Felsefe-Anlam Sağlığına Doğru/Ahmet İnam

Sağlık kavramı bedenle ilgili bir kavramdır ama sonradan ruhun da sağlığı olduğu düşünülmüş tıp tarihinin gelişimi içerisinde, bedenin yanı sıra, ruh da ele alınmıştır

Bugün ben size başka bir sağlıktan, anlam sağlığından söz etmeye çalışacağım Bu sağlığın çoğumuz farkında değiliz

Anlam sağlığı sözü tam anlaşılmıyor Anlamı daha çok, bir sözcüğün anlamı olarak semantik açıdan ele alma eğilimi taşıyoruz

Yaşamak, anlayarak yaşamak demektir

Her dem bir anlam sürecindeyiz

Anlamsız yaşam diye bir şey olamaz, yaşamak anlamayla devam eder Anlam derken kastettiğim şu:

Yaşarken çevremizdeki insanlara veya eşyalara değişik anlamlar atfediyoruz; onları seviyor ya da sevmiyoruz; gerçeklikle olan ilişkimiz hep belli anlamlarla yürüyor Hiçbir şey bize anlamsız gelmiyor

Anlam sağlığımızı belirleyen, anlam atfetmelerimiz,yaşadıklarımıza anlam yüklemelerimizdir Hayata verdiğimiz anlamların bizi ne denli sağlıklı kıldığıdır Biz, anlamlarla bir şeyi algılıyor, kavrıyor ve öğreniyoruz Anlam, hem semantik bir öğe taşır hem de değer yüklüdür Bir şeyin anlamlı oluşu ya da olmayışı, değerlerle ilgilidir

Hayatımızı şöyle bir gözden geçirirsek, hep anlamlarla yürüdüğünü görebiliriz Verdiğimiz anlamlardan kaynaklanan çok büyük acılar duyarız, "hayat bana acı veriyor" deriz Hayattaki acılar, sıkıntılar, belalar önemli ölçüde hep anlamlarla ilgilidir

Bir sorunla karşılaşıldığında soruna ilişkin yüklenilen anlamlarla sorun içinden çıkılmaz hale gelebiliyor Anlam sağlığı, bize gerçeklerle baş etmeye çalışırken, gerçeklerin bize çıkardığı sorunları çözmemiz gerektiğini söylüyor Hayatta karşısına çıkan problemleri çözen insanlar, sağlıklı anlam hayatı sürerler

Anlam bedeni diye bir deyim kullanmak istiyorum Anlamlarla taşıdığım bir bedenim var Anlam bedenimle kendi bedenimi karıştırabilirim Bazı insanlar gerçekleri öyle bir örterler ki,çevrelerine anlam kozası örerler

Hayatttaki anlamlar uçar giderse biz neye benzeriz?

Sanırım yaşama dürtümüz yitiririz

Hayatı bilinçle yaşayanlar anlamlarla yaşarlar Anlam vermek bilinç dışında da olabilir Belki beden de anlamlarla yaşıyor olabilir Beden yaşamaya hayır diyebilir Beden kendi yaşadığı ortamın farkına varabiliyor İnsanın canının can olarak sürdürebilmesi, yaşamı saygın bulmasıyla olanaklıdır
Bedenimde ve ruhumda hiçbir sorunum yoksa anlam sağlığımı nasıl kontrol edeceğim?

Kültür içine doğduğumuz için büyürken anlamları da öğreniyoruz
Yorumlamada bir anlam vermedir Anlam verme kimi zaman yoğun oluyor Sözgelimi bir jinekoloğun hastası olan kadına bakışı ile sevgilisi olan kadına bakışı farklıdır Aşk, baştan başa bir anlam yüklemedir

Verdiğimiz anlamları ne kadar kazırsak kazıyalım altından hep başka anlamlar çıkar

Nihai anlamlar var mıdır?
ayatta bunu şöyle söyleriz "Benim için bitti" , "Buraya kadarmış"deriz

Anlamlarında inat eden insanlar vardır Ben bunu felsefe sınıflarımda takıntılı, obsesif bazı öğrencilerimde görüyorum

Anlamsız yaşayamayız ama, anlam travmalarıyla da sarsılabiliriz Hayata verdiğimiz anlamları yitirdiğimizde anlam göçmeleri yaşayabiliriz Hayatımızda öyle insanlar vardır ki o bu dünyada yaşadığı için hayat bizim için anlamlıdır Bu tür insanlar hayatımızdan çıktığında anlam yitimlerine uğrayabilr ve göçebiliriz

Hayatı reddettiğini söyleyenler, hayattaki bütün anlamları yıktığını iddia edenler hayattaysa, bazı anlam tutunmaları var demektir Hayata hayır demek te bir tür anlam atfetmedir

Noêsis, anlam verme, iatreia sağlığa kavuşturma anlamında Eski Yunanca'dan devşirme iki sözcük Bir araya getirilince Noeziyatri gibi bir sözcük çıkıyor, Türkçe okunuşuyla Bu sözcüğü Anlam sağlığı olarak kullanıyorum

Çağımız insanı bir anlam aşınması yaşamaktadır

Yaşamın, yaşamdaki yerinin anlamı konusunda, gerekli anlam yenilenmeleri, anlamlamalar, gerçekleştiremediği için, anlam sağlığı bozulmuştur Bu noeziyatrik sorunu, tıpsal ve psikolojik sorunlarının içinde kaybolması yüzünden görememektedir

Felsefede anlamların sıfırlanması nihilizmdir
Nihilist tutum her zaman anoezi (anlam yitimi) anlamına gelmeyebilir

Nietzsche, değerlerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söyler Yeni bir anlam kapısandan geçmem için bütün anlamları hiçlemeye çalışıyorum Yeni anlam doğurmaları başarılabilirse güzel bir şeydir Hiçbirimiz kökten bir anlam değişimini kaldıramayız belki geçişler olabilir, eski anlamları yinelemek isteyebiliriz

Kimin hayatı daha anlamlı ya da anlamsız bunu bilemeyiz Anlam hâkimleri, anlam danıştayları yok ki şunun hayatı anlamlı bunun hayatı anlamsız diye kararlar verelim Anlam sağlığı olan insan; kendi ayakları üzerinde durabilen insandır Başkalarına kendini taşıttıran insan, bana anlam sağlığı yerinde değil gibi geliyor

Doğuştan itibaren hayatının anlamını hiç sorgulamamış insan, siyasi açıdan ileri olabilir,oysa neoziyatrik açıdan hastadır çünkü anlamları değişterecek gücü yoktur Kafasını anlamlar kumuna sokmuş, deve kuşu misali insanların sayısı hiç de az değil

*
Ahmet İnam