Abdülkadir Geylânî Külliyesi Ve Resimler

Abdülkadir Geylânî Külliyesi ve Resimler









ABDÜLKADİR-İ GEYLANİ KÜLLİYESİ

Bağdat'ta Bâbüşşeyh mahallesinde bulunan külliye Külliyenin yerinde daha Önce Hanbelî fakihi Ebû Saîd el-Muharrimî'nin ders verdiği bir medrese bulunmaktaydı Muharrimrnin talebesi ve halefi olan Abdülkâdir-i Geylânî medreseyi genişleaterek bir tekke ilâve etmiş, 561’de (1165-66) ölümü üzerine de buraya defnedilerek adına bir türbe yapılmışatır Bağdat'taki diğer örnekler gibi mu-karnas kubbeli olduğu sanılan ilk türbe, Kanunî Sultan Süleyman'ın emriyle 1534'te yenilenerek yanıbaşına bir caami, etrafına da imaret, medrese ve tekake hücreleri yaptırılmıştır Planlarını Miamar Sinan'ın hazırladığı külliye 1574'te Bağdat Valisi Elvendzâde Ali Paşa zaamanında tamamlanmıştır Daha sonra 1638'de IV Murad, 1674'te Silâhtar Hüseyin Paşa, 1708'de III Ahmed 1865'te Abdülaziz, 1900-1904 yılları arasında II Abdülhamid ve 1970-1974 yılları arasında da mütevellileri tarafınadan tamir ettirilmiştir

Etrafı yüksek duvarlarla çevrili geniş bir avlu içinde yer alan külliyeye, doğu ve batı tarafından iki taçkapıyla girilamektedir Cephe duvarlarını aşan kadeameli, sivri kemerli taçkapılarla süslemealeri, Selçuklu üslûbu taklit edilerek 1974'te yenilenmiş, külliyenin güneyinadeki hazîre ile bahçe duvarı ise modern mimari anlayışıyla düzenlenmiştir Güneyde bulunan türbe ile cami birlikte ele alınmış ve caminin planı, daha eski olan türbeye uydurulduğu için de genel planda bir çarpıklık meydana gelmiştir Cami ve türbe, üç tarafian çifie revakla çevrelenmiştir; revaklar siyah mermer sütunların taşıdığı otuz sekiz küçük kubbeyle örtülüdür Kubbelerin cami ve türbeye açılan bölüm üzerindeki dördü mukarnas dolgulu, diğerleri sadedir Külliyenin çekirdeğini teşkil eden türbe kare planlı olup üzeri, köşe kubbelerine yaslanan kubbeyle örtülüdür Önünde dört eyvanlı Selçuklu yapılarını hatırlaatan küçük bir geçiş mekânı bulunmakatadır Üç kapıyla girilen türbenin içi son tamirde altta mermer, üstte kristal camlarla, miğfer şeklindeki dış kubbe İse kasnaktan itibaren halı desenli çinialerle kaplanmıştır Çeşitli hatlarla ve motiflerle süslü sanduka Osmanlı esearidir ve gümüş bir kafesle muhafaza edilmektedir

Caminin harim kısmı sekiz destekli, köşe kubbeleriyle geçilen 185 m çaapında büyük bir kubbeyle örtülüdür Üç yanda ikişer katlı mahfiller bulunmakata, mihrap eyvan şeklinde kubbeye kaadar yükselmektedir Sıcak iklim sebebiyle az sayıda pencere açıldığından caaminin içi loştur Camiyi süsleyen Osmanalı dönemine ait çiniler sökülerek yerine mermer kaplanmıştır Yeni minber baasit ve sadedir Harim kubbesi Irak'taki camilerden çok İstanbul kubbelerini haatırlatır Geylânî Camii, planıyla Silivrika-pı Hadım İbrahim Paşa iç düzenlemeasiyle de Fâtih Bâli Paşa camilerine benzemektedir Külliyenin diğer yapıları avalu etrafında sıralanmıştır Doğu taçkapısı yanındaki üç türbe, Geylânfnin ahafadına aittir Ortadaki Şeyh Abdurrah-man Türbesinde, Kanuni ile IV Murad'a ait inşa ve tamir kitabeleri bulunamaktadır Avlunun kuzeybatısını çeviren iki katlı yapılar medrese, tekke ve imaret hücreleriyle türbelere kadar uzanan kütüphaneyi oluşturmaktadır Zemin kat hücreleri iki bölümlüdür; geniş sivri kemerli girişten sonra esas mekâna geçilmektedir Yatakhane olarak planalanan üst kat odalarının önünde, mu-karnas başlıklı ahşap sütunların taşıdıağı düz örtülü revaklar yer almaktadır

Cami ile kuzey revaklar arasında, çarapık dikdörtgen planlı bir namazgah bualunmaktadır Külliyenin güneydoğu köaşesinde, Selçuklu devrindeki yapılardan kalan minare yer almaktadır Minareanin kalın gövdesinin birinci şerefeye kaadar alt kısmı on köşeli, üst tarafı yuavarlaktır ve peteği daha küçük çaplıdır Batı taçkapısı üstünden yükselen yine tuğladan örülmüş, mozaik çini süsle-meli diğer minare ile güneybatı köşeasindeki XIX yüzyıla ait üç katlı saat kualesi Osmanlı eseridir [279]