Fabl Nedir Temsilcileri Kimlerdir

Fabl nedir temsilcileri kimlerdir

Öykünce ya da fabl, sonunda ders verme amacı güden, genellikle manzum öykülerdirFablların kahramanları genellikle havyanlardır Ama bu hayvanlar insanlar gibi düşünür, konuşur ve tıpkı insanlar gibi davranırDünyanın en ünlü fabl yazarları Ezop ve Jean de La Fontaine'dir Ezop'un fablları İÖ 300 yılında derlenerek yazıya geçirilmiştir ABD'li James Thurber ve İngiliz George Orwell çağdaş fabl yazarlarıdır Fablı ilk olarak yazanlar Hititlerdir Hititler fablları taş tabletlere yazıp resimliyorlardıÖZELLİKLERİ:• İnsanlar arasında cereyan eden olayları hayvanlar bitkiler ya da cansız varlıklar arasında geçiyormuş gibi göstererek bu yolla insanlara ahlak ve ibret dersi vermek örnek göstermek ya da bir düşünceye güç kazandırmak isteyen bir çeşit masaldır • Teşhis ve intak sanatları üzerine kurulmuştur



• En önemli bilinen kişileri Beydeba, Ezop ve La Fontaine‘dir

• Türkiye'de ise Ahmet Mithat Efendi ve Şinasi'dir• Dünya edebiyatında ilk ve önemli fabllar Hint yazarı Beydeba’ya aittir Beydeba'nın fablları Kelile ve Dimne adlı bir eserde toplanmıştır • Türkçedeki ilk örneği Harname' dir • Fabllar manzum(şiir) veya nesir(düz yazı) biçiminde yazılabilirler

------FARKLI BİR KAYNAKTAN-------

Fabl:

Bir tür küçük öyküdür Olaya dayalı bir anlatımı vardır Hayattan alınan küçücükkesitler, hayvanlar ya da bitkiler arasında geçmiş gibi anlatılır Bugün daha çok çocuk edebiyatında yer alan fabllerin, toplumu eğitici; örneklendirme ile kötü davranışlardan caydırıcı özelliği ile eskiden büyükleri eğitmede de anlatıldığı sanılmaktadır

Fabllerde soyut konular, olay plânıyla hem somutlaştırılarak hem de hareket kazandırılarak işlenir Olaylar bizi güldürürken eğitir İnsanlar arasında geçen iyi-kötü, cesur-korkak, dürüst-ikiyüzlü, gözü tok-aç gözlü… vb çatışmalar; bu niteliklerinyakıştırıldığı hayvan kahramanlar arasında geçmiş gibi gösterilirFablin de dört ögesi vardır; kişiler, olay, zaman, yer

Kişiler: Fablin konusu olan olay, kişileştirilmiş en az iki hayvanın başındangeçer Bunlardan biri iyi ahlâklı bir tipi, diğeri kötü ahlâklı bir tipi canlandırırFablde ikinci derecede kişiler çok azdır, bazen yoktur Kişi betimlemesi yokturKahramanlar arasında tilki varsa biz onu kurnaz insan yerine koyarız; arslanvarsa cesaretine güvenen biri yerine koyarız Kısa olay bile bütün yönleriyle değil, yalnızca fable konu olan yönüyle tanımlanır Derinlemesine duygu çözüm lemelerine yer verilmezFabllerde bir de anlatıcı kişi vardır Bu kişinin de betimlemesi yapılmaz, cinsiyeti verilmez Anlatıcıkahramanlarıizler, dersini alır Böylece dinleyen ile ay-

nı görüşü paylaşır

Olay: Fablin konusu insan başına gelebilecek her hangi bir olaydır Olay,kahramanın eyleme dönüşmüşbeğenme, istek, özlem, öfke, korku… gibi tutkuya dönüşmüş duygularından doğar Fablin gövdesini bir olay oluşturur, asılönemli olan fablin anlatılışnedenidir Buna “ders” denir Fabl plânıdört bölümdür: Serim, düğüm, çözüm, öğüt

Serim: Olayın türüne, çıkarılacak derse göre kişileştirilmiş hayvanlar veçevre tanıtımının yapıldığı bölümdür

Düğüm: Olay o çevrede verilmek istenen derse göre gelişir Kısa ve sıkkonuşmalar vardır Hemen birkaç konuşma ile olay düğümlenirÇözüm: Olay beklenmedik bir sonuçla biter Fablin en kısa bölümüdür

Öğüt: Ana fikir bu bölümde öğüt niteliğinde verilir Bu bölüm kimi zaman başta, kimi zaman sondadır Kimi zaman da sonuç okuyucuya bırakılır

Yer: Tasvir yapılmaz fakat çevre çok iyi verilmelidir: Orman, göl kenarı,yol… gibi Olayın geçtiği yer olayla birlikte değişebilir

Zaman: Her olay gibi fabldeki olay da bir zaman diliminde geçer Kronolojik zaman kullanılır

Fabl örneği:

Keçi Can PazarındaKeçiciğin aklıbir karışhavada ya, sürüsünü bir yana bırakmış, bir başına otlaya otlaya çekipgitmiş Hain koca kurt, kaçırır mı; hemen görmüş keçiciği:

“Heh, işte ağzıma lâyık bir lokma Yaşasın!” demiş

Keçicik, bakmış can pazarı Hiç kurtuluş murtuluş yok:

“Eh, n’apalım, demek kaderimizde sana yem olmak varmış kurt ” demiş “Madem ölüm ka-

pıya geldi, bari bana biraz kaval çal ki, neşeleneyim, kendimi unutup öyle öleyim”Kurt, “Son isteği zavallının… “demiş, bulmuşbir kaval, füyt füüyt çalmaya başlamış Kurtçalmış, keçicik, oynamış Derken ötelerden kaval sesini alan köpekler koşturmuşlar; gelmişler, kurdu önlerine düşürüp bir güzel kovalamışlar Kaçmadan önce, kurt, durumu anlayıpoyuna geldiğini sezinlemiş:

“Suç sende değil bende Neme gerekti benim kaval çalmak, neme gerekti bana köçekli kur-

ban!” demiş

Zamansız bir işe kalkışmanın sonu budur Ölçmeli, biçmeli adımınıona göre atmalı Tersi ol-

du mu, işte böyle Dİmyat’a pirince giderken evdeki bulgurundan olur

(Aisopos, Ezop Masalları, Tarık DursunK Mayıs 1981)

************************************************** *******

ZALİM ASLAN

Vaktiyle ormanın birinde,canavar mı canavar bir aslan varmışÇok kan döker,canını yakmadık tek bir hayvan bile bırakmazmışO yaşadığı sürece,hiçbir hayvan rahat yüzü görmemişBütün hayvanlar ondan nefret eder,ölümünü beklermiş

Bu zalim aslan sonunda yaşlanmışGücü kuvveti kalmamışAğzındaki dişler de dökülünce herkesin maskarası olmuşHiçbir hayvan ona yardım etmiyor ve onunla konuşmuyormuşHayvanlar bir gün oturup karar almışlar;”Gelin hep beraber,bize bunca kötülük eden bu zalim aslan'ı iyice bir dövelim Yaptıklarının cezasını,az da olsa gömüş olsun böylece”

Sonunda bütün hayvanlar aslana saldırmışiyice bir dövmüşler onuBirisi boynuz vuruyor,diğeri çifte atıyor,bir başkası ısırıyormuşBöylece;yaman bir öç almışlar aslandan´

: TİLKİ ile KEDİ :

Tilki ile kedi sohbet ediyorlarmışTilki durmadan ne kadar hilekar ve kurnaz olduğunu anlatıyormuşSöylediğine göre düşmanları onu alt edemezmiş çünkü onlardan kurtulacak bir sürü oyun ve hile bilirmiş

Kedi biraz da utanarak;”Ben fazla oyun bilmem ki!” demiş”Düşmanlarımın elinden kurtulmak için bir tek yol bilirim,o da kaçmaktır”

Tilki;”Kedi kardeş!” demiş,”Ben her tehlike karşısında başımın çaresine bakabilirim ama senin durumuna üzülüyorumKorkarım bir gün düşmanların seni çabuk alt edecek”

Az sonra bir sürü tazının bağrışmalarını duymuşlarBir avcı topluluğuna ait olan bu köpekler,bütün hızlarıyla kendilerine doğru koşuyormuşKedi hemen,yanındaki bir ağacın dallarına sıçrayarak en üstteki bir yaprak kümesinin içine saklanmış

Tilki ise;”Acaba şu hileyi mi yapsam,yoksa bu hileyi mi?” diye düşünmeye başlamışÇünkü o kadar çok hile biliyormuş ki,hangisini uygulamasının daha doğru olacağına karar veremiyormuşTam birisini uygulayacakmış ki,tazılar etrafını çevirip tilkinin işini bitirivermişler

Bütün olanları yukarıdan seyreden kedi,çok hile bilmediğine şükretmiş