Ünlü Matematikçi John Nash'ın Evlilik Teorisi

Ünlü Matematikçi John Nash'ın EVLİLİK TEORİSİ



Oyun teorisini bulan ve dünyayı değiştiren, hayatı filmlere konu olan John Nash'in evlilik teorisini hiç merak ettiniz mi? Geçtiğimiz günlerde bir kongre için Türkiye'ye gelen ünlü matematikçi John Nash'i daha yakından tanımak ister misiniz?

Einstein'in odasına dalan ve kafa tutan, şizofreniyi zekasıyla yenebilen, hayatı "Akıl Oyunları" diye filme çekilen bir matematikçi, Adam Smith'in pabucunu dama atan adam Oyun teorisini bulan John Nash'in evlilik teorisi de var Ve çok basit:

"Eğer bir konuda haksızsanız eşinizle tartışmanızda bunu mutlaka hemen itiraf edin, eğer bir konuda haklıysanız susun! Çünkü bir kadını konuşarak ikna edebilme şansınız yoktur"

İşte John Nash'le ilgili çarpıcı bilgiler;

NASH'İN EVLİLİK TEORİSİ

Nash’in ikinci eşi Alicia ile çalkantılı bir evliliği oldu Nash’in Massachusetts Institute of Technology (MIT)’de ders verdiği yıllarda öğrencisi olan El Salvador’lu genç kız, kendisi gibi çok çekingen olan profesörden çok etkilenmişti Nash, fizik öğrencisi Alicia Larde ile 1957’de hayatını birleştirdi 1958’de Alicia hamileyken Nash’in şizofreni belirtileri ortaya çıkmaya başladı 1959 yılında Nash hiç istemese de kendisini hastaneye yatıran da yine Alicia oldu

Elinde New York Times gazetesiyle üniversitedeki öğrencilerine ‘Uzaylılardan sadece kendisinin anlayabileceği bir mesaj geldiğini, ve bunun da haberlerin arasına gizlendiğini’ söylemesi hem okul yönetimi hem de eşi için artık alarm çanlarının çalmasına sebep olmuştu 1970’e kadar Nash, o hastaneden diğerine gönderildi, üzerinde deneysel terapiler uygulandı Fakat Nash, her tür tedaviyi reddediyor ve bir an önce hastaneden çıkarak matematik çalışmalarını sürdürmek istiyordu

1963 yılında Alicia, Nash’ten boşanmaya karar verdi Ancak Nash 1970 yılında doktorları ‘Ben bu hastalığı zekamla kontrol altında tutabilirim’ diyerek ikna edip hastaneden taburcu edildiğinde eşi ona evinin kapılarını tekrar açtı 2001 yılında yeniden evlendiler Dün de Alicia Nash, eşinin yanında çok sempatik bir tavırla oturuyor ve kendisine gösterilen ilgiden çok memnun görünüyordu Ekonomide devrim yaratan Nash’in evlilik konusunda da erkekleri ilgilendiren bir teorisi var: Eğer bir konuda haksızsanız eşinizle tartışmanızda bunu mutlaka hemen itiraf edin, eğer bir konuda haklıysanız susun! Çünkü bir kadını konuşarak ikna edebilme şansınız yoktur

27 sayfalık tez ile dünyayı değiştirdi

Babasının ismini taşıyan John Nash, küçük yaşlarında da etrafındaki diğer çocuklardan çok farklıydı Kız kardeşi dahil hepsi sokakta oynamayı tercih ederken o evde deneyler yapmayı, matematik teorilerini ispatlamayı seçiyordu Kimyaya ilgisi yüzünden bir gün evde yaptığı karışımın patlamasıyla bir arkadaşı ölse de o bilime merakını hiç kaybetmedi Harvard Üniversitesi’ne gitmeyi düşünüyordu ancak Harvard kendisine daha düşük prestijli bir burs verince tercihini Princeton’dan yana kullandı Bilinen matematiği öğrenmek yerine matematiği yeniden yazmayı hayal ediyordu Ve o hayal 27 sayfalık bir tez ile gerçekleşti Oyun Teorisi tezi, John Nash’e 44 yıl sonra Nobel Ekonomi Ödülü’nü getirdi Oyun Teorisi, yazıldığı tarihten sonra her yıl başka bir alanda kapılar araladı

11 yıldır Oyun Teorisi üzerine çalışmalar yürüten Güney Florida Üniversitesi öğretim üyesi Dr Berna Tuncay Nash’in geliştirdiği teoriyle ekonomi biliminde açılan kapıların aynı DNA’nın ilk kez keşfedilmesiyle biyolojide yaşanan devrimi andırdığını belirtiyor

Nash, 23 asal sayısına tutku derecesinde bağlı Bu sayının özel bir önemi olduğuna inanıyor Hastalığı, ilk kez Life dergisinde Papa 23’üncü John’un fotoğrafını gören Nash’in etrafındakilere fotoğraftakinin kendisi olduğunu söylemesiyle başladı Akademik hayatı boyunca da 23 makale yazdI

En basit anlatımıyla oyun teorisi

Ekonomi bilimi Nash’ten önce ve Nash’ten sonra olarak ikiye ayrılıyor Nash’ten önce ekonominin babası olarak görülen Adam Smith’in ‘Her insan kendi çıkarını düşünür ve ona göre hareket ederse toplumun refahı da aynı şekilde artar’ görüşünden hareketle teoriler üretilirdi Nash ise, ‘Her insan hem kendi çıkarını hem de ait olduğu grubun menfaatlerini düşünür ve ona göre hareket ederse toplam refah artar’ görüşünü ortaya koydu Oyun teorisini anlatan en iyi örneklerden biri ‘Prisonner’s Dilemma’ olarak bilinen basit örnek:

Polis, bir hırsızlık vakasından dolayı iki kişiyi gözaltına alıyor Her ikisinin de soyguna karıştığı biliniyor ancak yeterli delil yok Bu nedenle şüpheliler ayrı hücrelere konularak her birine ayrı ayrı şu seçenekler sunuluyor:

- Eğer soygunu arkadaşınla birlikte yaptığını itiraf edersen ve arkadaşın sessiz kalmayı seçerse sen hiç ceza almayacaksın, arkadaşın ise 4 yıl hapse girecek

- Eğer sessiz kalırsan, arkadaşın da sessiz kalırsa ikiniz de delil yetersizliğinden sadece 1 yıl hapis yatacaksınız

- Eğer ikiniz de itiraf ederseniz o zaman 2’şer yıl hapse gireceksiniz

Nash öncesi teori, herkesin kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmesi gerektiğini söylüyordu Bu durumda en az cezayı almak isteyen mahkumlar, kendilerine yapılan bu teklifte sessiz kalmayı seçip 1 yıl hapse razı olmalıydı Ancak Nash işte bu noktada devreye girdi ‘Ya o beni ele verirse! O zaman 4 yıl hapis yatarım’ korkusu nedeniyle bu hikayenin sonunda her zaman her iki mahkumun da suçu itiraf ederek 2 yıl hapis yattığını görüyoruz İşte bu noktaya da Oyun Teorisi’nde ‘Nash dengesi‘ (Nash equilibrium) adı veriliyor

‘Einstein haklıydı’ kahkahası

Yine o günlerden birinde yerçekimi ve Kuantum Fiziği konusunda bir fikir buldu Bunu hemen üniversitede misafir profesör olarak ders veren gelmiş geçmiş en büyük dahi Albert Einstein ile paylaşmak istedi Odasına gitti ve tam 1 saat boyunca bu yerçekimi teorisinden bahsetti Einstein’ın 1 saat sonunda verdiği yanıt, ‘Sen git biraz daha fizik öğren’ şeklinde olunca çok büyük hayal kırıklığı yaşamıştı Ancak 1 yıl sonra Nash’in o gün Alman fizikçiye anlattığı fikir, bir başka fizikçi tarafından bir makale olarak fizik dünyasına sunulmuştu Bu durum aslında Nash’in Einstein’a karşı galibiyeti olarak yorumlandı Kısaca hatırlattıktan sonra kendisine bu olayı sordum Ufak bir kahkaha attı ve ‘Benim fikrimi savunan o makale reddedilmişti Yani hiç yayınlanamadı’ dedi Yani bir anlamda ‘Einstein haklıydı’ demeye getirdi