Tür Özelliğine Göre Halk Oyunları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

TÜR ÖZELLİĞİNE GÖRE HALK OYUNLARI

2

1

Halaylar

Genellikle Orta ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde; davul, zurna, klarnet, bağlama, ney, zambur eşliğinde oynanırlar

Halayda dizinin başındaki kişiye ‘Halaybaşı’, sonundaki dansçıya ‘Poççik’ denir

Danstaki hareketlere ağırlama, yanlama, belleme, hoplatma, sektirme gibi yavaştan hızlıya doğru değişik adlar verilir

İllere Göre Dağılımı Çorum, Sivas, Muğla, Elazığ, Adana, Bitlis, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Bingöl, Hakkari, Hatay, Mardin, Muş, Kayseri, Van, Ankara, Yozgat, Erzurum, Erzincan

2

Barlar

Doğu Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinde oynanır

Dizinin başındaki kişiye ‘Barbaşı’, sonundakine ‘Poççik’ denir

Barların eşik çalgıları davul, zurna, mey, klarnet ve deftir

İllere Göre Dağılımı Kars, Erzurum, Ağrı, Artvin, Gümüşhane

2

3

Horonlar

Doğu Karadeniz bölgesinde oynanır

Horonun eşlik çalgıları cura, zurna, davul, kemençe, kaval, koltuk davulu, garmon, akordeon ve mızıkadır

İllere Göre Dağılımı Samsun, Ordu, Trabzon, Rize, Artvin

2

4

Zeybekler

Orta Anadolu’nun güneyi, Güney Anadolu ve Ege bölgelerinde yaygındır

Bu dansı yapanlara ‘Efe’, ‘Zeybek’, ‘Kızan’ gibi adlar verilir

Eşlik çalgıları kaba zurna, davul, klarnet, bağlama, def ve darbukadır

İllere Göre Dağılımı İzmir, Aydın, Denizli, Uşak, Muğla, Kütahya, Bilecik, Çanakkale, Eskişehir

2

5

Kaşıklı Danslar

Orta ve Güney Anadolu bölgelerinde yaygın olarak oynanır

Eşlik Çalgıları Klarnet, bağlama, cura bağlama, darbuka, def ve el davuludur

Dansların çoğu türkülüdür

İllere Göre Dağılımı İçel, Antalya, Konya, Afyon, Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Bursa, Bolu

2

6

Kaşıklı Karşılamalar

Orta ve Batı Karadeniz bölgelerinde oynanır

Bu dans türüne ‘Karşı-beri, Var-gel’ gibi adlar verilir

Eşlik Çalgıları Klarnet, bağlama, cura bağlama, kabak kemane, el davulu, darbuka, def ve dare’dir

İllere Göre Dağılımı Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Bolu, Zonguldak, Sakarya

2

7

Karşılamalar

Çoklukla Trakya’da, Marmara bölgesinde oynanır

Adından anlaşılacağı gibi iki kişinin karşılıklı oynadığı danslardır

Eşlik çalgıları kaba zurna, klarnet, davul, keman, cümbüş ve ud’dur

İllere Göre Dağılımı Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Çanakkale

2

8

Horalar (Kasap Oyunları)

Çoklukla Trakya bölgesinde oynanır

Dizinin başında yöneten kişiye ‘Horabaşı’ denir

Eşlik çalgıları: Kaba zurna ve davuldur

İllere Göre Dağılımı Kırklareli, Edirne, Tekirdağ

2

9

Nanaylar

Leylim oyunları da denir

Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yaygındır

‘Na, Nay, Le, Ley, Li, Lim’ gibi sözcüklerin türkü arasında ya da nakarat olarak tekrar edilerek kullanılarak dansa eşlik etmesiyle bu adı almıştır

İllere göre dağılımı: Kars, Erzurum, Artvin, Erzincan, Gaziantep

2

10

Teke Oyunları

Güney Anadolu’da Toroslarda Türkmen Yörüklerinin oynadığı danslara verilen addır

Osmanlı döneminde bu bölgede ‘Teke Livası’ adıyla anılan bir idari bölge olduğu biliniyor

Eşlik Çalgıları Bağlama, cura bağlama, kabak kemane, kaval, def, el davulu ve sipsi’dir

İllere Göre Dağlımı Burdur, Antalya, İçel, Isparta, Afyon

2

11

Mengiler

Teke Türkmenlerinde toplu ve kaşıklı oynanan danslara verilen addır

Eşlik Çalgıları Sipsi, kaval, bağlama, cura bağlama, kabak kemane, dare, def, el davulu’dur

2

12

Bengiler

Batı Anadolu’da oynanan ritmik ve hareketli danslara verilen addır

Eşlik Çalgıları Klarnet, davul, zurnadır

İllere Göre Dağılımı Balıkesir, Manisa, Çanakkale,

2

13

Güvendeler

Uludağ ve yöresi Türkmenlerinde genellikle iki kişinin oynadığı bir danstır

Eşlik çalgıları klarnet ve davuldur

İllere Göre Dağılımı Bursa, Balıkesir (Demirsipahi 1975)

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tür Özelliğine Göre Halk Oyunları TÜR ÖZELLİĞİNE GÖRE HALK OYUNLARI 21 Halaylar Genellikle Orta ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde; davul, zurna, klarnet, bağlama, ney, zambur eşliğinde oynanırlar Halayda dizinin başındaki kişiye ‘Halaybaşı’, sonundaki dansçıya ‘Poççik’ denir Danstaki hareketlere ağırlama, yanlama, belleme, hoplatma, sektirme gibi yavaştan hızlıya doğru değişik adlar verilir İllere Göre Dağılımı Çorum, Sivas, Muğla, Elazığ, Adana, Bitlis, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Bingöl, Hakkari, Hatay, Mardin, Muş, Kayseri, Van, Ankara, Yozgat, Erzurum, Erzincan 22 Barlar Doğu Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinde oynanır Dizinin başındaki kişiye ‘Barbaşı’, sonundakine ‘Poççik’ denir Barların eşik çalgıları davul, zurna, mey, klarnet ve deftir İllere Göre Dağılımı Kars, Erzurum, Ağrı, Artvin, Gümüşhane 23 Horonlar Doğu Karadeniz bölgesinde oynanır Horonun eşlik çalgıları cura, zurna, davul, kemençe, kaval, koltuk davulu, garmon, akordeon ve mızıkadır İllere Göre Dağılımı Samsun, Ordu, Trabzon, Rize, Artvin 24 Zeybekler Orta Anadolu’nun güneyi, Güney Anadolu ve Ege bölgelerinde yaygındır Bu dansı yapanlara ‘Efe’, ‘Zeybek’, ‘Kızan’ gibi adlar verilir Eşlik çalgıları kaba zurna, davul, klarnet, bağlama, def ve darbukadır İllere Göre Dağılımı İzmir, Aydın, Denizli, Uşak, Muğla, Kütahya, Bilecik, Çanakkale, Eskişehir 25 Kaşıklı Danslar Orta ve Güney Anadolu bölgelerinde yaygın olarak oynanır Eşlik Çalgıları Klarnet, bağlama, cura bağlama, darbuka, def ve el davuludur Dansların çoğu türkülüdür İllere Göre Dağılımı İçel, Antalya, Konya, Afyon, Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Bursa, Bolu 26 Kaşıklı Karşılamalar Orta ve Batı Karadeniz bölgelerinde oynanır Bu dans türüne ‘Karşı-beri, Var-gel’ gibi adlar verilir Eşlik Çalgıları Klarnet, bağlama, cura bağlama, kabak kemane, el davulu, darbuka, def ve dare’dir İllere Göre Dağılımı Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Bolu, Zonguldak, Sakarya 27 Karşılamalar Çoklukla Trakya’da, Marmara bölgesinde oynanır Adından anlaşılacağı gibi iki kişinin karşılıklı oynadığı danslardır Eşlik çalgıları kaba zurna, klarnet, davul, keman, cümbüş ve ud’dur İllere Göre Dağılımı Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Çanakkale 28 Horalar (Kasap Oyunları) Çoklukla Trakya bölgesinde oynanır Dizinin başında yöneten kişiye ‘Horabaşı’ denir Eşlik çalgıları: Kaba zurna ve davuldur İllere Göre Dağılımı Kırklareli, Edirne, Tekirdağ 29 Nanaylar Leylim oyunları da denir Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yaygındır ‘Na, Nay, Le, Ley, Li, Lim’ gibi sözcüklerin türkü arasında ya da nakarat olarak tekrar edilerek kullanılarak dansa eşlik etmesiyle bu adı almıştır İllere göre dağılımı: Kars, Erzurum, Artvin, Erzincan, Gaziantep 210 Teke Oyunları Güney Anadolu’da Toroslarda Türkmen Yörüklerinin oynadığı danslara verilen addır Osmanlı döneminde bu bölgede ‘Teke Livası’ adıyla anılan bir idari bölge olduğu biliniyor Eşlik Çalgıları Bağlama, cura bağlama, kabak kemane, kaval, def, el davulu ve sipsi’dir İllere Göre Dağlımı Burdur, Antalya, İçel, Isparta, Afyon 211 Mengiler Teke Türkmenlerinde toplu ve kaşıklı oynanan danslara verilen addır Eşlik Çalgıları Sipsi, kaval, bağlama, cura bağlama, kabak kemane, dare, def, el davulu’dur 212 Bengiler Batı Anadolu’da oynanan ritmik ve hareketli danslara verilen addır Eşlik Çalgıları Klarnet, davul, zurnadır İllere Göre Dağılımı Balıkesir, Manisa, Çanakkale, 213 Güvendeler Uludağ ve yöresi Türkmenlerinde genellikle iki kişinin oynadığı bir danstır Eşlik çalgıları klarnet ve davuldur İllere Göre Dağılımı Bursa, Balıkesir (Demirsipahi 1975)