevlisi, danışman, yarıcı

AYIM: Çekicilik, sempati

AYIMÇA: Ay parçası

AYINTAP: Mehtap, ay ışığı

AYIR: Değişik, farklı, başka, fark

AYIRBAŞ: birl Ayır/BaşDeğişim, mübadele

AYIRT: Fark, farklılık, ayırım

AYITGU: Temyiz

AYISIG: birl Ay/IsıgAy ısısı, sıcaklığı

AYIT: Söylemek, anlatmak

AYITMIŞ: Söyleyen, bildiren, uyaran

AYKAÇ: Konuşkan, Konuşmacı, Hatip

AYKIN: Geniş, ferah, aydınlık

AYKOYUN: birl Ay/Koyun

Yakut destanlarında adı geçen, eski dönem güç tanrısı

AYLA: 1-Ayın çevresindeki ışık halesi 2- Devir, dönüşüm

AYLU (Aylı): Aydan

AYMA: Duyarsız, başıboş vurdum duymaz

AYMAN: Aya eş değerde

AYMAZ: Vurdumduymaz, başına buyruk

AYRAL: Kuraldışı, istisna

AYRI: Başka, değişik, farklı

AYRIÇ: Bölüşüm, taksimat

AYRIKÇA (Ayıkşa): Derviş, mecnun

AYRUK: 1- Farklı, değişik 2- Varlıklı, zengin

AYSELİG (Aysiliğ) birl Ay/Silig, dürüst, namuslu

AYTAK: Konuşmacı, hatip

AYTAR: Haberci, muhbir

AYTEK: Konuşmacı, hatip

AYTIN: Aydın, aydınlık

AYTIŞ: Nutuk, anlatım, hitabet

AYTIŞAN: Hatip, konuşmacı

AYTUK: Hatip, konuşmacı

AYUK: Söz söylenebilen ve sözün değer gördüğü yer

AYUR: Konu, bahis, bahse konu olan

AYÜN: birl Ay/Ün Karahanlılar ve Uygurlar döneminde, han ve kağanların analarına verilen bir unvan

AYZIT: Şamanist gelenekte “ Ay Tanrıçası”

AZBOY: Heyecan

AZGIN: Zapt edilmesi zor, sınırı aşmış, tahrik olmuş

AZLAĞ Nadir, az rastlanır

AZRAK: Nadir, az rastlanır

AZUK: (Azuka, Azık): Geçimlik, yiyecek