İstemi Kağan - Kimdir Kısaca Hayatı

İstemi Kağan Göktürk Devleti hükümdârı Göktürk Devletinin (552-745) kurucusu olan Bumin (Bumın) Kağan’ın kardeşidir Bumin Kağan (552-553), Avarlara isyân ettiğinde İstemi, on boyun başında olarak ona yardım etti Göktürk Devleti kurulunca Bumin, Doğu Göktürk Hakanı, İstemi de Batı Göktürk Yabgusu oldu Bumin’in 553 yılında ölümüyle İstemi Büyük Göktürk Kağanı seçildi 576 târihinde ölümüne kadar kağanlık yaptı İstemi Kağan, Göktürk Devletinin batısındaki Akhunlar Devleti ile 563-567 yılları arasında savaşıp onları yendi Bütün Mâverâünnehir’i ele geçirip Sâsânî Devleti (224-651) ile komşu oldu Batı Göktürkler, İli Irmağı boyu merkez olmak üzere; Kâşgar, Kulca, Cu Irmağı boyu, Isıg Gölü ve Aral Gölü çevresinden Hazar Denizine kadar genişlediler İlk önce Sâsânî hükümdârı Hüsrev Nûşirevân (531-579), sonra da Bizans İmparatoru İkinci Justinianus (556-578) ile diplomatik münâsebetler kurup, siyâsî ve ticârî münâsebette bulundular Akhunlara karşı Nûşirevân’la dost geçinen İstemi Kağan, ona kızını verdi Sâsânîlerin batıya ipek taşımacılığını durdurması üzerine, aralarında anlaşmazlık çıktı Bu yüzden Sâsânîlere karşı Bizanslılarla ticarî ve siyâsî ittifak tesis edildi
İranlılardan ya ipek yolunu açması veya Göktürk Devletine haraç vermesi istendi Haraç isteği reddedilen İstemi Kağan, elçilerinin de zehirlenmesi üzerine, İran’a karşı sefer hazırlıklarına başladı Bu durumu haber alan Sâsânîler, ticâret yolunu açmayı ve haraç vermeyi kabul ettiler Bilâhare ortaya çıkan Sâsânî-Bizans çatışması (571-590) sırasında, Sâsânîlerin zayıf düşmesinden de istifade eden İstemi Kağan, Âzerbaycan taraflarını ele geçirdi İstemi Kağan’ın 576 yılında ölümünden sonra yerine oğlu Tardu geçti (Bkz Göktürkler)

İstemi Yabgu (Eski Türkçe: , İstemi Ķaġan[1], 室點密/室点密, Pinyin: shìdiǎnmì, Wade-Giles: shih- tien-mi, 室點蜜/室点蜜, 瑟帝米) 530 - 583 ya da 584 yılları arasında yaşamış, Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu olan Bumin Kağan'ın kardeşi, hakan, yabgu ve elçidir Bumin Kağan'ın yanında batı kanadını (sonraki Batı Göktürk Kağanlığı) yönetmiştir
İstemi Kağan, Bizans İmparatorluğu ve Perslerle diplomatik ilişkileri güçlendirmiştir Kendisi hakkında Bizans arşivlerinde geniş bilgi bulunur Bizanlar tarafından 'Stembis Dizaboulos' olarak bilinir
Avarların yönetimi altındaki Gökürklerin Bumin Kağan önderliğinde ayaklanıp 552 yılında bagımsızlıklarını kazanmalarıyla kurulan Göktürk Devleti'nin batı kanadı hakanı olan İstemi Yabgu aynı zamanda Bumin Kağan'ın da kardeşiydi
Göktürk Kağanlığı'nın kısa zamanda güçlenmesinde büyük rol oynamıştır Çin'e seferler düzenlemiş, Akhunlar'ın elindeki İpek Yolu'nu ele geçirmek için Sasanilerle ittifak yapmıştır Bu ittifak sonucunda Akhunlara son verilmiştir Ancak bir süre sonra Sasaniler'in İpek Yoluna göz dikmesi üzerine Bizansla ittifak yapmış ve Sasaniler'i zor durumda bırakmıştır Güçlü Türk yabgusu İstemi'nin zamanında devlet en geniş sınırlarına ulaşmıştır 576 yılında İstemi Yabgu'nun ölümüyle yerine oğlu Tardu geçmistir ancak Tardu'nun zamanında devlet iyi yönetilememiş ve çıkan isyanlar sonucunda ikiye ayrılmıştır (582)
Devlet yönetimi sırasında ağabeyine saygılı davranmış, Bumin Kağan hükümdarlığına tepki göstermeyerek merkezi otoriteye sahip çıkmıştır Tarihte ilk kez Türk kelimesini kendi isminde bulunduran Göktürk Devleti onun zamanında en geniş sınırlarına ulaşmış, kurduğu düzenli ve başarılı otorite ölümünden sonra dağılmıştır
İstemi Kağan hakkında Kül Tigin yazıtlarında "Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insan oğlu kılınmış İnsan oğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan, İstemi Kağan oturmuş Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutuvermiş, düzenleyi vermiş Dört taraf hep düşman imiş Ordu salarak dört taraftaki milleti hep almış, hep tâbi kılmış Başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz çöktürmüş Doğuda Kadırkan ormanına kadar, batıda Demir Kapı'ya kadar kondurmuş İkisi arasında pek teşkilâtsız Göktürk öylece oturuyormuş" şeklinde İstemi Kağan'dan bahsedilmektedir