Mayoz Ve Mıtoz Bölünme Hücreleri

MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünmenin başlangıcını saptamak olanaksızdır Fakat hücrede bazı değişiklikler olur; hücre içeriği jel haline geçer, metabolizma durur, çekirdeğin hacmi hızla büyür Kromatid iplikleri belirginleşir ve boyanmaya başlar G2 evresinin tamamlanması, kromozomların türlere özgü şekil ve sayıyı kazanmasıyla mitoz bölünmeye geçilir Işık mikroskobunda kromozomlar artık rahatlıkla görülebilir Bu süre yaklaşık bir saat sürer Bu evredeki hücreler küre şeklindedir ve etrafındaki cisimlere kuvvetle bağlanmamıştır Mitoz bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrılır PROFAZ Başlangıcında çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş helozon şeklinde kıvrılarak kalınlaşmaya başlar ve görülebilir duruma geçer kalınlaşma ve kısalma anafaza kadar devam edebilir Bu arada eş kromozomlar birbirlerinden fark edilemeycek kadar sıkıca bağlıdırlar Bu evrede birbirine sentromerlerle bağlanmış olarak duran kromozomların her birine kromatid denir Sentrozomlar ayrılarak her biri bir kutba gitmeye başlar ve aralarında iğ iplikleri oluşur Profazın sonuna doğru iğ iplikleri ile kromozomlar arasında bağlantı kurulurken, sentrozomlardan hücre zarına uzanan iğ iplikleri de oluşur ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içerisine dağılır METAFAZ Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyükler çevrededir Diziliş türlere özgü bir özellik gösterir Kromozomlar eşit olarak kutuplara çekileceğinden, ortada belirli bir denge kurulana kadar beklenilir Profaz 30-60 dakika sürmesine karşılık, metefaz ancak 2-6 dakika sürer her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler tam olarak birbirinden ayrılır ANAFAZ Ekvatoral düzlemdeki kardeş kromozomlar kutuplara bu evrede taşınırlar Kasılma özelliği olan sentrozomların iğ iplikleri sayesinde kromozomların yarısı bir kutba, diğer yarısı öbür kutba gider Kromozomların kutuplara ulaşmasıyla bu evre sona erer Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için kromozomların taşınması sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli iğ ipliklerinin yardımıyla olur Bu evre de yaklaşık olarak 3-15 dakika sürer TELOFAZ Kromozomlar daha az boyanmaya başlar Çekirdek zarı yavaş yavaş oluşur Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar Bölünme açısından çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre metabolizması aktif hale geçer Bu evrenin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplazma boğum yapmaya başlar İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplazmanın o bölgede jel hale geçerek iki oğul hücrenin stoplazmasını ayırdığını ileri süren görüşlerde vardır Stoplazmanın boğumlanarak ayrılması sürecine sitokinez denir Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana kadar geçen süre 30-60 dakikadır

MAYOZ BÖLÜNME Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için (sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı) farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır (bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz) Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür Daha sonra spermatogenezis (sperm oluşumu) ve oogenesiz (yumurta oluşumu) farklı şekilde meydana gelir Mayozda da mitoz gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evre vardır Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır İNTERFAZ Bölünmeye hazırlık evresidir Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez