İslamda Temel İbadetler

İslamda Temel ibadetler

Şehadet etmek
Namaz kılmak
Zekât vermek
Oruç tutmak
Hacca gitmek

Şehadet etmek
Kelime-i Şehadet (Tanıklık Sözü), Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdûhü ve rasûlühû şeklinde telaffuz edilen söz

Türkçesi: "Şahitlik ederim ki, Allah'tan başka hiçbir İlâh yoktur ve yine şahitlik ederim ki, Hz Muhammed (SAV), O'nun kulu ve resûlüdür" Arapça'da "La" ve "İlla" kelimelerinin kullanım şekline göre, ilk bölüm "Hiçbir İlah yoktur, sadece Allah vardır" şeklinde de tanımlanmaktadır

La ilâhe illallah, "Allah'tan Başka İlah Yoktur" manasına gelen Arapça ibaredir İslam inancındaki Allah'tan başka ilah olmadığı esasının beyanı olan ibaredir Kelime-i Tevhid'in ilk kısmıdır Ayrıca Tevrat'ta 10 emir içinde yer alır

Namaz kılmak

Namaz İslam dininde bir ibadettirİslam'ın beş şartından biridir

Kur'an'a göre günün belli vaktilerinde abdest şartını yerine getirerek namaz kılınması gerektiği belirtilmiştir Kur'an ayetlerine göre namaz bir temizlenme aracıdır Aynı zamanda Allah'ı anarak teslimiyetini yaratacıya gösterme biçimdir Kur'an'a göre namaz İbrahim Peygambere öğretilen bir ibadet şeklidir Ayrıca Kur'an'da namazı bazı şartlarda kısaltılabileceği belirtilmiştir

Kur'an'da namazın kılınışı ile alakalı özel bir bölüm bulunmamakla birlikte, sadece namaz ile alakalı secde vurgusu yapılmış, ayrıca rüku (eğilmek) ve ayaktayken tabirleri de namaz için kullanılmıştır

Günümüz pratiğinde Namaz şu şekilde eda edilmektedir; İftitah tekbiri "Allahu Ekber" ile başlanılan, Kıyam (ayakta durmak), içinde Kırâat'ın (Kur'an-ı Kerim'den Fatiha suresi ile en az bir ayet olmak üzere zamm-ı sure okumak), Rüku (eğilmek/ tesbihattan sonra) " Semia'llâhu limen hamideh " "Rabbena lekel hamd" diyerek doğrulmak ve Sücud (secdeler, yere kapanma/tesbihat), sonrasında Ka'de (oturuş) şartları olan, içinde Tesbihat "Sübhane Rabbiye'l Azim, Sübhane Rabbiye'l A'la" olan ve selam "esselamü aleyküm ve rahmetullah" ile sona eren özel bir ibadettir

Zekât vermek

Zekât (Arapça: الزَّكاةٌ), İslam'ın en büyük beş emrinden biridir Kelime olarak; temizlik, artmak, bereketli olmak, iyi ve düzgün olmak anlamına gelir Dinî anlamıyla ise; nisap miktarı zenginliğe sahip olan Müslüman'ın Allah'ın hakkı olanlara verilmesini emrettiği belli miktarda malı vermesidir Veren kimseyi cimrilikten, kirlerinden ve günahlardan temizlediği ve malında berekete vesile olduğuna inanıldığı için, kelime manası ile dinî manası arasında bir bağ vardır

Örfte, mecburi olmayan küçük bağışlar için kullanılan sadaka kelimesi ile farklı anlamlara gelmektedir Kur'an'da ve hadiste zekât ve sadaka açık biçimde birbirlerinden ayrılmıştır

Zekâtın hükmü
Zekât, hicretin ikinci yılında, Ramazan orucundan sonra farz kılındı, İslam'ın beş şartından birisidir Kur'an-ı Kerim'de zekât kelimesi 18 surede 31 ayette geçmektedir Bunlar Ahzap Suresi (33ayet), Araf Suresi (156ayet),Bakara Suresi (43,83,110,177,277 ayetler), Beyyine Suresi (5ayet),Enbiya Suresi (73 ayet), Fussilet Suresi (7 ayet), Hac Suresi (41,78 ayetler), Lokman Suresi (4 ayet), Maide Suresi (12,55 ayetler), Meryem(31,55 ayetler), Mücadele Suresi(13 ayet), Müminun Suresi (4 ayet), Müzzemmil Suresi (20), Neml Suresi (3 ayet), Nisa Suresi (77, 162 ayetler), Nur Suresi (37,56 ayetler), Rum Suresi (39 ayet),Tevbe Suresi (5,11,18,60,71 ayetler)dir

Bunlardan biri; "İman edip iyi işler yapan, namaz kılan ve zekât verenler varya, onların mükâfatları Rableri katındadır Onlara korku yoktur, onlar üzüntü de çekmezler" mealindeki Bakara Suresi, 277 ayetidir Bu ayette beraber zikredilen namaz ve zekât kelimeleri Kur'an-ı Kerim'de aynı ifade ile birçok yerde daha tekrarlanmıştır

HzMuhammed'in de bu konudaki hadislerinden birkaç örnek:

"İslam, beş esas üzerine kurulmuştur: Allah'tan başka ilah olmadığına ve Muhammed'in Allah'ın peygamberi olduğuna şehadet etmek, namaz kılmak, zekât vermek, Ramazan orucunu tutmak ve hacca gitmektir" (Tirmizi İman-3; Buhari İman-1;Müslim İman-21)

"Mallarınızı zekât ile koruyunuz Hastalıklarınızı sadaka ile iyileştiriniz, bela dalgalarını dua ve niyaz ile karşılayınız" (Büyük İslam İlmihali, Ömer Nasuhi Bilmen, Bilmen Yay,Sy435)

Zekât vermenin şartları
Müslüman olmak
Akıllı olmak
Buluğ çağına girmek
Özgür olmak
Nisap miktarı mala sahip olmak
Nisap miktarı malın üzerinden 1 yıl geçmesi
Zekât verdiğin malın sahibi olmak

Zekât vermenin bir şartı da borçlu olmamaktır; bir borçlu elindeki parayla önce borcunu ödemeli Borçlu olana zekât farz değil

Zekât kimlere verilir
Zekât şu gruplardaki kişilere verilir;
Fakirlere verilir
Zekât toplayıcı tahsildarlara(memurlara) verilir
Müellefe-i kulube verilir (Müellefe-i Kulub, İslam dinini yeni kabul etmiş kişilerdir)
Kölelere verilir
Borçlulara verilir
Düşkünlere verilir
Yolculara verilir

Nisap Miktarı
Nisap,dinin mallar için koymuş olduğu belli bir miktardır

Zekat Nelerden Verilir?
Altın,gümüş,para,ticaret malları ile koyun ve keçiden 1/40 oranında,
İnek,manda ve benzeri büyükbaş hayvanlardan 1/30 oranında,
Tahıl,meyve ve sebzelerden 1/10 oranında zekat verilirEğer bir kimse bu ürünleri yetiştirirken para harcayarak sulama yapıyorsa 1/20 oranında zekat verir
Devenin zekatı olarak ise 5 deve için 1 koyun verilir

Oruç tutmak

Oruç birçok dinde yer alan ve farklı biçimlerde yapılan bir ibadet türü Farklı dinlerdeki oruç ibadetlerinin ortak noktası yemek, içmek veya cinsel ilişki gibi dünyevi hazlardan uzak durmaktır

"Oruç" sözcüğü tıpkı "namaz" sözcüğü gibi Selçuklular'ca Farsça'dan alınmış " روجك rôcik" sözcüğünün Türkçe'deki söylenişidir Kur'an'da صوم savm ve صيام sıyam olarak geçmektedir

İslam'da oruç
İslam'ın şartlarından ve beş temelinden biri Ramazan ayında oruç tutmaktır Oruç da namaz gibi bir farz-ı ayındır Hicret'in ikinci senesinde Medine'de farz kılınmıştır

İslam dininin kutsal kitabı olan Kur'an'daki Bakara Suresi'nde Kur'an'ın Hz Muhammed'e gönderilmesi Ramazan ayında başlamıştır ve bu ay içinde "oruç" tutmak müslümanlara emredilmiştir İlgili ayet şöyledir:

"O Ramazan ayı ki, insanları irşad için, hak ile batılı ayırt eden, hidayet ve deliller halinde bulunan Kur'an onda indirildi Onun için sizden her kim bu aya erişirse oruç tutsun Kim de hasta veya yolculukta ise tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde kaza etsin Allah size kolaylık diliyor, zorluk dilemiyor Bir de o sayıyı tamamlamanızı ve size gösterdiği doğru yol üzere kendisini yüceltmenizi istiyor Umulur ki, şükredesiniz!" (Bakara suresi 185 ayet)

Oruç, Kur'an'a göre "Niyetlenip, gündoğumundan önceki alacakaranlıktan (tan yeri ağarmaya başlamasından) günbatımından sonraki alacakaranlığa değin katı-sıvı hiçbir şey yememek ve içmemek" demektir [Bakara Suresi, 187] Oruç, fıkıhçılara ve hadisçilere göre, niyetlenip Güneş'in ufuktan 12 derece altta bulunduğu andan (astronomiye göre alacakaranlık) akşam günbatımına dek, bir şey yeyip içmemektir

Fıkıh'ta oruç
Oruçlar fukaha (fıkıhçılar, islam hukukçuları)'ya göre farz, vacip, nafile ve mekruh nevilerine ayrılır Ramazan orucu, vakti tayin edilmiş farz oruçtur (sınırlı süresi belirtilmiş borç olan oruçtur) Kazaya kalan Ramazan orucu ile kefaret olarak tutulan oruçlar vakti muayyen olmayan (sınırlı süresi belirli olmayan) farz oruçlardır

Nezir (adak) oruçları vaciptir Allah Teala'nın rızası için tutulacak oruçlar ise nafile nevini teşkil ederler Bunlar sünnet, müstehap ve mendup diye anılırlar Bir de mekruh oruçlar vardır (sırf Cuma veya Cumartesi günü tutulan oruç gibi) Ramazan bayramının birinci günü ile Kurban Bayramının dört günü oruç tutmak, harama yakın bir mekruhtur

Orucun 7 çeşidi
Farz olan oruçlar: Ramazan ayı orucu ve Ramazan ayı orucunun kazası farzdır
Vacip olan oruçlar: Başlanmış nafile orucun bozulması halinde kazasının tutulması vacip olur Adak orucunu tutmak ve bozulursa kaza etmek vaciptir
Sünnet olan oruçlar: Muharrem ayının 9 ve 10 günlerinde veya 10 ve 11 günlerinde yani Aşure gününden 1 gün önce veya 1 gün sonra ekleyerek oruç tutmak sünnettir Ayrıca Pazartesi ve Perşembe günleri oruç tutmak, Zilhicce ayının ilk dokuz günü, Şevval ayında 6 gün oruç tutmak da sünnettir
Müstehab olan oruçlar: Her ayın (Hicri takvime göre) 13,14 ve 15 günlerinde oruç tutmak çok sevaptır
Mekruh olan oruçlar: Yalnız aşure günü için bir gün yani 10 Muharremde tutulan bir günlük oruç mekruh oruçtur
Haram olan oruçlar: Ramazan bayramının 1 günü ve Kurban bayramının 4 gününde oruç tutmak haramdır
Nafile olan oruçlar: Yukarıda sayılan maddeler dışında tutulan oruçlar nafile oruçlardır

Hacca gitmek

Hac dinî sebeplerle, genellikle dinî önemi olan mekân ve yerlere yapılan ziyaret ve gezi Hac aynı zamanda İslam dinindeki dinî bir ziyaret barındıran hac ibadetinin özel ismidir