Edebiyatta Bakış Açıları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Edebiyatta Bakış Açıları

Edebiyatta Bakış Açısı

Edebiyatta Bakış Açıları Nelerdir?

Edebî metinlerde kullanılan İlâhî Bakış Açısı en eski yöntemdir

Bu yöntemde sınırsız bir bakış açısı vardır

Anlatıcı, öyküde anlatılanların tamamını bilen bir varlıktır

Kahramanların gizli konuşmalarını, kafalarından ve gönüllerinden geçeni anlatır

Zaman zaman kendi yorumlarını ekleyebilir, açıklamalarda ve yargılarda bulunabilir

Öyküde ne kadar kişi varsa her birinin açısından olayları ayrı ayrı görmemiz sağlanır

Öyküyü kimi zaman hızlandırma, kimi zaman da yavaşlatma olanağı vardır

Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı: Bu yöntemde olayı anlatan “ben” vardır

Bu ben, öykünün kahramanı olabileceği gibi tanık ya da gözlemcisi olabilir

Olayları anlatan kişinin bilgisi, deneyimi, algılama ve yorumlama yeteneğiyle sınırlıdır

Olaylar ancak anlatıcının başından geçtiği ya da gözüyle gördüğü (tanık olduğu) biçimiyle anlatıldığından inandırıcılığı yüksektir

Gözlemci Anlatıcının Bakış Açısı: Bu yöntemde olaylar dışarıdan görüldüğü biçimiyle nesnel bir tarzda aktarılır

Olaylar bize anlatılmıyor da kişinin gözünün önünde oluyormuş izlenimi verilir

Kişilerin duygu ve düşünceleri eylemlerinden çıkartılır

Kişiler ve iç dünyaları ile ilgili kendi söyledikleri ve davranışlarını dikkatle izleyerek bir fikir sahibi olunabilir

Bir edebî metinde birden fazla bakış açısıyla yazılmış bölümler bulunabilir

Aynı konu farklı biçimlerde anlatılır

Aynı manzarayı izleyenler farklı noktalara dikkat ederler; farklı biçimde konu olarak ele alınır

Anlatmaya bağlı edebî metinlerde tasvirin önemli bir yeri vardır

İnsan daima dış çevrenin etkisi altındadır

Anlatmaya bağlı eserlerin kahramanları da sosyal bir çevre içerisinde yaşar

Zaman zaman bu çevreden etkilenir; zaman zaman da çevreyi etkiler

Böylece sosyal çevre ile bütünleşir

Kahramanların konuşma tarzından, ileri sürdüğü fikirlerden dış çevreyi anlamak mümkündür

Yine yaşadığı odanın ve kullandığı eşyaların düzeninden iç dünyasını anlamak mümkündür

Bu nedenle anlatmaya bağlı metinlerde tasvir olayı aydınlatıcı, tamamlayıcı tasvirler yapılır

Süs olsun diye yapılan tasvir eserin değerini düşürür

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Edebiyatta Bakış Açıları Edebiyatta Bakış Açıları Edebiyatta Bakış Açısı Edebiyatta Bakış Açıları Nelerdir? Edebî metinlerde kullanılan İlâhî Bakış Açısı en eski yöntemdir Bu yöntemde sınırsız bir bakış açısı vardır Anlatıcı, öyküde anlatılanların tamamını bilen bir varlıktır Kahramanların gizli konuşmalarını, kafalarından ve gönüllerinden geçeni anlatır Zaman zaman kendi yorumlarını ekleyebilir, açıklamalarda ve yargılarda bulunabilir Öyküde ne kadar kişi varsa her birinin açısından olayları ayrı ayrı görmemiz sağlanır Öyküyü kimi zaman hızlandırma, kimi zaman da yavaşlatma olanağı vardır Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı: Bu yöntemde olayı anlatan “ben” vardır Bu ben, öykünün kahramanı olabileceği gibi tanık ya da gözlemcisi olabilir Olayları anlatan kişinin bilgisi, deneyimi, algılama ve yorumlama yeteneğiyle sınırlıdır Olaylar ancak anlatıcının başından geçtiği ya da gözüyle gördüğü (tanık olduğu) biçimiyle anlatıldığından inandırıcılığı yüksektir Gözlemci Anlatıcının Bakış Açısı: Bu yöntemde olaylar dışarıdan görüldüğü biçimiyle nesnel bir tarzda aktarılır Olaylar bize anlatılmıyor da kişinin gözünün önünde oluyormuş izlenimi verilir Kişilerin duygu ve düşünceleri eylemlerinden çıkartılır Kişiler ve iç dünyaları ile ilgili kendi söyledikleri ve davranışlarını dikkatle izleyerek bir fikir sahibi olunabilir Bir edebî metinde birden fazla bakış açısıyla yazılmış bölümler bulunabilir Aynı konu farklı biçimlerde anlatılır Aynı manzarayı izleyenler farklı noktalara dikkat ederler; farklı biçimde konu olarak ele alınır Anlatmaya bağlı edebî metinlerde tasvirin önemli bir yeri vardır İnsan daima dış çevrenin etkisi altındadır Anlatmaya bağlı eserlerin kahramanları da sosyal bir çevre içerisinde yaşar Zaman zaman bu çevreden etkilenir; zaman zaman da çevreyi etkiler Böylece sosyal çevre ile bütünleşir Kahramanların konuşma tarzından, ileri sürdüğü fikirlerden dış çevreyi anlamak mümkündür Yine yaşadığı odanın ve kullandığı eşyaların düzeninden iç dünyasını anlamak mümkündür Bu nedenle anlatmaya bağlı metinlerde tasvir olayı aydınlatıcı, tamamlayıcı tasvirler yapılır Süs olsun diye yapılan tasvir eserin değerini düşürür