Şiir İnceleme Yöntemleri

Şiirde Tema:

Şiirde dile getirilen duygu, düşünce ve hayale “tema” denir Şiir bir düşünce yazısı olmadığı için “tema” sözünden daha çok eserde dile getirilen duygu ve hayali anlamaıyız Bu tema kimi zaman bir aşk, ayrılık acısı, ölüm korkusu gibi bireysel duyuşlar kimi zaman başka insanlar için duyulan ıstırapların yer aldığı toplumsal konuları içerebilir

Şiirde Gerçeklik:

İnsan çevresinde olup bitenleri önce algılar sonra bu algıladıklarını düşünce süzgecinden geçirir Böylece ortaya bir gerçeklik çıkar Bu gerçeklik kişiden kişiye değişmez Ancak şiirde ve sanatta bunun değiştiği görülür Şiirdeki gerçeklik somut bir anlayışla sınırlı değildir Şiirde yaşadıklarına sezgilerini, tasarılarını ve izlenimlerini de katar Amacı “her okuyan farklı şeyler anlasın” olan şair kelimelere yeni anlamlar yükler İşte bu şekilde şiirde farklı bir gerçeklik ortaya çıkar Çünkü şair gerçek olana yorumlarını katarak onu değiştirecektir Şiirde gerçeklik yaşananın ya da görülenin betimlenmesidir Şiirdeki gerçeklik olumlu ve olumsuz durumları yansıtabilir

Şiir ve Gelenek:

Geçmişte insanoğlu tarafından meydana getirilen her şey geleceğe aktarılır Bu aktarıma genel anlamda “kültür” diyoruzkültürün oluşmasında geçmiş dönemdeki zevk ve anlayış, görgü ve bilgi birikimi önemli rol oynar Bunların geçmişten geleceğe aktarılması da gelenektir Yani şiir geçmişteki şiir yazma şekillerinden etkilenir(daha iyi anlaşılması için bu notlar içinde yer alan “metin ve gelenek” konusuna bakınız)

Şiir ve Yorum:

Şiir okuyucunun kültürüne, anlayışına, zevkine, içinde bulunduğu duruma ve psikolojik haline göre yeni anlam değeri kazanır Çünkü şiirler yan anlam değeri açısından güçlüdür İşte bu yüzden okuyucu metni kendi birikimlerine, kültürüne, zevkine ve hayal gücüne göre anlamdırır ve bu anlamlandırmaya “yorum” denir Şiiri yorumlayabilmek için; şiirin yapısal özelliklerini, dil ve üslubunu belirlemek ayrıca şairin hayatı hakkında bilgi sahibi olmak gerekir

Metin ve Şair:

Şair ve onun ortaya koyduğu metin arasında bir ilişkinin olmaması düşünülemez Şiirde şairin ruh halini, sanat ve zevk anlayışını, kültür birikimini ve hayat anlayışını görürüz Yani şiirlerde şairlerin kendilerine ve dış dünyaya ait gerçeklikleri değiştirilmiş olarak görürüz

Manzume ve Şiir:

Manzumeler genellikle didaktik amaçla yazılan vezinli(ölçülü) ve kafiyeli sözlerdir Şiir olmadıkları halde, dizeler halinde yazılır Ezber kolaylığı sağlandığı için bu şekil ortaya çıkmıştır Manzumelerde şiirdeki şekil unsurları bulunmasına rağmen, derin anlam, duygu, söz sanatları ve diğer şiirsel unsurlar yoğun değildir

*Manzume düz yazıyla ifade edilirken, şiir edilemez

*Manzumelerde olay örgüsü vardır, şiirde yoktur

*Manzumelerde yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar varken, şirde duygu ve çağrışım vardır

* Manzumelerde gerçek anlam, şiirde ise çok anlamlılık vardır