Otomobil Aydınlatma Sistemleri Teknik Bilgiler

Otomobil Aydınlatma Sistemleri TEknik Bilgiler

Xenon Far Sistemleri, Otomobil Aydınlatma Sistemleri ::

TEknik Bilgiler

Tarihçe

1908 Otomobilde dinamonun kullanılmaya başlanması ile birlikte elektrikli ampuller de kullanılmaya başlandı Bu ampullerin en kötü yanı aniden ve sıkça bozuluyor olmasıydı

Farda ışığı yola direkt olarak yansıtan parabolic aynalar kullanılıyordu Işığın dağılımı o kadar kötüydü ki, geceleyin karşılaşan iki otomobilden biri durmak zorunda kalıyordu

1917Özel kaplamalı metal reflektör ve yeni ampul soketlerinin kullanılmaya başlanması Bu reflektörlerde daha gelişmiş odaklama ayarları yapılabiliyordu

1919Kısa ve uzun far için ayrı reflektörler kullanılmaya başlandı Bu düzenleme ile birlikte ışığın dağılımı sorunu da kısmen çözülmüş oldu

1925Kısa ve uzun far ışığının aynı reflektörde üretilmesi için yapılan çalışmalar sonuç vermeye başladı Böylece maliyet daha da azaltılabilecekti

1926Stop lambası kullanılmaya başlandı

1931Ön sis farı kullanılmaya başlandı Sis farı özel optik yapısı ile kısa farın aksine yüzeyi aydınlatıyor, ışığın siste geri yansımasını engelleyebiliyordu

1945Asimetrik ışık deseninin kısa farlarda kullanılmaya başlanması ile yolun sağ tarafına daha fazla ışık yansıtılması sağlanarak karşıdan gelen trafiğin üretilen ışıktan rahatsız olması engellendi

1958Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) yayınladığı tüzükler ile üye ülkeler tarafından uyulması gereken otomobil aydınlatmasının tüm standartlarını belirledi

1962Otomobil aydınlatmasında kullanılan ilk halojen ampul olan H1 üretildi

1966Arka sis farı kullanılmaya başlandı

1967H3 ampul üretildi

1971 H4 ampul üretildi

1974 3 stop lambasının gerideki sürücüyü daha iyi uyardığı bir psikolog tarafından keşfedildi

Elektrikli far seviye ayarlama mekanizması kullanılmaya başlandı

1983 Elipsoidal far üretildi

1988 Free form far üretildi

1992 Xenon far ilk defa BMW 7 serisinde uygulandı

H7 ampul üretildi

Ledli 3 stop lambası ilk defa BMW 3 Cabrio'da kullanıldı

1993 Şeffaf ön camlı free form far üretildi

1997 Mavimsi ışık veren ampuller ve Xenon gazı içeren yüksek performanslı halojen ampuller üretildi

1999 H8, H9, H11 ampulleri üretildi

2000 Bi-Xenon far ilk defa Saab 95 serisinde kullanıldı

2001 Merkezi aydınlatma sistemlerinin ilk denemeleri Bu sistemde otomobil içinde merkezi olarak bulunan Xenon ampulünün ışığı fiberoptik kablolarla farlara dağıtılmaktaydı

2002 StATIk ve dinamik dönebilen farların geliştirilmesi Bu sistemde far ışıkları direksiyon pozisyonu ve virajın durumuna göre 15º açı ile yön değiştirebiliyordu

2003 Dönen farlar Avrupa ülkelerinde kullanılmak üzere onay aldı

Ledli park ve gündüz sürüş farı (DRL) ilk defa Audi A8'de kullanıldı

Statik ve dinamik dönebilen far ilk defa Opel Signum'da birlikte kullanıldı

Genel bilgiler

Farlar neden buğulanır ?

Farın yakılması, dış ortam ısısının aniden azalması, motor veya radyatörün ısısının etkisi ve benzeri nedenler farın içindeki ısıyı artırır Isının etkisi ile farın iç yüzeyindeki nem içeri doğru yayılır Farın içindeki havanın nemi doyum noktasına ulaşınca da nem farın soğuk kısımlarında yoğunlaşarak buğuyu oluşturur

Çoğunlukla otomobilin kullanılıp park edilmesinden sonra buğu oluşmasının nedeni bu esnada far içindeki ısının en yüksek değerine ulaşmış olması ve hava dolaşımının olmamasıdır Sağ ve sol farlar bulundukları yerler açısından farklı ısı etkilerine maruz kaldıklarından farklı tepkiler gösterebilirler

Nemin dışarı atılması için farın çeşitli noktalarında havalandırma delikleri bulunmaktadır Buğunun kendiliğinden temizlenmesi pek çok faktöre bağlıdır

-Otomobilin uzun süre farlar tamamen kapalı veya kısa+uzun farlar yakılarak kullanılması veya,

-Otomobilin uzun süre farlar tamamen kapalı park halinde bekletilmesi

buğuyu temizleyebilir

Renk sıcaklığı nedir ?

Renk sıcaklığı ışığın rengidir, ışığın miktarı ile bir ilgisi yoktur Renk sıcaklığı artırıldığında ışıktaki mavinin payı artar, kırmızının payı azalır



Işık miktarı nedir ?

Işık kaynağından tüm yönlere doğru yayılan ve göz hassasiyeti ile değerlendirilebilen ışığın gücüdür

Birim : Lümen (lm)

Far yapısı - Dizayn

Parabolic (desenli camlı) : Otomobil farlarının atası olan bu tip farlar artık kullanılmamaktadır

Ampulün ürettiği ışık parabolic reflektörden ileriye yansıtılır Farın önündeki desenli ön cam ışığı kırarak istenen yönlerde (üst karanlık-alt aydınlık, asimetrik desen) düzgün dağılımını sağlar

Optik mesafe 15-40 mm arasında değişmektedir Bu uzaklık azaldıkça üretilen ışık genişler Far reflektörü ne kadar büyük olursa verdiği ışık ta o kadar fazla olur

İki reflektörlü versiyonda genellikle H7 veya H1, tek reflektörlü versiyonda H4 ampul kullanılarak kısa ve uzun far ışığı elde edilir



Free form (şeffaf camlı) : 1990'lı yılların sonlarından itibaren kullanılmaya başlanan bu tip farlar günümüzde üretilen otomobillerin yaklaşık hepsinde bulunmaktadır

Güçlü bilgisayarlar ve özel optik yazılımları ile reflektör üzerinde optik mesafeden bağımsız onbinlerce farklı yansıma noktası oluşturulur Işığın dağılımı bu yansıma noktalarında şekillendiğinden şeffaf ön cam kullanılabilmektedir

Bu sayede performans %50 kadar artırılmış, farklı far dizaynları geliştirilebilmesine olanak tanınmıştır

İki reflektörlü versiyonda genellikle H7 veya H1, bir reflektörlü versiyonda H4 ampul kullanılarak kısa ve uzun far ışığı elde edilir

Elipsoidal (mercekli) : Bu tip farların kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmakta, teknolojinin gelişmesine paralel olarak farklı alanlarda kullanılabilmesi için (bi-xenon far, dönen far vb) sürekli geliştirilmektedir

Güçlü bilgisayarlar ve özel optik yazılımları ile reflektör üzerinde eliptik bir yansıma yüzeyi oluşturulur Reflektörün önündeki siper üretilen ışığın istenmeyen kısmını keser Öndeki mercek te kalan ışığı toplayarak ileri yansıtır

Bu sayede daha küçük ve etkili yansıma yüzeyleri oluşturulabilmekte, farklı desenlerde ışık dağılımı elde edilebilmektedir Genellikle 60-70 mm çapında mercekler kullanılmaktadır Merceğin çapı büyüdükçe ışık deseni genişler

Genellikle kısa far elipsoidal projektörlü, uzun far ise free from reflektörlü olarak tasarlanır Elipsoidal projektörde H7 veya Xenon, free form reflektörde H7 veya H1 ampul kullanılarak kısa ve uzun far ışığı elde edilir

Far yapısı - İşlev - Sürüşe uyumlu (AFL)

Günümüz otomobillerinde kullanılan geleneksel farlar sabit yapısı nedeni ile hava ve yol koşullarına uyum sağlayamadığından yetersiz kalmaktadır Sürekli aynı bölgeyi aydınlatan geleneksel farlar, virajlarda dönülen yönü, şehiriçinde köşeleri ve yayaları, otoyollarda yüksek hızdan dolayı görülmesi gereken uzun mesafeleri aydınlatamamaktadır

Yapılan araştırmalar sonucunda, sürücülerin katettikleri toplam yolun %25'ini gece koşullarında katettikleri, ancak gece koşullarında meydana gelen ölümlü kaza adedinin gündüz koşullarından yaklaşık 2 katı fazla olduğu tespit edilmiştir

Günümüz otomobilleri hız, dönüş açısı, eğim, yağış, aydınlık gibi değerleri sensörleri aracılığı ile rapor edebilmektedirler Elde edilen bu verilerle "akıllı" farların yönlendirilmesi sonucunda ideal aydınlatmanın sağlanması mümkündür GPS verilerinin değerlendirilmesi ise test aşamasındadır

Tarihçe : Daha gelişmiş farlar otomobil mühendislerinin en eski hayallerinden biriydi Bilinen ilk sürüşe uyumlu far, 1948 yılında ABD'li Preston Thomas Tucker tarafından üretilen Tucker Torpedo'da kullanılmıştır Ortada bulunan 3 far ön tekerleklerin açısına bağlı olarak sağa-sola dönebiliyordu Bu otomobilden sadece 51 tane üretildi

Avrupa'da bu konuda ilk ilerleme Fransa'da kaydedildi 1967'de makyajlanan Citroen DS'te direksiyon yönüne göre dönebilen uzun farlar kullanıldı Bu sistem yasal sınırlamalardan dolayı sadece uzun farlarda kullanılabildiği için diğer üreticiler tarafından pek ilgi görmedi

Otomobil Aydınlatma Sistemleri TEknik Bilgiler

Far yapısı - Işık kaynağı - Halojen

Halojen far : Günümüz otomobillerinde yaygın olarak halojen farlar kullanılmaktadır Tercih edilmesinin birinci nedeni pahalı bileşenler gerektirmediği için maliyetinin düşük olmasıdır

Çoğunlukla free form reflektörler kullanılan halojen farlarda nadiren elipsoidal projektör tercih eden üreticiler de bulunmaktadır

Bundan dolayı farklı tiplerde halojen ampul çeşitleri üretilmektedir

Halojen ampul : Ampulün içine halojen, iodin, bromine ve diğer gaz karışımları doldurulmuştur

Tungsten tel, üzerinden akım geçmesi sonucunda ısınarak ışık verir Bu esnada telin ısısı 3000 ºC, ampulün metal soketinin ısısı 500 ºC civarına kadar yükselmektedir

Halojen ampulün içinde oluşan bu kimyasal aktarımlar, kullanıma ve üretime bağlı olarak ampulün ömrünü önemli ölçüde etkilemektedir

Seviye ayarlama sistemi : Otomobillerde manuel far yüksekliği seviye ayarlama sistemi bulunması 1993 yılında zorunlu hale getirilmiştir Bu sayede karşıdan gelen trafiğin yayılan ışıktan rahatsız olması engellenmiştir

Farınızın yükseklik seviyesi ayarının kalibrasyonunu yetkili servislerdeki hassas cihazlarda yaptırmalısınız Ayrıca bu cihazla farınızın sağ-sol yön ayarı da yapılmaktadır

Seviye ayarlama motoru : Farın yükseklik seviyesinin ayarlanması için farın arkasına monte edilmiş küçük elektromotorlar kullanılır ve sürücü tarafında bulunan düğme ile kontrol edilir

Motorun piminin ileri-geri hareketi ile far içindeki reflektör aşağı-yukarı yönlendirilmektedir

Ayrıca arkasında bulunan vidayla hassas ayarlamalar yapılması mümkündür

Far yapısı - Işık kaynağı - Xenon

Xenon far : Genellikle kısa far olarak kullanılan Xenon farlarda ışık dağılımının düzgün ve keskin olması için mercekli elipsoidal projektörler kullanılır Az da olsa reflektör tabanlı Xenon far kullanan üreticiler de bulunmaktadır

Kullanılan projektör/reflektör Xenon ampulünün optiğine göre tasarlanmıştır

Xenon ampulun uzun ısınma süresi nedeni ile uzun farda halojen far reflektörü ve ampulü kullanılmaktadır

Bi-Xenon far : Xenon fardan farkı, uzun far ışığını da Xenon ampulden üretebilmesidir

Elipsodial projektörün önündeki hareketli siper küçük bir motor ile yukarı-aşağı hareket ettirilerek kısa-uzun far geçişi sağlanır

Sadece kısa far açıkken Bi-Xenon özelliği çalışır, kısa far kapalıyken sellektör yapılabilmesi için ayrı bir halojen far reflektörü ve ampulü kullanılmaktadır

Örnekler

6000K

8000K

10000K

12000K

Farların Xenon'a dönüştürülmesi

Önce otomobilizdeki far tipini belirleyin Bundan yola çıkarak otomobilinizin orjinal veya 3 parti Xenon farının bulunup bulunmadığını araştırın Bilinçli bir yöntemle farınızı Xenon'a dönüştürmek istiyorsanız bu kolay ve ucuz olmayacaktır Ayırabileceğiniz bütçeyi belirleyip mümkün olan en çok yıldızlı yöntemi uygulamaya çalışın

Orjinal Xenon farı takmak size o farın otomatik seviye ayarını kullanabilme, karşıdan gelen trafiği rahatsız etmeme gibi avantajlar sağlayacaktır Çıkma malzemelerle ucuza yapılmaya çalışılan uydurma Xenon farları ise bilinçsizlikten düzgün ayarlanamamış far optiklerinden kaynaklanan bozuk ışık dağılımı sorununu, karşıdan gelen trafiği rahatsız etme sonucunu yaşatabilir

Her farın ampule göre tasarlanmış optik yansıma noktaları olduğundan fara xenon ampul ve ballast (ya da xenon kit) takarak kolayca Xenon far elde edebileceğinizi düşünmeyin
Far tipinin belirlenmesi : Kullandığınız far tipi yapacağınız Xenon modifikasyonunun yönünü belirler

Parabolic (desenli camlı) far kullanıyorsanız ve değiştirme alternatifiniz yoksa (3 parti far üreten bazı firmalar otomobilinize uygun free form ya da elipsoidal far üretmiş olabilir) bu farı Xenon'a dönüştürme ihtimaliniz yoktur

Bu tip farları Xenon yapmaya çalıştığınızda uzun far ve sellektör özelliğini kaybedersiniz, ayrıca ışık dağılımı da düzensizleşir

Piyasada bu farlar için satılmakta olan H4 Xenon kitler başarılı sonuçlar vermemektedir Farı iki reflektörlü free form ya da elipsoidal farla değiştirmenin alternatif yollarını araştırın, olmuyorsa vazgeçin

Free form (şeffaf camlı) far kullanıyorsanız, farınızda bir tane reflektör varsa (H4 tipi ampul kullanan) ve değiştirme alternatifiniz yoksa (3 parti far üreten bazı firmalar otomobilinize uygun iki reflektörlü ya da elipsoidal far üretmiş olabilir) bu farı Xenon'a dönüştürme ihtimaliniz yoktur

Bu tip farları Xenon yapmaya çalıştığınızda uzun far ve sellektör özelliğini kaybedersiniz, ayrıca ışık dağılımı da düzensizleşir

Piyasada bu farlar için satılmakta olan H4 Xenon kitler başarılı sonuçlar vermemektedir Farı iki reflektörlü free form ya da elipsoidal farla değiştirmenin alternatif yollarını araştırın, olmuyorsa vazgeçin

Free form (şeffaf camlı) far kullanıyorsanız, farınızda kısa ve uzun olmak üzere iki tane reflektör (H7/H1 tipi ampul kullanan) varsa Xenon'a dönüştürme yöntemlerinin bazıları uygulanabilir

Orjinal Xenon farın kullanılması
3 parti üretimi Xenon farın kullanılması
Xenon projektör monte edilmesi
Xenon dönüşüm kiti monte edilmesi
Xenon ampulü ve ballastı takılması

Elipsoidal (mercekli) far kullanıyorsanız, aşağıdaki Xenon'a dönüştürme yöntemlerinden herhangi birini uygulayabilirsiniz

Orjinal Xenon farın kullanılması
3 parti üretimi Xenon farın kullanılması
Xenon projektör monte edilmesi
Xenon dönüşüm kiti monte edilmesi
Xenon ampulü ve ballastı takılması

Yöntem #1 Orjinal Xenon farın kullanılması
Uygulama şekli :Otomobil üreticisinin ürettiği orjinal Xenon far, far yıkama tesisatı, seviye sensörleri (otomatik yükseklik seviyesi ayarı için) monte edilir
Avantajları : Orjinal parça kalitesini taşıması
garantili olması
Dezavantajları :Otomatik yükseklik seviye kontrolünün olması
Far yıkama tesisatının olması
Düzgün ışık dağılımı ile iyi bir aydınlatma sağlayıp, karşıdan gelen trafiği rahatsız etmemesi
Dezavantajları : Her otomobil modeli için yok
Pahalı
Maliyeti :1000 - 2000 USD arasında değişebilir
Örnekler :Mini/Bosch

Yöntem #2 3 parti üretimi Xenon farın kullanılması
Uygulama şekli :3 parti firmaların ürettiği aftermarket Xenon farı monte edilir Bu farlar firma distribütöründen ya da internetten (eBay) temin edilebilir
Avantajları: Düzgün ışık dağılımı ile iyi bir aydınlatma sağlayıp, karşıdan gelen trafiği rahatsız etmemesi
Dezavantajları : Her otomobil modeli için yok
Pahalı
Birçok ürün uzakdoğu üretimi olduğundan optik kalitesi düşük
Otomatik yükseklik ayarı ve far yıkama tesisatı içermeyebiliyor
Maliyeti :600 - 1000 USD arasında değişebilir
Örnekler BMW E36/Hella

Yöntem #3 Xenon projektör monte edilmesi
Uygulama şekli: Xenon fardan sökülmüş mercekli projektör, ballast, röle ve 15A sigortalı kablo kullanılır Isıtılarak açılan orjinal farın reflektörünü arkadan kesilerek projektör sabitlenir
Kısa far devresinden tetik alan röle ve ballasta aküden direk elektrik alınarak bağlantılar tamamlanır
Farın ve diğer parçaların hava koşullarından izole edilmesine ve yukarı-aşağı, sağ-sol seviyelerinin düzgün kalmasına dikkat etmek gerekir

Avantajları : Hassas ayarlandığında düzgün ışık dağılımı ile iyi bir aydınlatma sağlayıp, karşıdan gelen trafiği rahatsız etmemesi
Orjinal Xenon farı bulunmayan otomobiller için en kaliteli sonucu verebilmesi
Dezavantajları : Monte edilmesi ve seviye ayarlaması zor Zaman, teknik bilgi ve beceri istiyor
Farın seviye ayarlama mekanizması işlevini kaybedebiliyor
Parçalar 1 çift Xenon projektör
1 çift ballast
1 çift Xenon ampul
1 çift röle ve sigortalı kablo
Maliyeti :300 - 600 USD arasında

Bosch Xenon projektör

Philips 3 jenerasyon ballast

Hella Xenon projektör, 4 jenerasyon ballast, D2S ampul ve ignitor (ateşleyici)

Yöntem #4 Xenon dönüşüm kiti monte edilmesi
Uygulama şekli: Far soketine göre üretilmiş tüm parçaları içeren kit monte edilir
Kısa far devresinden tetik alan röle ve ballasta aküden direk elektrik alınarak bağlantılar tamamlanır
Farın ve diğer parçaların hava koşullarından izole edilmesine ve yukarı-aşağı, sağ-sol seviyelerinin düzgün kalmasına dikkat etmek gerekir
Avantajları: Montajı ve geri dönüşü kolay
Dezavantajları: Düzgün olmayan aşırı fazla ışık dağılımı nedeni ile karşıdan gelen trafiği rahatsız etmesi
Satılan bir çok ucuz markanın uzakdoğu üretimi olmasından dolayı kalitesinin ve performansının düşük Çok yüksek veya sahte Kelvin değerleri ile satılan bu kitlerin ampulleri boyalı oluyor ve ışık çıktısını azaltıyor
Parçalar Kit içeriği :
1 çift soketi değiştirilmiş Xenon ampul
1 çift ballast
1 çift röle ve sigortalı kablo
Maliyeti :300 - 700 USD civarında

XenonDepot H7 4300K Xenon kit

Yöntem #5 Xenon ampulü ve ballastı takılması
Uygulama şekli: Xenon ampul farın ampul soketine takılır Ampulü tutturmak için ampul ya da reflektör soketinde değişiklikler yapmak gerekebilir
Kısa far devresinden tetik alan röle ve ballasta aküden direk elektrik alınarak bağlantılar tamamlanır
Farın ve diğer parçaların hava koşullarından izole edilmesine ve yukarı-aşağı, sağ-sol seviyelerinin düzgün kalmasına dikkat etmek gerekir
Avantajları : Ucuz
Dezavantajları: Düzgün olmayan aşırı fazla ışık dağılımı nedeni ile karşıdan gelen trafiği rahatsız etmesi
Odak uzaklığı iyi ayarlanmamışsa ışık dağılımı iyice kötüleşebiliyor
Far soketinde değişiklikler yapılmışsa geri dönüşü zor olabiliyor
Maliyeti 300 - 500 USD civarında
Parçalar 1 çift Xenon ampul
1 çift ballast
1 çift röle ve sigortalı kablo