Felsefe-Ben Kendimle Çevremin Toplamıyım/J.Ortega Gasset

Almanya ‘felsefe öğrenmeye giden Pepe Ortega İspanya’ya filozof olarak değil , felsefenin kendisi olarak döndü

Daha sonra ‘ İşim düşünmek , şeylerin berraklaşmasını istemekti ‘diyecekti

‘ Böylece işe neşeyle , düzen içinde ve garbo’ yla (incelik, ustalık ) sarıldı

Ortega’ nın felsefesi kendisinin çok basit bir tümcesinde, ‘ ben kendim ve çevremin toplamıyım’ sözünde ortaya konmuştur

Ortega insanın yaptığı herşeyin çevresiyle belirlendiğini, yaşamında yaptığı her bir şeyin kendi doğuştan doğrulanması bulunduğunu düşündü Çünkü insan olmuş değildir, yaşar Ve yaşamak yaptıklarımız ve bize olanlardır; çevreyi anlamak için çevrenin batması ve ‘ yüzmek’ zorunludur; neye bağlanmak gerektiğini bilmek ve insanın yazgısına gerçekten ve özgürce sadık olması zorunludur

Ortega’ nın en önemli kavramı insanın çevresi olmadan tam bir varlık olamayacağı ve ‘ beni çevreleyen gerçek kişiliğimin öteki yarısını oluşturur’ Görüşüdür Ortega ‘ ben’ in çevre biçiminde dış dünyayı içerdiğini kabul etmekle kalmamış fakat bu çevrenin iç dünyayı da kucakladığını benimsemiştir ‘ ben kendim ve çevremin toplamıyım; çevremi kurtaramazsam kendimi de kurtaramam’

Julian Marias’ ın işaret ettiği gibi, ‘ çevre’ terimi felsefeye Ortega tarafından sokulmuştur Ortega’ nın ünlü tümcesine dayanan büyük başarısı, Descartes’ in ‘ düşünüyorum öyleyse varım’ tümcesinin karşılığıdır Ortega ‘ insan azami kapasitesini çevresinden tam anlamıyla haberdar olduğu zaman elde edebilir’ demişti

Ortega’ ya göre insan ancak çevresi ile tam bütünleştiğinde, onun içinde yer aldığında tam anlamıyla kendisi olabilir ‘ Bütüncül ben’, ben ve çevrenin bileşimidir İnsanın yazgısı çevresiyle gelecek yaşam hakkındaki ‘görüş’ ünü uyum içine sokmaktır İnsan kahramandır, serüvenden hoşlanır ve kahramanlığı ‘kendisi olmaktan oluşur kendi olma arzusu onun kahramanlığıdır’

‘O kendisi olmak isteyen kahramandır Kahramanca olanın kökleri bundan ötürü istenenin gerçek eyleminde bulunur’

‘Çevre beni saran herşeydir: tensel dünya, toplumsal, tarihsel geçmiş, gövdem ve ruhum’

‘Bize verilen yaşamın dakikaları sayılıdır ve dahası bize boş olarak verilmiştir İsteyin istemeyi, onu şu veya bu biçimde doldurmak zorundayız Bu yüzden her yaşamın özü onu kullanışında yatar’

‘İnsan görevlerini bulmalıdır ama yaşam süresi sınırlı olduğundan yaşam çarçabuktur Yaşamımızın öyküsünü yazmak için yeğlenenler dışında bütün herşey atılmalı, bir varoluş programı seçilmelidir’

Bir başka sefer Ortega şöyle demişti:

‘Her insanın yaşamı kendi biçimini yaratmasıdır

İnsanın en büyük yeteneğinin hayal kurmak olmasının nedeni de budur Bilimsel düşünce adı verilen şey bile psikolojik olarak bir tür hayalden başka bir şey değildir; kesinlik hayalidir İnsan yaşamı, başlangıç olarak, şiirsel bir görevdir, her bireyin, çağın olması gereken karakterini yaratmasıdır

İnsan kendinin romancısıdır O zaman yaşam, ilk anlamı ile edebiyattır!’

Ortega’ ya göre doğa ve bilinç değil, insan yaşamı üstün gerçekliktir Yaşam yapmak, insan da dramadır; ben ve çevrem bu dramadır

Ortega’ nın felsefesi, dolayısıyla, açık hava ve inişli çıkışlı kırların dinamik ve gençlik dolu felsefesidir Yaşamı ve dramı bir haçlının sofuluğu ve dünya gezgininin ruhuyla benimsemiştir

Çünkü onun bütün yaşamı felsefeydi ve o İspanyol tarzı, garbo ve gusto dolu bir filozoftu

*
Felsefe Öyküleri -İbanez