Windows Kayıt Defteri Yazı Dizisi – Bölüm 1

Windows Kayıt Defteri Yazı Dizisi – Bölüm 1
Kayıt defterinde birçok programın önemli ayarları, sisteminizle ilgili neredeyse tüm ayar ve kayıtlar, dosya uzantılarına ilişkin bilgiler, bazı dosya tiplerinin ekstra özelik sayfaları ve bunun gibi birçok bilgi ve ayar bulunur

Giriş ve HKEY_CLASSES_ROOT

Her şeye başlamadan önce Kayıt Defterinin(Registry) ne olduğunu bilmelisiniz Bu yazıyı okuyanların çoğu büyük ihtimalle biliyor ancak bilmeyenler de olabileceğinden açıklamaya çalışayım Windows Kayıt Defteri, uygulama ve sistem ayarlarını tutmaya yarayan bir veritabanıdır diyebiliriz kısaca Windows 31’de bunun için “ini” dosyaları kullanılıyordu ancak bu bir yerden sonra çok büyük karmaşaya yol açtığı için her şeyin daha derli toplu ve rahat olmasını sağlayan “Kayıt Defteri” sistemi geliştirildi ve Windows95’ten itibaren kullanılmaya başlandı
Kayıt defterinde birçok programın önemli ayarları, sisteminizle ilgili neredeyse tüm ayar ve kayıtlar, dosya uzantılarına ilişkin bilgiler, bazı dosya tiplerinin ekstra özelik sayfaları ve bunun gibi birçok bilgi ve ayar bulunur Ancak tabi ki bazı programlar ayarlar için hala “ini” dosyalarını kullanıyor
Windows Kayıt Defterindeki işlemleri “Windows Kayıt Defteri Düzenleyicisi”ni kullanarak yapıyoruz Bu programı çalıştırmak için “BaşlatÇalıştır” yolunu izledikten sonra açılan yere “regedit” yazıp “Tamam” düğmesine basmalısınız
Açılan pencerenin solunda anahtarlar, sağ tarafında ise seçili anahtara ait çeşitli değerler görüntülenir
Bu değerler “Dize Değeri”,”İkili Değer”,”DWORD Değeri”,”Çok Dizeli Değer” ve “Genişletilebilir Dize Değeri” olmak üzere 5 çeşittir Biz daha çok dize değerleriyle uğraşacağız ama yeri geldiğinde diğer değer tiplerini de kullanacağız ve bunların açıklamalarına yer vereceğiz Şimdilik “Dize Değeri”nin bir metin bilgisi taşıdığını bilmemiz yeterli Hiçbir şey yapmadan önce bütün kayıt defterinin veya değiştireceğiniz yerin yedeğini almakta fayda var Bunu yapmak için yukarıdaki menüden “DosyaVer…” yolunu izleyebilirsiniz Burada “Seçili Dal” işaretli olursa sadece seçili olan anahtar ve tüm alt anahtarlara ait bilgiler belirttiğiniz dosyaya kopyalanır Eğer “Tümü” seçeneğini seçerseniz tüm kayıt defteri kopyalanır ki bu işlem biraz uzun sürebilir Daha sonra bu dosyaya çift tıklayarak bilgileri kayıt defterine aktarabilirsiniz

Uzantılar

Evet uzun sayılabilecek girişten sonra gelelim ilk konumuza Başlıkta da belirttiğim gibi ilk bölümde HKEY_CLASSES_ROOT adındaki ana anahtarı inceleyeceğiz Açıkçası bu anahtarda inceleyip bizim güvenle müdahale edebileceğimiz kısım çok da fazla değil Daha doğrusu içerdiği tüm verilere oranla küçük kalıyor Bunun sebebi oradaki binlerce anahtarın tümünün ne için kullanıldığı tam olarak bilmemem  ki zaten kayıt defterini karıştırmak biraz da merak ve risk işi Ben de mesela bir dergide gördüğüm yazıyla Kayıt Defterini öğrendim ama içeriğini anlamak için bolca kendim kurcaladım ki zaten her şeyi anlatmaya sayfalar yetmez Ehem, evet ne diyorduk; burada bizim asıl kullanacağımız ve öğreneceğimiz şey dosya uzantıları ve bunlara ilişkin bilgiler
Bu bölümde gördüğünüz gibi “exe”,”zip” vs gibi bir çok anahtar var Bu anahtarlara tıkladığınızda sağ tarafta “(Varsayılan)” adında bir “Dize Değeri” göreceksiniz Bu “(Varsayılan)” her anahtarda mutlaka bulunur ama hepsinde dolu değildir(buradaki her uzantıda dolu olacak ki işlevini az sonra öğreneceksiniz zaten) Evet buradaki değer, uzantıyla ilgili ASIL bilgileri içeren ve yine HKEY_CLASSES_ROOT ana anahtarı altında bulunan başka bir anahtarın adını içerir Yani örneğin “htm” anahtarına tıkladınız, bunun varsayılan değeri “htmlfile” gibi bir şeydir ve bu sefer aşağılara inip “htmlfile” adlı anahtarı bulduğunuzda uzantıyla ilgili asıl bilgilere ulaşırsınız Yine bu örnekten devam edecek olursan bu “htmlfile” adlı anahtar çeşitli alt anahtarlar içerir Bunlardan yine işimize yarayacak olan kısımlar “DefaultIcon” ve “shell” bir de “htmlfile” anahtarının “(Varsayılan)” dize değeri Bu varsayılan değer dosyanın açıklamasını içerir Belki dikkatinizi çekmiştir Windows bir dosyaya tıkladığınızda ona ait bilgileri gösterirken aralarında “Metin Dosyası” gibi dosya türünü açıklayan bir metin de yer alır İşte o metin bu metin!  Yine “htmlfile” örneğimizde bu değer “HTML Document” İsterseniz değiştirebilirsiniz Değiştirmek için üzerine çift tıklayıp açılan yere yeni değeri yazıp enter’a basmanız yeterli Mesela buraya “Web Sayfası” yazabiliriz
DefaultIcon anahtarının varsayılan değeri ise bu dosya türü için kullanılacak simgeye ait bir yol içerir Burada “C:program filesinternet Exploreriexploreexe , 1” gibi bir ifade yer alır ki bu ifadenin virgülden öncesi simgeyi içeren dosyayı virgülden sonrası da bu dosyadaki kaçıncı simgenin kullanılacağını bildirir Buradaki önemli nokta simgelerin “0”’dan başlaması Yani ilk simge için 0 yazmalısınız Bir dosya içindeki simgeleri görmek içinse herhangi bir kısayola sağ tıklayıp özelliklerinden simge değiştirme yerine girdikten sonra buraya ilgili dosyanın yolunu yazarsanız tüm simgeler gösterilir Tabi burada simge indexinin(sırasının) bulunması oldukça zahmetli bir iş Eğer elinizde simgelerle ilgili güzel bir program yoksa maalesef teker teker saymak zorundasınız Sıra yukarıdan aşağıya doğru
Evet işte geldik işin makyajından çok asıl işe yarar kısmına “shell” anahtarını genişletecek olursanız “Edit”, “Open” gibi alt anahtarlar göreceksiniz İşte bunlar ilgili dosya türüne sağ tıkladığınızda açılan menüdeki komutları temsil ediyorlar “Shell” anahtarının varsayılan değeri de dosyaya çift tıkladığınızda bu anahtarlardan hangisinin otomatik olarak kullanılacağını belirtiyor Şimdi gelelim bu alt anahtarların yapısına Anahtarın varsayılan değeri menüde görüntülenecek metni belirtmeye yarıyor Burada yazdığınız metinde istediğniiz bir harften önce “&” işareti koyarsanız o harfin altı çizilir ve bu seçeneğe ulaşmak için kullanılan kısayol harfi haline gelir Bu anahtarın altında açacağınız “command” adındaki yeni alt anahtarın varsayılan değeri de bu seçenek seçildiğinde çalıştırılacak olan programı ve parametrelerini içerir Örneğin “txt” uzantılı bir dosya normalde “Notepad” programıyla çalıştırılır ki buna ait değer de “c:windows
otepadexe %1” gibi bir şey olmalıdır Burada gördüğünüz gibi ilk olarak programın tam yolu ardından da parametreler giriliyor Buradaki %1 parametresi dosyanın yol bilgisini içerir Mesela ayşetxt adlı bir dosyaya çift tıkladığınız da “notepadexe” dosyası çalıştırılır ve programa parametre olarak “c:ayşetxt”(dosyanın C: dizininde olduğu varsayılıyor) gönderilir Siz de mesela kendi metin editörünüzü yazdınız ve txt dosyalarının artık bu programla açılmasını istiyorsunuz Öncelikle programınıza komut satırından yollanan parametreyi alıp bu dosyayı açmaya yarayan bir komut dizisi eklemeli ardından bu anahtarı kendi programınıza uygun hale getirmelisiniz(“C:projelermetineditmetinedite xe %1” gibi) Burada dikkat etmeniz gereken dosya yolu ve adının DOS formatında olması Yani “c:elgelerim” değil “c:elgel~1” gibi Tabi bununla uğraşmak yerine normal uzun isimleri yazıp sonra tüm yol ifadesini tırnak içine de alabilirsiniz Burada da parametre kısmını tırnağın dışında tutmayı unutmayın
Evet yukarıdaki bilgileri kullanarak isterseniz kendinize ait bir dosya türü bile oluşturabilirsiniz(ki ben yaptığım programda kullanıyorum) veya dosya türlerinin bazı özelliklerini değiştirebilirsiniz Örneğin kısayolların sol altında çıkan küçük okları “lnk” uzantısıyla iligli yerdeki(lnkfile) “IsShortCut” değerini silerek kaldırabilirsiniz Son olarak söylemeyi unuttum, ilgili dosya türünün uzantısının HİÇ görüntülenmemesini istiyorsanız burada “NeverShowExt” adında boş bir dize değeri oluşturmalısınız

CLSID

Ve işte geldik buranın(HKEY_CLASSES_ROOT) devasa büyüklükte olmasının asıl sebebine Burada CLSID adında bir anahtar bulunur ve burada Windows’un ve bazı diğer programların çeşitli amaçlar için kullandıkları inanılmaz çeşitlilikte ve sayıdaki sınıflar ve bunların tanımlamaları yer alır Açıkçası buradaki sınıfların çoğunun ne işe yaradığını ya da hiyerarşisinin nasıl olduğunu ben de tam olarak bilmiyorum Ama burada “Geri Dönüşüm Kutusu”, “Bilgisayarım” ya da “Denetim Masası” gibi öğelerin de tanımlamaları ve bazı özellikleri bulunuyor ki bahsedeceğim konu da bu
Aslında yukarıda anlattığım dosya türlerinin tanımlama şeklini anladıysanız burada da büyük bir farklılık yok İlgili sınıfın ID’si altında DefaultIcon ve Shell anahtarları yine aynı şekilde ve aynı işlevdeler ID anahtarının varsayılan değeri de öğenin ismini belirtiyor Farkındayım biraz havada kaldı söylediklerim, hemen bir örnekle açıklık getireyim:
{645FF040-5081-101B-9F08-00AA002F954E} isimli anahtara bakacak olursanız varsayılan değerinin “Geri Dönüşüm Kutusu” olduğunu göreceksiniz Evet doğru tahmin; geri dönüşüm kutusunun ayarlarının çoğu burada! Mesela bu varsayılan değeri değiştirdiğinizde “Geri Dönüşüm Kutusu” yerine buraya yazılı olan yazı görünecek(mesela Çöplük) Ya da “infotip” değerini değiştirirseniz geri dönüşüm kutusu simgesinin üzerine gelip beklediğinizde çıkan açıklamayı değiştirmiş olacaksınız DefaultIcon anahtarına bakacak olursanız diğerlerinden farklı olarak varsayılan değerinin yanında “Empty” ve “Full” olmak üzere 2 değer daha göreceksiniz Buradaki farklılığın sebebi geri dönüşüm kutusunun boş ve dolu olmak üzere 2 simgesinin bulunması Bunları da isteğinize ve değer isimlerine uygun(empty, boş; full, dolu demek) değiştirebilirsiniz Diğer çoğu öğe de bu şekilde kişiselleştirilebilir Bu ayarlarınızı başka bilgisayarlara da otomatik uygulamak için veya yedeklemek için ilgili anahtar seçiliyken “Dosya Ver…” yolunu izleyebilirsiniz

Sonuç

Evet ilk bölümü bitirmeden önce birkaç not:[*]Burada yaptığınız değişikliklerin çoğu bilgisayarınızı bir sonraki açışınızda etkili olur[*]Özellikle CLSID bölümünde ama genel olarak tüm kayıt defterinde yaptığınız değişiklikler ciddi hatalara veya sisteminizin çökmesine sebep olabilir Bu yüzden ne yaptığınızdan emin değilseniz bir şey yapmamanızda fayda var ancak kurcalamadan da öğrenilmez(bkz Ben) Yani burada risk sizin ama riski de bilin(kafiyeyi de yapın)“Bilgisayarım” simgesinin ID’si: {20D04FE0-3AEA-1069-A2D8-08002B30309D}
“Denetim Masası” simgesinin ID’si: {21EC2020-3AEA-1069-A2DD-08002B30309D}[*]Ve son olarak, dikkatli bir şekilde kurcalayın!(cıvıttım iyice ama ciddiyim bu konuda, yani ben böyle öğrendim çoğunu)