Kimya Terimleri

Kimya Terimleri

KİMYA TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ

A

Adlandırma Element ve bileşiklerin kimyasal formül veya sembollerle bazı sistematik yöntemlere göre adlarının yazılması

Aktiflik Reaksiyona girme kabiliyeti elementlerin bileşik yapabilme eğilimleri

Aktinitler Aktinyum (57Ac) elementinden sonra gelen ve 4f orbitallerinin dolmasıyla oluşan 14elementin oluşturduğu seri

Alfa parçacığı İki proton ve iki nötrondan oluşan +2 yüklü helyum çekirdeği

Alkali ¤¤¤¤l 1A grubundaki hidrojen dışındaki ¤¤¤¤ller

Allotrop Fiziksel özellikleri ve kristallerinin uzayda dizilişleri birbirinden farklı olan aynı cins atomlar birbirinin allotropudur

Amalgam Civanın diğer ¤¤¤¤ller ile oluşturduğu alaşımlar

A¤¤¤¤l ¤¤¤¤lik karakter göstermeyen periyodik tablonun sağ tarafındaki elementler Atomları az sayıda elektron alarak anyon oluşturan elementler

Amfoter oksit Hem asitlerle hem bazlarla tepkime verebilen oksitler

Anlamlı sayılar Doğru bir şekilde yapılmış ölçümü ifade eden sayılar

Anyon Negatif (–) yüklü iyon

Asit Suda çözündüğünde ortama

hidrojen iyonları (H+) ya da hidronyum iyonları (H3O+) verebilen maddelerdir

Asit oksit Suda çözündüğünde ortama asit çözeltisi veren ya da baz veya bazik oksitlerle reaksiyona girerek tuz oluşturan a¤¤¤¤l oksitidir

Aşırı doymuş çözelti Belirli sıcaklıktaki doymuş halinden geçici olarak daha fazla çözünen içeren çözelti

Atmosfer basıncı Atmosferdeki havanın ağırlığından dolayı uyguladığı açık hava basıncı

1-Atmosfer basıncı 76 cm (760 mm) yüksekliğindeki civa sutunun uyguladığı basınç

Atom Bir elementin tüm kimyasal özelliklerini gösteren en küçük parçasıdır

Atom–gram Bir mol atomun kütlesidir

Atom kütlesi Bir atomun atomik kütle birimi cinsinden kütlesidir

Atom numarası (Z) Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısıoır Yada nötr bir atomda çekirdeğin etrafındaki toplam elektronların sayısına eşittir

Atomik kütle birimi (akb) Bir karbon (126C) atomunun kütlesinin tam olarak 1/12 sine eşittir

Aufbau yöntemi Elektronlar atomik orbitallere enerjileri en düşük olacak şekilde sırasıyla yerleşirler (Önce 1s sonra 2s ve sonra 2p nin dolmaları gibi)

Avogadro kanunu Aynı sıcaklık ve basınçta bulunan tüm gazların eşit sayıda molekülleri eşit hacimdedir

Avogadro sayısı (NA) 126C elementinin 12 gramındaki kesin atom sayısıdır

(6021023 tane mol–1' e eşittir)

Ayırtedici özellik Maddeleri ayırt etmek için kullanılan özellik

Ayırma Karışımı oluşturan maddeleri fiziksel yöntemlerle ayrıştırma

Ayrımsal damıtma Farklı sıvılardan oluşan bir karışımdaki sıvıları kaynama noktaları farkından

yararlanarak ayırma metodudur

Ayrımsal kristallendirme Bir karışımı oluşturan bileşenleri çözünürlük farklarından yararlanarak birbirinden ayırma metodudur

Azeotrop Sabit bir kaynama noktası bulunan ve sıvı ile buhar hallerindeki bileşimi aynı olan çözelti

B

Bağıl atom kütlesi Standart kabül edilen bir elementin kütlesine göre kıyaslanarak bulunan atom kütlesi

Bağlanma enerjisi Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron gibi atom altı taneciklerini bir arada tutan enerjidir

Barometre Açık hava basıncını ölçmek için kullanılan düzenek

Basınç Birim yüzeye uygulanan kuvvet

Baz Suda çözünürken çözeltiye hidroksit (OH–) iyonları veren madde

Bazik oksit Suda çözündüğünde bazik çözelti oluşturan ya da asit ve asit oksitlerle reaksiyona girerek tuz oluşturan ¤¤¤¤l oksitidir

Belirleyici madde Kimyasal reaksiyonda artan madde karşısında tamamen tükenen madde

Beta parçacığı Radyoaktif bir elementin çekirdeğindeki bir nötronun bir protona dönüşmesi ile açığa çıkan elektron

Bileşik İki ya da daha fazla cins elementin belirli oranlarda birleşmesinden oluşan saf madde

Bileşik oksit Aynı katyonun farklı iki değerlik aldığı oksitlerinin biraraya gelmiş hali Örneğin; Fe3O4 (FeOFe2O3)

Bilimsel Yöntem Bilimin gelişmesini sağlayan gözlem deney ve kanunların ve kuramların formüle edilmesi etkinliklerinin bütünü

Birinci iyonlaşma enerjisi Gaz halindeki bir atomdan en gevşek tutulan elektronun uzaklaştırılması için gereken minimum enerjidir

Bombardıman Bir atom çekirdeğine herhangi bir nükleer taneciğin gönderilmesi

Boyle kanunu Sabit sıcaklıktaki bir miktar gazın hacmi ile basıncı ters orantılıdır

Bozunma serisi Radyoaktif bir izotopun basamak basamak çeşitli ışımalar yaparak bozunması ve sonunda kararlı bir izotopa dönüşmesi

Buharlaşma Ortalama kinetik enerjisi fazla olan moleküllerin sıvı fazdan gaz fazına geçmeleri

Bunzen beki Tasarımı alman bilim adamı Robert Bunzen tarafından yapılan ısıtma aygıtı

C - Ç

Celsius sıcaklık cetveli Buzun erime noktasını 0°C ve suyun kaynama noktasını 100°C olarak kabul eden sıcaklık cetveli

Charles kanunu Sabit basınç altında bir miktar gazın hacmi ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır

Coulomb kuvvetleri Aynı yüklü tanecikler arasında itme kuvveti veya zıt yüklü tanecikler arasında çekme kuvveti Coulomb kuvvetleri olarak adlandırılır

Çekirdek Atomun merkezinde proton nötron gibi benzer atom altı parçacıklar içeren oldukça küçük ve yoğun pozitif (+) yüklü bölge

Çekirdek eşitliği Radyoaktif bir reaksiyondaki değişiklikleri gösteren denklem

Çekirdek reaksiyonu Bir atomun çekirdeğinde meydana gelen değişmeler Radyoaktif veya nükleer reaksiyonlar olarak da bilinir

Çizgi spektrumu Gaz veya gaz halindeki bir maddeden gelen ışıklar bir prizmadan geçirilirse elde edilen görünür renkler arasında boşluklar vardır Bu tür devamlı olmayan spektrumlara çizgi spektrumu denir

Çökelme Bir çözeltide iki tuzun etkileşimi veya sıcaklık değişiminin çözünürlüğe etkisi sonucu çözünmeyen katı bir bileşiğin oluşması

Çökelme reaksiyonu Sonucunda çökelti oluşan reaksiyonlardır

Çözelti İki veya daha fazla maddeden oluşmuş homojen karışım

Çözücü Bir çözeltinin en fazla miktardaki bileşeni veya çözeltiye fiziksel halini veren bileşendir

Çözünen Bir çözeltinin miktar olarak az bulunan bileşenleri

Çözünürlük Belirli bir sıcaklıkta sabit hacimdeki bir çözücüde doymuş bir çözelti elde etmek için çözünen maddenin miktarı

D

Dalga Bir ortamda enerji taşıyan eğilim

Dalga boyu Birbirini takip eden iki dalga tepesi yada çukuru arasındaki uzaklık

Dalton atom modeli Atom maddenin en küçük yapıtaşı olup daha küçük parçalara bölünemez içi dolu bir küredir

Dalton kanunu Birbirleriyle reaksiyon vermeyen gazların oluşturduğu karışımın basıncı karışımda bulunan gazların kısmi basınçları topl***** eşittir

Damıtma Bir sıvıyı buharlaştırıp oluşan buharını yoğunlaştırarak ayrıştırma işlemi

d–bloku Periyodik tablonun d–orbitallerinin dolmakta olduğu elementleri içeren bölümü

Değerlik elektronları En büyük baş kuvant um sayısına sahip elektron tabakasında bulunan elektronlar

Denkleştirilmiş denklem Aynı tip atomların denklemin her iki tarafında da aynı sayıda bulunduğu eşitlik

Devamlı spektrum Beyaz ışık bütün renkleri içerdiğinden bir prizmadan geçirilirse elde edilen renkler sürekli olur yani birinin bitmek üzere olduğu anda öbürü başlar Renkler sınır bölgelerde iç içe girmiş devamlı bantlar halindedir Bu tür spektrumlara devamlı spektrumlar denir

Derişik çözelti Göreceli olarak çok miktarda çözücü içeren çözelti

Derişim Bir maddenin belirli miktardaki bir çözücü veya bir çözeltinin içindeki göreceli miktarı

Dializ Bir çözelti içerisindeki küçük iyon veya moleküllerin yarı geçirgen bir zardan geçmesi ve büyük iyon veya moleküllerin geçmemesi işlemi

Difüzyon Bir gazın havada veya başka bir gaz içinde yayılması

Doğal radyoaktiflik Atom numarası 83’ten büyük olan elementlerin kendiliğinden çeşitli ışımalar yaparak yeni elementlere dönüşmesi

Donma Sıvı haldeki bir maddenin katı hale geçmesi

Doymamış çözelti Belirli bir sıcaklıkta doymuş halden daha az çözücü içeren çözelti

Doymuş çözelti Belirli bir sıcaklıkta çözebileceği maksimum çözüneni içeren çözelti

Dublet Atomların bileşik oluştururken elektron alarak ya da vererek en dış enerji seviyelerindeki toplam elektron sayısının helyum gibi 2 olması hâlidir

E

Efüzyon Gaz moleküllerinin küçük bir delik aracılığıyla bir kaptan daha düşük basınçlı ortama yayılması

Ekzotermik reaksiyonlar Dışarıya ısı vererek gerçekleşen reaksiyonlardır

Elektrolit Sulu çözeltisi elektrik akımını ileten madde

Elektrolit çözelti Elektrik akımını ileten çözelti

Elektrolit olmayan çözelti Elektrik akımını iletmeyen çözelti

Elektroliz Bir maddenin sıvılaştırılmış halinde ya da elektrolit çözeltisinde elektrik akımı yardımı ile kendi bileşinlerine ayrıştırılması

Elektron Çekirdeğin etrafındaki ihtimali orbitallerde hareket ettiğine inanılan 1/1840 akb’lik bir kütleye sahip negatif (–) yüklü parçacıktır

Elektron dağılımı Elementlerin atomlarında bulunan elektronların atomik orbitallerine düzenli bir şekilde yerleşimi

Elektronegatiflik Bir molekül içerisindeki atomun elektronları kendine doğru göreceli çekme kabiliyeti

Elektromanyetik spektrum Elementler katı yada gaz halinde iken dışarıdan yeterli miktarda alırlarak belli dalga boyırında ışıma yapmaları

Elektron ilgisi Nötr bir atoma (gaz fazında) bir elektron eklenmesiyle meydana gelen ısı değişimi Bir atomun elektron alma eğiliminin ölçüsü

Elektron yakalama Çekirdeğe en yakın bir enerji seviyesinden bir elektronun çekirdek tarafından yakalanmasıyla oluşan radyoaktif bozunma şekli

Element Kimyasal metodlarla daha basit parçacıklara ayrılamayan aynı cins atomlardan meydana gelen en basit yapıdaki madde

Endotermik reaksiyon Dışarıdan ısı alarak gerçekleşen reaksiyonlardır

Enerji seviyesi Çekirdek etrafında aynı enerjideki elektronların bulunduğu yörüngelerdir

Erime noktası Katı hâldeki maddenin sıvı hâle geçtiği sıcaklık noktası

F

f – bloku Periyodik tabloda f orbitallerinin dolmakta olduğu elementlerin oluşturduğu küme

Fahrenheit sıcaklık cetveli Buzun 32°F da eridiğini ve suyun 212 °F da kaynadığını kabul eden sıcaklık cetveli

Frekans Belirli bir noktada birim zamanda (saniyede) geçen dalga sayısıdır

Fiziksel değişme Maddenin fiziksel halinde meydana gelen değişmedir

Fiziksel özellik Erime noktası kaynama noktası renk özkütle gibi maddenin iç yapısıyla ilgili olmayan özelliklerdir

Fizyon (Bölünme) reaksiyonu Ağır bir çekirdeğin daha küçük çekirdeklere dönüşmesi Bu sırada bir kaç nötron ile çok büyük miktarda enerji açığa çıkar

Flüoresans Bir maddenin kısa dalga boylu radyasyon ile uyarılması sonucu ışık yayması Uyarıcı ortamdan uzaklaştırıldığında ışık yayma işlemi durur

Formül Bileşikteki elementlerin sembollerini ve bu bileşiğin bir molekülündeki atomların kaçar tane olduğunu gösteren sayıları içeren basit ifadedir

Formül–gram Bir mol iyonik bağlı bileşiğin kütlesidir

Fosforesans Bir maddenin uyarılması sonucu ortamdan uyarıcı kaldırılsa da bir süre daha ışıma yapması

Fotoelektrik olay Bir ¤¤¤¤l üzerine düşürülen ışığın ¤¤¤¤l yüzeyinden elektron koparması olayına denir

Foton Işık taneciğ Işık ışınının enerjisi bu fotonlar içinde yoğunlaşmıştır

Füzyon (Birleşme) reaksiyonu Küçük atom çekirdeklerinin birleşerek daha büyük çekirdekler oluşturmasıdır

G

Gama ışıması Çeşitli radyoaktif ışımalar sonucu yüksek enerjili halde kalan bir çekirdeğin yaydığı ve nüfus etme gücü yüksek olan elektromanyetik ışıma

Gay – Lussac kanunu Sabit hacimli bir miktar gazın basıncı ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır

Gaz kanunları Özel şartlar altındaki gazların davranışlarını inceleyen kanunlar

Gaz sabiti (Rydberg sabiti) İdeal gaz denkleminde ve bazı diğer denklemlerde karşılaşılan sabit

Geçiş elementleri Periyodik sistemin orta kısmında bulunan ve bileşiklerinde birden fazla değerlik alabilen d orbitallerinin dolmasıyla oluşan B grubu elementleridir

Gerçek Gaz Davranışı ideal gaz davranışından farklı olan gaz

Görünür spektrum Dalga boyu yaklaşık 390 nm ile 760 nm arasında bulunan ve elektromanyetik ışımanın bütün görünen dalgalarını içeren spektrumu

Graham kanunu Sabit sıcaklıkta bir gazın difüzyon veya efüzyon hızı o gazın öz kütlesinin karekökü ile ters orantılıdır

Grup Periyodik sistemdeki benzer kimyasal özelliğe sahip elementlerden oluşan dikey sütunlar

Gay – Lussac kanunu Sabit hacimli bir miktar gazın basıncı ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır

H

Hacim Maddenin uzayda kapladığı boşluk

Halojenler Tuz yapıcı anl***** gelen ve periyodik tabloda atomlarının son yörüngelerinde yedi elektron bulunduran elementlerin oluşturduğu 7A grubu

Heterojen karışım Her noktasında aynı özellik göstermeyen karışımlardır

Hızlandırıcı Elektron proton ve alfa parçacığı gibi yüklü parçacıklara çok yüksek kinetik enerji kazandıran alet

Hidrat Kristal yapısında belirli miktarlarda su molekülü içeren bileşiklerdir

Homojen karışım Her noktasında aynı özellikleri gösteren karışımlardır

Hund kuralı Eş enerjili orbitallere (2px 2py 2pz gibi) elektronların paralel spinli maksimum sayıda eşleşmemiş elektron sağlayacak şekilde yerleştirilmesi

I – İ

Işık hızı Bütün elektromanyetik dalgaların boşluk kabul edilen maddeden arınmış ve havası boşaltılmış ortamda 3·108 cm/s lik bir hızla ile ilerleyişi

Işın tedavisi Radyoaktif ışımanın tedavi amacıyla kullanımı radyoterapi

İç geçiş elementleri Periyodik sistemin alt kısmında yer alan ve f orbitallerinin dolmasıyla oluşan elementler Aktinitler ve lantanitler

İdeal gazlar Bütün basınç değerlerinde Boyle kanununa uyan gazları tanımlar Gerçek gazlar yüksek sıcaklık ve düşük basınçta ideal davranışa yaklaşır

İndirgen Kimyasal reaksiyonlarda kendisi yükseltgenerek karşısındakini indirgeyen madde

İyon elektriksel yük taşıyan atom ya da atom grupları İyonlaşma Gaz halindeki bir atomun en uzak yörüngesindeki en zayıf tutulan elektronunun koparılması işlemine denir

İyonik bağ Bir ¤¤¤¤l ile a¤¤¤¤l arasında elektron alış–verişi sonucunda oluşan bağ türü

İyonik bileşik Atomları arasında iyonik bağ içeren bileşikler

İyonlaşma enerjisi Gaz halindeki nötr bir atomun bir elektronun uzaklaştırılması için gerekli minumum enerji

İzoelektronik Değerlik elektron sayıları aynı olan atom veya iyon türleri

İzoton Nötron sayıları aynı proton sayıları farklı olan atomlar

İzotop Proton sayıları aynı nötron sayıları farklı ya da bir başka değişle atom numarası aynı kütle numarası farklı olan atomlar

J – K
Javel suyu NaOH çözeltisinden CI2 gazı geçirilerek elde edilen ve hipoklorit CIO– iyonları içeren

çamaşır suyu olarak kullanılan ağartıcı madde

Kaba formül Bir bileşikteki elementlerin sadece cinsini ve oranını belirten en basit formül

Kademeli reaksiyon Birden fazla reaksiyon basamağına sahip reaksiyonlar serisi

Kalkojen Filiz yapan 6A grubu elementleri

Kararlı bileşik Kolaylıkla bozunup ayrışmayan bileşik

Karışım İki ya da daha fazla maddenin gelişigüzel oranlarda kimyasal özelliklerini yitirmeden oluşturdukları madde

Katı Belirli kütle hacim ve şekli olan içine girdiği kabın şeklini almayan madde hali

Katlı oranlar kanunu İki element aralarında birden fazla bileşik oluşturuyorsa birinin sabit tutulan miktarına karşılık diğerinin değişken miktarları arasında küçük ve tamsayılarla ifade edilen bir oran vardır

Katot ışın tüpü Uçlarında ¤¤¤¤l elektrot bulunan ve içerisine düşük basınçta gaz konulup elektronlara elektriksel gerilim uygulanmasıyla gaz örneğinin ışık yaymasını sağlayan tüp

Katyon Pozitif (+) yüklü iyon

Kaynama Bir sıvının buhar basıncının ortam basıncına eşit olması

Kaynama noktası Bir sıvının buhar basıncının açık hava basıncına eşit olduğu andaki sıcaklık değeri

Kelvin sıcaklık cetveli Mutlak sıcaklıktır Moleküllerinin ortalama kinetik enerjilerine göre kullanılan sıcaklık cetveli

Kısmî basınç Bir gazın içinde bulunduğu karışımın toplam basıncı içerisinde sahip olduğu basınç Bir gazın karışım içersinde tek başına uyguladığı basınç

Kızıl ötesi ışınlar Dalga boyu 10–6 m ile 10–4 m arasında olan zayıf enerjili dalgalar

Kimya Maddelerin özellikleri ile maddeler arası etkileşimleri inceleyen bilim dalı

Kimyasal denklem Kimyasal reaksiyon oluşumunu sembollerle gösteren denklem

Kimyasal formül Bileşiğin bileşimini kimyasal sembol ve rakamlar kullanarak gösterme şekli

Kimyasal özellik Maddenin iç yapısıyla ilgili özellikler

Kimyasal reaksiyon Bir ya da daha fazla maddelerin bir veya birden fazla farklı maddelere dönüştüren bir çeşit değişimlerdir Kısaca yeni oluşumlara sebebiyet verecek şekilde atomların başka dizilişlerini sağlayan işlemler

Kinetik teori Gaz ve sıvı moleküllerinin davranışlarını kuramsal olarak açıklayan teori

Konsantrasyon Çözeltide çözünmüş olan göreceli madde miktarıdır Düşük konsantrasyonlu çözeltilere seyreltik yüksek konsantrasyonlu çözeltilere derişik çözelti denir

Kontrol çubuğu Nükleer bir reaktörün kalbine yerleştirilen zincirleme fizyon reaksiyonunu kontrol altına almaya yarayan çubuk Genellikle bor kadmiyum veya zirkonyum gibi elementlerden yapılır ve ortamdaki nötronları soğurmak için kullanılır

Kovalent bağ İki elektronun iki atom tarafından paylaşılması ile oluşan bağ

Kovalent bileşikler Atomları arasında kovalent bağ içeren bileşikler

Kritik kütle Bir nükleer fizyon reaksiyonun kendiliğinden zincirleme olarak devam edebilmesi için gerekli olan nükleer yakıt kütlesi

Kromatografi Çözücü ve ayırt edici ortam kullanarak çözünen madde karışımını bileşenlerine ayırma metodu

Küresel simetri Bir element atomunun değerlik orbitallerinin tam ya da yarı dolu olma hali

Kütle Değişmeyen madde miktarı

Kütlenin korunumu kanunu Bir kimyasal reaksiyonda reaksiyona giren maddelerin kütleleri toplamı reaksiyon sonucu elde edilen ürünlerin kütleleri topl***** eşittir

L – M – N
Lewis yapısı Değerlik elektronlarının noktalarla gösterilmesi ile yazılan formüller

Ligand Kompleks iyonlarda merkez atomu saran komşu gruplardan her biri

Lantanitler Lantanyum (89La) elementinden sonra gelen ve 5f orbitallerinin dolmasıyla oluşan 14 element

Madde Uzayda yer kaplayan kütlesi olan herşey

Makroskobik Çıplak gözle incelenebilenManometre Kapalı kaptaki gazların basıncını ölçmek için kullanılan düzenek

¤¤¤¤l Kimyasal reaksiyonlarda pozitif değerlik alan ve kendine has bir kakım özellikleri olan element

Mikrodalgalar Dalga boyu 10–8 ile 10–1m arasında bulunan düşük frekanslı dalgalar

Mikroskobik Mikroskop olmadan çıplak gözle ölçülemeyen çok küçük yapılar

Mineral Belli bir formülü olan doğada saf halde bulunan ¤¤¤¤l bileşiği

Mol 602·1023 adet tanecik atom veya molekül

Mol kesri Bir gazın mol sayısının gazın içinde bulunduğu karışımın toplam mol sayısına oranı

Molal donma noktası azalması sabiti Bir molal parçaçık içeren çözücünün donma noktasındaki azalma miktarı

Molal kaynama noktası yükselmesi sabiti Bir molal parçaçık içeren çözücünün kaynama noktasındaki artma miktarı

Molalite Bir kilogram çözücü içerisinde çözünmüş maddenin mol sayısı

Molarite Bir litrede çözeltide çözünmüş olan maddenin mol sayısı

Molar hacim 1 mol maddenin kapladığı hacim

Molar kütle 1 mol atom veya molekülün gram cinsinden ağırlığı

Molekül Bileşiği oluşturan en küçük yapı

Molekül formülü Molekülü oluşturan atomların sayısını tam olarak gösteren formül

Molekül–gram Bir mol kovalent bağlı bileşiğin kütlesi

Molekül kütlesi Bir moleküldeki atomların akb cinsinden toplam kütlesi

Mor ötesi ışınlar Dalga boyu 10–8 m ile 10–10 m arasında olan yüksek enerjili dalgalar

Net iyon denklemi Kimyasal reaksiyonda sadece rol alan iyonların gösterildiği bir kimyasal denklem

Normal kaynama noktası Deniz seviyesindeki bir sıvının buhar basıncının açık hava basıncına (760 mmHg) eşit olduğu andaki sıcaklık değeri

Normalite Bir litre çözeltide çözünmüş maddenin eşdeğer-gram sayısı

NŞA Sıcaklığın 0°C ve basıncın 1 atm olan durum

Nötr oksit A¤¤¤¤llerin oksijence fakir olan oksitleridir

Nötron Atomun çekirdeğinde bulunan ve kütlesi yaklaşık 1 akb olan yüksüz tanecik

Nötürleşme reaksiyonu Asitlerle bazlar arasında oluşan reaksiyonlar

Nükleer enerji Radyoaktif reaksiyonlar sonucu açığa çıkan enerji atom enerjsi

Nükleer reaktör İçerisinde nükleer fizyon reaksiyonunun kontrollü bir şekilde gerçekleştirildiği sistem

Nükleer yakıt Nükleer reaktörde enerji üretmek için kullanılan bölünebilen izotopları içeren madde

Nükleon Proton ve nötron gibi atom çekirdeğini oluşturan temel parçacıklar

O – Ö - P

Oksi asit Yapısında oksijen bulunduran asitler

Oksidasyon sayısı Bileşikteki bir atomun değerliği bir elementin yükü

Oksit Oksijenin soygazlar ve flor haricindeki elementlerle yaptığı bileşikler

Ortalama serbest yol Bir gaz molekülünün ortalama olarak iki çarpışma arasında aldığı yol

Oktet Bir atomun en dış enerji seviyesindeki elektron sayısının 8 olması hali

Orbital Çekirdeğin etrafında dönen elektronların bulunma ihtimali en yüksek olduğu bölgeleri ve elektronların hareketini belirleyen matematiksel dalga denklemi

Ozmos Bir çözücünün yarı geçirgen bir zardan daha derişik bir çözeltiye geçmesi

p–bloku Periyodik tabloda p–orbitallerinin dolmakta olduğu elementler grubu

Pauli prensibi Bir atomda dört quantum sayılarda birbirinin tamamen aynı olan iki elektron bulunamaz

Periyot Periyodik sistemdeki yatay sıralarPeriyodik tablo Kimyasal ve fiziksel özellikleri göz önünde tutularak elementlerin atom numaralarına göre sıralanışını gösteren çizelge

Peroksit O2–2 iyonu içeren oksit bileşikleridir

Plazma Gaz fazındaki atomların çok yüksek sıcaklıklarda iyonlaşarak çekirdek ve elektronlarına ayrışması sonucu oluşan akışkan madde

R – S – T
Proton Atomun çekirdeğinde bulunan kütlesi 1 akb lik +1 yüklü atom altı parçacıkları

Pozitron parçacığı Radyoaktif bir elementin çekirdeğindeki bir protonun bir nötrona dönüşmesi ile açığa çıkan pozitif yüklü elektron

Radyasyon Enerjinin elektromanyetik dalgalar ya da parçacıklar halinde yayılması

Radyoaktiflik Çekirdeğinin kararsızlığından dolayı bir atomun kendiliğinden sürekli olarak çeşitli ışımalar yaparak enerji yayması

Radyoaktif izleyici Biyolojik ve kimyasal süreçlerin izlenmesinde kullanılan radyoaktif özelliğe sahip izotoplar

Radyoaktif olay Atomun çekirdeğinde meydana gelen herhangi bir değişiklik

Radyoaktif serpinti Bir nükleer patlama sonucu atmosfere yayılan radyoaktif atıkların rüzgar ya da yağmurla tekrar yeryüzüne inmesi

Radyografi X ya da gama ışıması yardımı ile film ya da duyarlı plaka üzerinde görüntü elde etme yöntemi

Radyoizotop Bir elementin radyoaktif özellik gösteren izotopları

Raoult Kanunu Çözeltinin uçucu olan bir bileşieninin buhar basıncı bu bileşenin mol kesri ile saf sıvısının buhar basıncı çarpımına eşittir

Rutherford atom modeli Atomun çekirdeğinde proton bulunup çekirdeğin etrafında tıpkı güneş sistemindeki gezegenler gibi dönen elektronlar mevcuttur

s–bloku Periyodik tablonun sol tarafında ¤¤¤¤l atomların oluşturduğu blok

Sabit Bir fiziksel niceliğe ait değişmez değer Örneğin : Işık hızı ve Avogadro sayısı birer sabittir

Sabit oranlar kanunu Herhangi bir bileşiği oluşturan maddelerin kütleleri arasında daima sabit bir oran vardır

Sert su Sabun ile köpük oluşturmayan su Eğer su içerisinde sertliğe sebep olan HCO3– iyonu ve

buna bağlı katyonlar var ise bu tür sulara geçici sertliğe sahip sular denir Eğer sertliğe HCO3– den

başka (SO4–2 gibi) iyonlar sebep oluyorsa böyle sulara kalıcı sertliğe sahip sular denir

Seyreltik çözelti Göreceli olarak az miktarda çözünen içeren çözelti

Seyreltme Bir çözeltinin konsantrasyonunun çözeltiye çözücü eklemek sureti ile azalması

Sıcaklık Termal ilişki içindeki maddeler arasında meydana gelen ısı akışını tanımlayan fiziksel özellik

Sıvı Maddenin hali Kütlesi ve hacmi belli olan fakat belirli bir şekli olamayan maddedir Bu yüzden içine konulduğu kabın şeklini alır

Sıvı basıncı Sıvı tarafından birim yüzeye uygulanan basınç

Sıvı – buhar basıncı Buhar fazına geçen sıvı moleküllerinin uyguladığı basınçSıvı – buhar dengesi Bir sıvıdaki moleküllerin sıvı fazdan gaz fazına geçme (buharlaşma) hızları ile gaz fazından sıvı fazına geçme hızlarının (yoğunlaşma) eşit olması hâli

Standart sıcaklık ve basınç 27315 K veya 0°C ve 10133 kPa veya 1 atm (760 mmHg)

Stokiyometri Kimyasal reaksiyonlardaki giren maddelerle ürünler arasındaki kütle ilişkileri

Soğutma etkisi Buharlaşma olan ortamda ortalama kinetik enerjileri fazla olan moleküllerin sıvıdan gaz fazına geçmelerinden dolayı ortamın kinetik enejisinin azalması yani ortamın soğuması

Soygaz Kimyasal reaksiyonlara karşı ilgisiz elementler Periyodik tablodaki 8A grubu elementleriİnert veya asal gaz olarakta bilinirler

Sulu çözelti Çözücüsünün su olduğu çözelti

Temel hâl Bir atomun bütün elektronlarının en düşük enerjili haline sahip olduğu durumdaki elektron dağılımı

Termokimya Kimyasal reaksiyonlardaki ısı değişimini inceleyen kimya bilimi

Thomson atom modeli Atom bir küre şeklinde olup içerisinde protonlar ve elektronlar rast gele yerleretıpkı kekin içerisindeki üzüm gibi dağılmış halde bulunurlar

Toprak alkali ¤¤¤¤ller Periyodik tablonun 2A grubunda bulunan ¤¤¤¤ller

Transuranyum elementleri Atom numarası 92 den (Uranyum elementinin atom numarasından ) büyük olan elementler

Tuz Asitlerle bazların reaksiyonu sonucu oluşan ürün

U – Ü – V – Y – Z

Uçucu sıvı Moleküller arasında çekim kuvveti ve kaynama noktası düşük buna karşılık buhar basıncı yüksek olan sıvı

Uçucu olmayan sıvı Moleküller arasında çekim kuvveti ve kaynama noktası yüksek buna karşılık buhar basıncı düşük olan sıvı

Uyarılmış hâl Temel haldeki bir elektronun dışarıdan enerji verilerek daha kararsız olan bir dış yörüngeye çıkarılması hâli

Ürün Kimyasal reaksiyon sonucu oluşan maddeler

Yanma Isı ve ışık yayan reaksiyondur Genelde organik maddelerin havadaki oksijenle reaksiyona girerek karbondioksit ve su oluşturduğu reaksiyonlara yanma reaksiyonu denir

Yapay radyoaktiflik Radyoaktif olmayan bir çekirdeğin yüksek enerjiye sahip çeşitli tanecikler ile bobardımanı sonucu kararsız hale getirilmesi

Yoğunlaşma Ortalama kinetik enerjileri düşük olan gaz fazındaki moleküllerin sıvı fazına geçmeleri

Yük Nötr bir yapı olan atomdan elektron uzaklaştırarak ya da elektron ilave ederek oluşturulan elektrik miktarı

Yükseltgen Kimyasal reaksiyonlarda elektron alarak (indirgenerek) karşısındakini yükseltgeyen madde

Yükseltgenme Elementlerin elektron vererek bir değerlikten daha yüksek değerliklere geçmesi

Yükseltgenme basamağı Bir elementin elektron alarak veya elektron vererek aldığı değerlik elektriksel yük

Yükseltgenme reaksiyonu Elementlerin oksijenle yaptığı reaksiyon

Yüzey gerilimi Moleküller arası çekim kuvvetinden dolayı sıvının yüzeyinde oluşan kuvvet

Yüzde kütle Bir elementin 100 gram bileşiğindeki kütlesi

Yüzde Verimi Bir kimyasal tepkimeden elde edilen ürünün aynı tepkimeden kuramsal olarak elde edilebilecek ürün miktarına bölünerek bulunan ve yüzde ile ifade edilen miktarı

Zincirleme reaksiyon Nükleer fizyon reaksiyonundan 235U gibi bölünebilen çekirdeklerin nötron kaparak yeni çekirdeklere bölünmesi ve daha fazla sayıda nötron oluşturması Oluşan bu yeni nötronlar sayesinde reaksiyon büyüyerek ilerler