Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919)

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti ile İtilaf devletleri arasında imzalanan Mondros Mütarekesi’nin uygulanması sonucunda ülkenin her yerinde işgaller başlamıştır İtilaf devletlerinin işgalleri sonucunda İstanbul’da bir şey yapamayacağını anlayan Mustafa Kemal Paşa, Millî Mücadele’yi fiilen 19 Mayıs 1919’da çıktığı Samsun’da başlatmıştır Bundan sonra ilk adım olarak Amasya Tamimi yayımlanmış, ikinci adım olarak da Erzurum Kongresi yapılmıştır
Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi öncesi 9’uncu Ordu Müfettişi olarak Erzurum’da

23 Temmuz 1919 tarihinde toplanan kongreye doğu illerinden 63 delege katılmıştır Mustafa Kemal Paşa, 38 oyla kongreye başkan seçilmiştir Kongre, çalışmalarını 7 Ağustos 1919’da tamamlamış ve on maddelik bir beyanname yayımlamıştır Atatürk'ün Nutuk'ta belirttiği şekliyle, kongrenin başlıca kararları şunlardır:
“Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez
Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükûmetinin çökmesi durumunda millet birlik olarak kendisini savunacak ve direnecektir
İstanbul Hükûmeti vatanını koruma ve istiklali elde etme gücünü göstermediği takdirde, bu amaca ulaşmak için geçici bir hükûmet kurulacak ve bu hükümetin üyeleri, Millî Kongre tarafından seçilecektir Eğer kongre toplantıda değilse bunu Temsil Heyeti yapacaktır
Kuvayı milliyeyi âmil ve iradeyi milliyeyi hâkim kılmak esastır
Hristiyan halka siyasi hâkimiyetimizi ve toplumsal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez
Manda ve himaye kabul edilemez
Meclisi Mebusanın derhâl toplanması ve bu suretle hükûmet icraatının denetim altına alınması için çalışılacaktır”

Sonuç olarak; Erzurum Kongresi, ülkenin bütününü ilgilendiren tarihî kararlarıyla bölgesel bir kongre olmaktan çıkmış, kendinden sonra gelecek tüm olayları etkilemiştir Millî Mücadele’nin esas programını hazırlamıştır
Mustafa Kemal Paşa, Erzurum’da Hükûmet Konağı önünde memur ve subaylarla
Mustafa Kemal Paşa Erzurum Kongresi’nin önemini, 7 Ağustos 1919’da kongrenin kapanışı dolayısıyla kongre üyelerine söylediği şu sözlerle belirtmiştir:
“Saygıdeğer Efendiler!
Milletimizin kurtuluş umuduyla çırpındığı en heyecanlı bir zamanda, fedakâr sayın heyetimiz her türlü zahmete katlanarak burada, Erzurum’da toplandı Duygulu ve asil bir ruh ve çok güçlü bir inançla vatan ve milletimizin kurtuluşuyla ilgili köklü kararlar aldı Özellikle bütün dünyaya karşı milletimizin varlık ve birliğini gösterdi Tarih, bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir başarı olarak yazacaktır”

http://wwwtskmiltr

Alıntıdır

ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919)

Anadolu'da milli mücadele birliğinin kurulmasının ikinci adımı Erzurum Kongresi ile atıldı Amasya Genelgesi'nden sonra İstanbul ve askerlikle ilişkisi kesilen Mustafa Kemal'e, başta Kazım Karabekir olmak üzere Anadolu'daki komutan ve mülki amirlerin büyük bir çoğunluğu verdikleri desteği sürdürmeye devam ettiler Amasya Genelgesi'nde yer aldığı gibi, Mustafa Kemal bu dönemde milli bir kongre toplayarak, milli mücadele ile ilgili tüm faaliyetleri birleştirmeyi planlıyordu Kazım Karabekir, milli bir kongreden önce Doğu illeri için bölgesel bir kongre toplanmasının faydalı olacağı görüşündeydi Mustafa Kemal, bölgesel bir kongreye karşı olmasına rağmen, Kazım Karabekir ve Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin ısrarları karşısında bir kongre toplanmasını ve kongreye katılmayı kabul etti Kongre, 10 Temmuz'da toplanması kararlaştırılmış olmasına rağmen, 23 Temmuz'da bir okul salonunda 54 delege ile çalışmalarına başladı Mustafa Kemal'in davetli olarak katıldığı bu kongreye asil üye olabilmesi için, Erzurum delegesi Cevat Dursunoğlu istifa ederek, kendi yerine Mustafa Kemal'in seçilmesini sağladı İlk gün, Mustafa Kemal kongre başkanlığına seçildi Milli bir hal alan kongrede, genel değerlendirmeler yapıldı ve doğu illerinin durumu görüşüldü Milli mücadelenin temelleri açısından önemli kararlar alındı Erzurum Kongresi'ne katılanlar, 17 çiftçi ve tüccar, 5 emekli subay, 4 emekli memur, 5 öğretmen, 4 gazeteci, 5 hukukçu, 2 mühendis, 1 doktor, 6 din adamı, 3 eski milletvekili, 1 general ve 1 eski bakan olmak üzere 54 delegeden oluşmuştu

Alınan Kararlar

1 Milli sınırlar içinde vatan bölünmez bir bütündür; parçalanamaz

2 Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet top yekün kendisini savunacak ve direnecektir

3 Vatanı korumayı ve istiklali elde etmeyi İstanbul Hükümeti sağlayamadığı takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır Bu hükümet üyeleri milli kongrece seçilecektir Kongre toplanmamışsa, bu seçimi Temsil Heyeti yapacaktır

4 Kuva-yı Milliyeyi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hakim kılmak temel esastır

5 Hıristiyan azınlıklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez

6 Manda ve himaye kabul edilemez

7 Milli Meclisin derhal toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır

8 Milli irade padişahı ve halifeyi kurtaracaktır