Telmih (Anımsatma) Sanatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Telmih (Anımsatma) Sanatı

Herkesçe bilinen bir olayı, bir kişiyi, bir öyküyü ya da atasözünü dolaylı bir biçimde anımsatmaktır

Bir başka tanımı:

Herkes tarafından bilinen geçmişteki ünlü bir kişiye, bir olaya onu anımsatmaya, işaret etmeye telmih denir

Bu sanat çağrışıma dayanmaktadır

Anımsatılan nesne ya da kavram uzun uzadıya açıklanmayıp bir iki sözcükle dile getirilir

Genellikle örneklendirme ve temsil amacına yöneliktir

Bu sanatlarta, işaret edilen olay ile anlatılan duygu arasında gizli bir benzetme vardır

Telmihin gerçek malzemesi şiir dışı bilgilerdir

İdeal bir telmih sanatı, ne fazla kapalı ne fazla açık olmalıdır

Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca

Yol almış hayatın ufuklarınca

O hızla dağları Ferhat yarınca

Başlamış akmaya çoban çeşmesi

Yukardaki şiirde bir aşk öyküsü olan “Ferhat ile Şirin” anımsatılmaktadır

Su ıssız, gölgesizyolun sonunda

Gördüğün bu tümsek, Anodulu’nda

istiklâl uğrunda, namus yolunda Can veren Mehmet’in yattığı yerdir

Bu şiirde İstiklal Savaşı ( Kurtuluş Savaşı ) anımsatılmaktadır

“İnsanız, en şerefli mahlûkuz!”

Deyip de pek fazla

Övünmemiz haksız

Atamız elma çaldı cennetten

Biz o hırsızların çocuklarıyız!

(Orhan Seyfi Orhon)

Şair, “Atamız elma çaldı cennetten” dizesiyle okuyucuya Adem’le Havva’nın cennetten kovulmasına neden olan olayı anımsatmakta ve telmih sanatına başvurmaktadır

* Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidi Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi (Mehmet Akif Ersoy)

Şair, Çanakkale şehitleri için yazdığı bu dizelerde, düşmanla çarpışan Mehmetçikleri Bedir Savaşı ‘ındaki Peygamber askerlerine benzetiyor ve bir olayı anlatırken geçmişteki bir olaydan yararlanıyor

a Ey dost senin yoluna Canım vereyim Mevlâ Aşkını komayayın Od’a gireyim Mevlâ

(Yunus Emre Divanından)

Bu dörtlüğün son dizesindeki “ateş” anlamına gelen “od” sözcüğü, şöyle bir olayı anımsatmaktadır: İslam inançlarına göre Allah’ın birliğine inanan Hz

İbrahim bir tapınaktaki putları kırdığı için puta tapanlarca ateşe atılmıştı

Fakat ateş birdenbire bir gül bahçesi haline gelmiş, Hz

İbrahim de bu bahçeden gül dererek çıkmıştı

Şair “oda (ateşe) gireyim” sözüyle bu olaya telmihte bulunuyor

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Telmih (Anımsatma) Sanatı Telmih (Anımsatma) Sanatı Herkesçe bilinen bir olayı, bir kişiyi, bir öyküyü ya da atasözünü dolaylı bir biçimde anımsatmaktır Bir başka tanımı: Herkes tarafından bilinen geçmişteki ünlü bir kişiye, bir olaya onu anımsatmaya, işaret etmeye telmih denir Bu sanat çağrışıma dayanmaktadır Anımsatılan nesne ya da kavram uzun uzadıya açıklanmayıp bir iki sözcükle dile getirilir Genellikle örneklendirme ve temsil amacına yöneliktir Bu sanatlarta, işaret edilen olay ile anlatılan duygu arasında gizli bir benzetme vardır Telmihin gerçek malzemesi şiir dışı bilgilerdir İdeal bir telmih sanatı, ne fazla kapalı ne fazla açık olmalıdır Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca Yol almış hayatın ufuklarınca O hızla dağları Ferhat yarınca Başlamış akmaya çoban çeşmesi Yukardaki şiirde bir aşk öyküsü olan “Ferhat ile Şirin” anımsatılmaktadır Su ıssız, gölgesizyolun sonunda Gördüğün bu tümsek, Anodulu’nda istiklâl uğrunda, namus yolunda Can veren Mehmet’in yattığı yerdir Bu şiirde İstiklal Savaşı ( Kurtuluş Savaşı ) anımsatılmaktadır “İnsanız, en şerefli mahlûkuz!” Deyip de pek fazla Övünmemiz haksız Atamız elma çaldı cennetten Biz o hırsızların çocuklarıyız! (Orhan Seyfi Orhon) Şair, “Atamız elma çaldı cennetten” dizesiyle okuyucuya Adem’le Havva’nın cennetten kovulmasına neden olan olayı anımsatmakta ve telmih sanatına başvurmaktadır * Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidi Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi (Mehmet Akif Ersoy) Şair, Çanakkale şehitleri için yazdığı bu dizelerde, düşmanla çarpışan Mehmetçikleri Bedir Savaşı ‘ındaki Peygamber askerlerine benzetiyor ve bir olayı anlatırken geçmişteki bir olaydan yararlanıyor a Ey dost senin yoluna Canım vereyim Mevlâ Aşkını komayayın Od’a gireyim Mevlâ (Yunus Emre Divanından) Bu dörtlüğün son dizesindeki “ateş” anlamına gelen “od” sözcüğü, şöyle bir olayı anımsatmaktadır: İslam inançlarına göre Allah’ın birliğine inanan Hz İbrahim bir tapınaktaki putları kırdığı için puta tapanlarca ateşe atılmıştı Fakat ateş birdenbire bir gül bahçesi haline gelmiş, Hz İbrahim de bu bahçeden gül dererek çıkmıştı Şair “oda (ateşe) gireyim” sözüyle bu olaya telmihte bulunuyor