Anlamlarına Göre Cümleler

Anlamlarına Göre Cümleler

1Aralarındaki Anlam ilişkilerine Göre Cümleler
1Eş ya da Yakın Anlamlı Cümleler: İnsanların iletmek istediği düşünceler aynı ya da olsa cümleleri farklı olabilir Bu kişilerin bilgi birikimi, söz dağarcıkları ve üsluplarındaki farklılıktan kaynaklanabilir

Hiçbir suçlu kendi yargıçlığından kurtulamaz / Suçlular yaşamları boyunca kendilerini yargılarlar
2Anlamca Birbiriyle Çelişen Cümleler: Düşünce ve davranışların birbirini tutmaması, birbirlerine ters düşmesi, tutarsız olmak, çelişmek demektir

Çocuklar ve yetişkinler aynı kitaplardan hoşlanmazlar / İyi bir çocuk kitabı, mutlaka yetişkinlere de seslenir
3Neden(sebep) ? Sonuç İlişkisi: Neden, bir olayı ve durumu gerektiren, doğrudan başka olay veya durum; sonuç ise olayın doğurduğu başka bir durum demektir Neden ? sonuç cümleleri genellikle ?için, -den, -den dolayı, den ötürü, -diye, ile? unsurları ile birbirlerine bağlanır Yükleme sorulan ?niçin? sorusu nedeni verir

Yağmur çok yağdı, barajlardaki su seviyesi yükseldi

Neden(yağdığı için) Sonuç
4Eylemin Yapılış Amacını Bildiren Cümleler: (Amaç-sonuç) Amaç ulaşılmak istenen sonuç demektir Amaç cümleleri ?-mak için, -mak üzere, diye, amacıyla, maksadıyla? unsurları ile belirtilebilir ?Ne amaçla? sorusu yükleme sorularak amaç bulunur

İki haftalık harçlığını bu kitaplığını almak için biriktirmiş (amaç)
5Şart Bildiren Cümleler: Bir eylemin gerçekleşmesini başka bir durumun gerçekleşmesini bağlayan cümlelerdir Koşul anlamı veren ?-sa, ınca, -dıkça, üzere, ancak, yalnız, şartıyla? unsurları kullanılabilir

Klasikleri okursan düş dünyan zenginleşir
6Açıklama Cümlesi: Bir metinde bütün cümleler aynı derecede açık olmayabilir Yazar neyi anlatmak istediğini belirtmek için açıklama yapar

Günü gününe pek uymaz bu kentin Bir bakarsınız, yaz ortasında buz kesmişsiniz; bir bakarsınız, kasım ortasında ceket fazla gelmiş

2 İlettikleri Anlam Özelliklerine Göre Cümleler
a) Öneri Cümlesi: Bir sorunu çözmek için öne sürülen görüşe öneri (teklif) denir

Bu kitabı okumanızın doğru olacağını düşünüyorum
b) Öğüt Cümlesi: Bir kimseye, onun kötü bir durumla karşılaşmaması için yapması veya yapmaması gereken şeyleri söylemeye öğüt(nasihat) denir Genellikle emir kipi kullanılır

Ayağını yorganına göre uzat
c) Ön yargı Cümlesi: Önceden edinilmiş olumlu ya da olumsuz yargılardır

Bu kitabı kimse beğenmeyecek
d) Tasarı Cümlesi: Olması veya yapılması istenen bir şeyin zihinde aldığı biçime denir

Bu tür programları ileride de düzenlemek istiyorum
e) Varsayım Cümlesi: Varsayım anlamı ?varsayalım ki, tut ki, ola ki, diyelim ki? sözcükleri ile yapılır

Diyelim ki bu olay gerçek değildir
f) Olasılık(ihtimal) Cümlesi: Bir şeyin olabilme durumunu, olabilirliğini anlatan cümlelerdir Olasılık anlamı yeterlik birleşik fiili(e bilmek), öğrenilen geçmiş zaman, şimdiki zaman ya da gelecek zaman çekimlerine ?dir eki getirilerek yapılır

Sağlık sorunları ile karşılaşabilir
g) Yakınma Cümlesi: Sızlanarak anlatma, şikâyet etme demektir / Söylesem de beni dinlemez ki!
h) Eleştiri Cümlesi: Bir sanatçının ya da sanat ürününün olumlu ve ya olumsuz taraflarını ortaya koyan cümlelerdir

Anlatımı sıradan, daha ilk öyküde cümleler birbiri üzerine yığılıyor
h) Sezgi Cümlesi: Açık bir kanıt olmaksızın olmuş ya da olacak bir şeyi anlayıp kestirme yeteneğine sezgi denir Tahminde daha çok akıl yürütme söz konusu iken, sezgide içe doğuş söz konusudur

Bu çocuğun ülkesi ve milleti için faydalı işler yapacağını anlamıştım

3 Anlatım Niteliklerine Göre Cümleler
a) Tanım Cümlesi: ?Bu nedir?? sorusuna cevap verir (Bu kimdir?)
b) Karşılaştırma Cümlesi: Kıyaslama, benzerlik ya da karşıtlıklarını ortaya koymak

Öykülerini de okudum; ama şiirleri ve oyunları kadar beğenmedim

c) Öznel ? Nesnel Anlatımlı Cümleler: Anlatıcının duygu, düşünce ve sezgilerine dayanan anlatım öznel; kanıtlanabilirlik değer taşıyan, kişisel duygu ve düşünce taşımayan anlatım nesneldir

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın en güzel eseri ?Beş Şehir?dir

Ahmet Hamdi Tanpınar ?Beş Şehir?adlı eserinde Ankara, İstanbul, Bursa ve Konya ile ilgili izlenimlerini anlatmıştır

c) Doğrudan ? Dolaylı Anlatım: Başkasına ait bir söz hiç değiştirilmeden söylenirse Doğrudan Anlatım olur Başkasına ait bir sözü kişinin kendi söyleyişine uydurarak ve değiştirerek anlatması da Dolaylı Anlatım?dır

O, bana: ?Büyük bir edebiyatçı olacaksın? demişti Doğrudan anlatım

/ O, benim büyük bir edebiyatçı olacağımı söylemişti (Dolaylı Anlatım)

Üslup: Bir sanatçının görüş, duyuş ve anlatış özelliklerine denir Üslup sanatçıları birbirinden farklı kılar

İçerik: Bir eserde verilmek istenen düşünce, duygu ve simgelerin bütünüdür Bir eserin konusu hakkında bilgi veren, o eserin neleri anlattığını belirten yargılar içerikle ilgilidir

Bu eserde ne anlatılmış? İçerikle ilgili bir sorudur / Bu eser nasıl anlatılmış? Üslupla ilgili bir sorudur