Sultan İi. Bayezid Han - Kimdir Kısaca Hayatı

Sultan II Bayezid Han



Babası : Sultan II Mehmed
Annesi : Mükrime Hatun
Doğduğu Tarih : 1452
Padişah Olduğu Tarih: 19 Mayıs 1481
Tahttan Mecburen İnişi: 25 Nisan 1512
Öldüğü Tarih : 26 Mayıs 1512

Sultân II Bâyezid, Gülbahar Hâtun’dan 1450 yılında Dimetoka Sarayı’nda dünyaya geldi Babası Sultân Fâtih’in nâşı 17 gün saklandı ve Amasya’da Sancak Beyi olan Şehzâde Bâyezid İstanbul’a getirilerek tahta çıkarıldı Bazı tarihçilerin, Osmanlı kaynaklarında geçen “îş ü nûşu severdi” şeklindeki ifadelerini, onun gençliğinde eğlence ve içkiyi severdi şeklinde yorumlamaları asla doğru değildir Tam aksine veli lakabını alan nadir Padişahlardan biridir Asrındaki maneviyât erleri ve âlimlere gösterdiği hürmet de bunun şahididir Müstakil bir sorunun cevabında da özetleyeceğimiz gibi, Fâtih’in vefatıyla Hıristiyan alemi istediğine kavuşmuş ve Roma bir İslâm merkezi olmaktan kıl payı kurtulmuştu İşte Şehzâde Cem olayı da bunun tuzu biberi oldu Sultân Bâyezid, İtalya’daki Gedik Ahmed Paşa komutasındaki orduyu hemen geri çağırdı ve maalesef 1495 yılına kadar, birinci derecede Cem Sultân ve Memlüklülerle meşgul oldu Sultân Bâyezid’in asıl saltanatı 1495 yılından başlatılabilir

Bütün bu sıkıntılara rağmen, Sultân Bâyezid, 1483’de 1 Seferini Morava’ya ve 1484 yılında ikinci seferini de Boğdan’a yaptı Maalesef düşmanlar, 1485 yılından itibaren, dünyanın 1 ve 2 güçlü devletleri olan Memlüklülerle Osmanlıların arasını açmaya muvaffak oldular Osmanlı hacılarının güvenliğini sağlamayan Memlüklülere karşı, Mayıs 1485’de Çukurova’ya asker gönderilerek resmen harp başlatılmış oldu Memlüklü Sultânı Kayıtbay düşmanlığın devamını istemiyordu; çünkü bundan Endülüs’de Müslümanlara zulmeden İspanya ve Portekiz ve ayrıca tüm Hıristiyan blok istifade ediyordu Neticede Ramazan Oğulları Memlüklülerde ve Zülkadir Oğlu Osmanlı’da kalmak üzere, yıllar süren ve genellikle Memlüklü lehine sonuçlanan savaş yılları sona erdi

1495’de Cem Sultân’ın vefatı ve de Memlüklü ile yapılan sulhden sonra yeniden asıl saltanat yıllarına başlayan II Bâyezid, evvela Boğdan’a musallat olan Polonya’ya karşı haretekete girişti Bununla da kalmadı; Venedik, Macaristan ve zaten arada düşmanlık bulunan İspanya ile fiilen savaş hali başladı II Bâyezid 4 Ve 5 seferini, sırasıyla 1499 ve 1500 yıllarında Venedik üzerine yaptı 4 yıl süren savaşlar neticesinde, Venedik Balkanlardaki bütün müstemlekelerini, başta Mora ve Yunanistan olmak üzere, Osmanlı Devleti’ne teslim mecburiyetinde kaldı Osmanlı orduları, Macaristan ve Bosna’da yaptıkları savaşlarda da önemli fetihler elde ettiler

Maalesef, bu başarıların ardından, Erdebil’deki Safevî tarikatının şeyhlerinden Şeyh Cüneyd, onun oğlu Şeyh Haydar ve nihayet asırlarca Osmanlı Devleti’ni fetihlerinden uzak tutan Şah İsmail ve onun Şi’i devleti olan Safevîler meselesi ortaya çıktı 1460’da Şeyh Cüneyd katledildi, ama yerine geçen Şeyh Haydar, işi daha da ileriye götürdü Asıl problem, Uzun Hasan’ın da torunu olan Şah İsmail ile başladı Şah İsmail’in desteğiyle Anadolu’dan toplanan Türkmen gençleri, Erdebil’e götürülüyor ve orada ciddi bir Şî’a eğitimi verildikten sonra, birer Şi’î mollası olarak Osmanlı Sofuları adıyla Anadolu’ya gönderiliyordu 1507’de Şah İsmail’in Zülkadir Oğlu Alâüddevle Beyin kızını istemesi ve onun da bir Şi’îye kızını vermek istememesi üzerine, II Bâyezid’in kayınpederi ve Yavuz’un da dedesi olan Zülkadir Oğlu beğliğine saldırdı ve zulme başladı Osmanlı Devleti’nden ve Memlüklülerden tepki görmeyince iyice şımardı Tepki, 1487 yılından beri sancakbeğliğinde bulunduğu Trabzon’dan yani Yavuz’dan geldi ve Şehzâde Yavuz hemen Gürcistan Seferine çıktı Bu sefer sonucunda, Yavuz komutasındaki Osmanlı orduları, Şah İsmail’in oğlu İbrahim Mirza’nın komuta ettiği Safevî ordusunu Erzincan yakınlarında perişan etti Halk, Yavuz adına “Yürü Sultân Selim, devrân senindir” türkülerini söylüyor ve babasının pasifliğini bir nevi protesto ediyordu

Zor olan nokta Şah İsmail’in şahlığı ve şeyhliği beraber götürmesiydi Bu sebeple Antalyalı bir Türkmen olan ve Erdebil’e giderek tam bir Şi’i mollası haline gelen Şah Kulu isimli halifesi, çevresine topladığı bazı göçebelerle devletin başına yeniden gâile açmaya hazırlanıyordu Veziriazam Ali Paşa, üzerine yürüdü ve Sivas yakınlarındaki Gökçay mevkiinde 1511 yılında katledildi Bu arada önce Kırım’a geçen ve ardından da Edirne’ye gelerek babasıyla görüşmek isteyen Selim’e, Şehzâde Ahmed ve Korkut taraftarları engel olmak istiyorlardı Nitekim Çorlu’da babasının ordusuyla Şehzâde Selim’in ordusunu karşı karşıya getirdiler Babaya kılıç çekilmez diyerek, Karabulut isimli atıyla kaçtı (1511) Aynı yıl Şehzâde Ahmed bu kargaşadan yararlanarak Konya’da sultanlığını ilan etti Meşru veliahdlıktan düştü ve Şehzâde Korkut veliahd oldu

Yeniçeri ve bazı devlet erkânının ısrarla Şehzâde Selim’i istediğini bilen Sultân Bâyezid, başka çare olmadığını anlamıştı Şehzâde Ahmed'in, Şah İsmail'in yakın adamı Nur-ı Ali isimli halifesinin Amasya ve Tokat’da kargaşa çıkarmasına rağmen, karşı gelemeyerek Konya’ya gelmesi, Selim’in işini kolaylaştırıyordu Bu hadiseler üzerine, 24 Nisan 1512 tarihinde Şehzâde Selim lehine tahttan ferâğat eden II Bâyezid, 11 gün Eski Saray’da ikamet ettikten sonra, Dimetoka’ya gitmek üzere yola çıktı Kendisine tahsis edilen ikametgâha ulaşmadan Çorlu yakınlarında yolda vefat etti

ZEVCELERİ: 1- Nigâr Hâtûn; Şehzâde Korkut ile Fatma Sultân’ın annesi ve Abdullah Vehbi’nin kızı 2- Şirin Hâtun; Abdullah kızı ve Şehzâde Abdullah’ın annesi 3- Gülruh Hâtun; Abdülhayy’ın kızı ve Alemşah ile Kamer Sultân’ın annesi 4- Bülbül Hâtun; Abdullah kızı ve Şehzâde Ahmed ile Hundi Sultân’ın annesi 5- Hüsnüşah Hâtun; Karamanoğlu Nasuh Bey’in kızı 6- Gülbahar Hâtûn; Abdüssamed’in kızı ve bir görüşe göre Yavuz’un annesi 7- Ferâhşâd Hâtun; Kefe sancak Beği Mehmed’in annesi 8- Ayşe Hâtûn; Zülkadiroğlu Alaaüd-devle Bozkurd Bey’in kızı ve bir görüşe göre Yavuz’un annesi

ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Sultân Abdullah Hân 2- Gevher Mülûk Sultân 3-Şehzâde Sultân Korkut Hân 4-Şehzâde Sultân Ahmed Hân 5- Yavuz Sultân Selim Hân 6-Şehzâde Sultân Şehinşâh Hân 7-Şehzâde Sultân Mahmûd Hân 8-Şehzâde Sultân Mehmed Hân 9-Şehzâde Sultân Alem Şah Hân 10- Selçuk Sultân 11- Hatice Sultân 12- İlaldı Sultân 13- Ayşe Sultân 14- Hundi Sultân 15- Ayn-i Şah Sultân 16- Fatma Sultân 17-Şah Sultân 18- Hüma Sultân 19- Kamer Sultân

II Bâyezid devrinin önemli devlet adamları arasında, Vezir-i A’zamlardan İshak Paşa, Hersek-zâde Ahmed Paşa, Çandarlı İbrahim Paşa ve Koca Mustafa Paşa; Şeyhülislâmlardan Molla Abdülkerim Efendi ve Zenbilli Ali Efendi; ilim ve maneviyât erbabından ise, Molla Lütfi Efendi, Sarı Gürz, Muslihuddin bin Sinan Efendi, İdris-i Bitlisî, kendilerine uzaktan taltiflerde bulunduğu Molla Cami ve Ubeydullah Ahrar Hazretleri ve şairlerden ise, Niyâzî-i Mısrî, Vasfî ve İznikli Celilî misâl olarak zikredilebilir

Gâzî, âlim, şâir, hattât, veli ve müzehhib gibi çok sıfatları bulunan II Bâyezid, babası Fâtih’in fetihlerini çok iyi hazmetmesine rağmen, kendi zamanında sadece 160000 km2’lik genişleme temin edebilmiştir Fetret devrinden sonra Osmanlı Devleti’nin en sıkıntılı dönemlerinden olması, bunun başlıca sebeplerindendir

Kaynak: Osmanlı Araştırmalar Vakfı
1481 Fatih Sultan Mehmed’in vefatı
II Bayezid’in tahta çıkışı
100 dirhem gümüşten 400 akçe kesilmesi
II Bayezid’in İstanbul’da, Cem Sultan’ın Bursa’da tahta çıkmaları

1482 Cem Sultan ile Sultan Bayezid’in Yenişehir kuşatması
II Bayezid’in zaferi
Cem Sultan’ın Mısır Sultanı’na iltica etmek için Konya’dan Suriye’ye hareketi
Cem Sultan’ın Mısır’da törenle karşılanması
Cem Sultan’ın maiyeti ile birlikte Rodos harp gemisiyle Rodos’a ve oradan da Fransa’ya hareketi

1483 II Bayezid’in Morova Seferi ve Hersek’in ilhakı

1484 II Bayezid’in Boğdan Seferi
Kili ve Akkerman Kaleleri’nin fethi

1485 Osmanlı-Memlük mücadelesinin başlaması

1489 Memlüklere karşı toprak kaybı
Osmanlı Deniz gücünün geliştirilmesi için Göğe yerine daha büyük gemilerin inşa edilmesi ve Osmanlı Donanması’nda Barka, Ağırbar, Kadırga ve Mavna gibi gemilerden başka Kalyon gemilerinin inşatına başlanması
Kemal Reis ve Burak Reis’in güçlü donanmanın denizlerde kontrolünü sağlamak üzere görevlendirilmeleri
II Bayezid’in Preveze Sancak Beyi Mustafa Bey’e Venedik gemileri tarzında 40 kadar top mavnası inşası emri

1490 Lehistan ile barış andlaşması

1491 Osmanlı-Memlük barışı

1492 Macaristan seferi
Belgrad kuşatması
Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında ilk siyasi münasebetlerin başlaması

1494 Nakibüleşraflığın yeniden ve devamlı olarak teşkili
Osmanlı Devleti’nin taksimi için Fransız-Alman projeleri

1495 Macarlarla mütareke
Cem Sultan’ın ölümü
Şehzade Süleyman’ın Trabzon’da doğumu

1497 İlk Rus elçisinin İstanbul’a gelişi
İki komşu ülke arasında ilk ticari görüşmelerin başlaması

1498 Lehistan seferleri

1499 Venedik harbi
İnebahtı’nın alınışı
Preveze baskını
Türklere karşı, Lehistan-Macaristan-Litvanya ittifakı
Bir Rus elçisi ile Ticaret Heyeti’nin İstanbul’a gelişi

1500 Modon, Navarin ve Koron’un alınışı

1501 II Bayezid’ın Preveze Sancağı Beyi Kemal Bey’e, Venedik gemileri tarzında 40 kadar top mavnası inşasını emretmesi
Avrupa’da Türklere karşı ittifak kurulmaya başlanması
Papalık-Venedik ve Macaristan ittifakı
Fransızların Midilli Adası’nı kuşatması

1502 Venedikle barış
Venediklilerin İstanbul’da elçi bulundurmalarının yine 3 yılda bir devamına karar verilmesi

1503 Türk-Macar barışı

1505 Bayezid Külliyesi’nin açılışı

1507 İran ile ilişkilerin bozulması, Şah İsmail Safavi’nin Anadolu’ya akınının başlaması

1508 Şehzade Korkud’un Mısır’a ilticası

1512 II Bayezid’in vefatı
Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışı