Cevat Şakir Paşa - Kimdir Kısaca Hayatı

Cevat Şakir Paşa (1851 - 1900)

Kabaağaçlızade Ahmet Cevat Paşa (kısaca Ahmet Cevat Paşa veya ailesi Şakirpaşalar ailesi olarak bilindiğinden Cevat Şakir Paşa şeklinde de anılır) Osmanlı Devleti'nin 19 yüzyıl kumandan ve sadrazamlarındandır 1851 yılında İstanbul'da doğmuş, 1900'de Şam'da vefat etmiştir

Şûra-yı Askeri üyesi Afyonlu Kabaağaçlızade Mustafa Asım Bey'in oğludur İlk öğrenimini Bursa ve İstanbul'da yaptıktan sonra Harbiye'ye girdi 1869’da mezuniyetinden sonra Erkan-ı Harbiye'ye alındı ve buradan da birincilikle mezun oldu

Kısa zamanda terfi görerek önce kolağası ve o sıralarda yazdığı El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye adlı eserini padişaha takdim ile binbaşı oldu 93 Harbi nde Tuna ordusuna gönderilen Cevat Şakir Paşa, önce başkumandan Süleyman Paşa'nın yaverliğinde, sonra kaymakam (yarbay) rütbesiyle Necip Paşa fırkasının Erkân-ı Harbiye reisliğinde (kurmay başkanlığı) bulundu 27 yaşındayken miralay'lığa terfi ederek Peyker Paşa kolordusunun Erkân-ı Harbiye reisliğine getirildi Harpten sonra 1878 Berlin Antlaşması hükümlerinin uygulanmasında görevlendirildi 1884’te Çetine (Karadağ) elçiliğine tayin edilerek rütbesi mirliva'lığa (tuğgeneral) yükseltildi Burada iki yıl kalan Cevat Şakir Paşa rahatsızlığı sebebiyle Viyana’ya gitmek için izin istedi ise de, İstanbul’a gelmesi emrolundu

Sultan II Abdülhamit'in dikkatini çeken ve takdirini kazanan Cevat Şakir Paşa, dönüşünden sonra İstanbul’da Teftiş-i Askeri Komisyonu üyeliğine getirildi Girit’teki karışıklıklar üzerine Girit fevkalade kumandanlık ve vali vekilliğine tayin edildi Adadaki Müslüman ve Hristiyan ahâliye iyi idaresi ile kendini sevdirerek belli bir uzlaşma ve ahenk ortamı tesis eden Cevat Şakir Paşa hizmetine karşılık 40 yaşında müşir'liğe (orgeneral) yükseltildi 1891'de de değerini takdir eden padişah tarafından sadrazamlığa getirildi (1891)

Cevat Şakir Paşa'nın 3 yılı aşkın sadrazamlığı esnasında takip ettiği siyaset dahilde ve hariçte barışın muhafazası oldu Sadrazamlığının en önemli konusu Ermeni sorunu olmuştu Cevat Şakir Paşa, konusuna hakim ve ülke menfaatlerine müdrik bir devlet adamı sıfatıyla, sert fakat adilane kararlar aldı 1894'de sadrazamlıktan alınarak Nişantaşı’ndaki evinde ikamete mecbur edildi Bu sırada Girit’te yeniden karışıklıkların çıkması üzerine Girit Fırka-i Askerîye kumandanlığına tayin edilerek 1897’de adaya gönderildi

Girit’te Avrupa devletleri tarafından özel bir yönetim tarzının empoze edileceği anlaşılıp, bu arada da Almanya İmparatoru Kayzer II Wilhelm'in nun Suriye ve Filistin'e seyahat yapması kesinleşince, Cevat Şakir Paşa Kayzer'in mihmandarlığına getirildi Ancak imparatorla görüşmesinden sonra karargahı Şam’da bulunan 5 Ordu Kumandanlığına tayin edildi Burada rahatsızlanan Cevat Şakir Paşa, doktorların verdiği raporla İstanbul’a geldi ve 1900’de vefat etti Fatih'de Buharalı Emir Ahmet türbesi karşısında inşa edilen özel bir türbede gömülüdür

Cevat Şakir Paşa, aydın, bilgili ve dürüst bir devlet adamıydı Arapça, Farsça, Fransızca, Rumca ve İtalyanca bilirdi Türkçe'de emsali bulunmayan 10 ciltlik Tarih-i Askeri adlı eseri çok değerlidir Eserde Osmanlı İmparatorluğu'nda eskiden beri mevcut muhtelif askeri teşekkül ve müesseseler, 1826 yılına kadarki önemli savaşlar hakkında bilgi verilmektedir Yalnız Yeniçerilere ait olan birinci cildi basılmıştır Ayrıca kıyafetleri ve o devrin silah ve teçhizatını gösterir bir albümü Paris’te basılmıştır Bunlardan başka, Riyaziyenin Mebahis-i Dakikası, Kimyânın Sanayie Tatbiki, Sema ve Telefon gibi bilimsel eserleri de mevcuttur Ancak 24 nüshası yayınlanan Yadigar adlı bir de dergi çıkarmıştır Sadrazamlığı esnasında Babıali bahçesinde yaptırdığı kütüphane bugün de Cevat Paşa Kütüphanesi adı ile anılmakta olup, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nin bir deposudur Beş bin ciltlik şahsi kütüphanesini İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne bağışlamıştır

Kardeşi Mehmet Şakir Paşa da önemli devlet hizmetlerinde bulunmuş, ağabeyinin görevden alınarak ev hapsine mahkum edilmesi üzerine uğradığı haksızlığı kınamak için istifa ederek Büyükada'da halen Şakirpaşa Köşkü olarak anılan evine çekilmiştir Cevat Şakir Paşa, kardeşi Mehmet Şakir Paşa'nın oğlu olan ve Halikarnas Balıkçısı olarak tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın amcasıdır Şakirpaşa ailesi olarak anılagelen aile fertleri arasında özellikle sanat alanlarında ismini duyurmuş pek çok isim yetişmiştir