Php Düzenli İfadeler Hakkında Bilgi

PHP Düzenli İfadeler Hakkında Bilgi



Düzenli İfadeler

^+@+\+$ işaretlerinin, Düzenli İfade işlemlerine ait olduğunu belirtilim Bu işaretler ve onların arasına koyduğumuz karakter örnekleri ile, PHP"nin aradığımız bir metnin karakterlerinin hangi diziliş, sıralanış konumunda olduğuna bakarak, bize o metni bulmasını sağlarız; ya bu metni kullanırız, sileriz veya değiştiririz Dolayısıyla, Düzenli İfade demek, bir diziliş, sıralanış biçimi demektir

Eşleştirme deyimleri ve işaretler

PHP"nin karakter ve sıralanış eşlemede kullanılan düzenli ifade komutlarını kısaca ele alalım; sonra bunları kullanmamıza imkan veren fonksiyonları görelim

^hakk => "hakk" ile başlayan bütün kelimeleri bulur

edilemez$ => Bu deyim ise PHP"ye "edilemez" ile biten bütün kelimeleri bulur

^hakkı$ => PHP, başında ^ işareti, sonunda $ işareti bulunan kararter sıralanışını, aynen arar; yani bu deyim, birinci örnekteki üç cümleyi de bulamaz

Hakk => Bu deyim ise her üç cümleyi de buldurur; çünkü üçünde de bu dört karakter bu sıralanışla mevcuttur

PHP"nin Düzenli İfadeleri, bütün rakam ve harfleri eşleştirebilir Fakat sorun, özel karakterlerde çıkar Sözgelimi, sekme işareti, satır sonlarında yeni-satır/satırbaşı işareti, gibi özel karakterleri, ancak önlerine Escape işareti olan ters bölü işaretini koyarak buluruz

Düzenli İfadelerde Özel Karakterler

[] Geri (Backspace) karakterini bulur

 Belirtilen karakterle sınırlanan kelimeyi bulur: k, "hak mücadelesi" ifadesindeki birinci k"yı bulur; çünkü bu harf, bir kelime sınırlayıcıdır

B Belirtilen karakterle sınırlanmayan kelime yoksa, başlayanı bulur: kBi, "üç kişi" ifadesindeki "ki"yi bulur

cX X yerine yazacağımız kontrol karakterini bulur Örneğin, cA, Ctrl+A"yı, cZ ise Ctrl+Z"yi bulur

d 0"dan 9"ya kadar bir rakamı bulur: IEd, her ikisi de herhangi bir rakamla biten "IE5" ve "IE4" değerlerini ikisini de bulur,

D Herhangi bir ondalık işaretini bulur

f Form-feed (kağıt çıkart) karakterini bulur


Newline (yeni satır) karakterini bulur

Return (satırbaşı) karakterini bulur

s Boşluk (space) bulur

S Yatay ve düşey sekme, kağıt-çıkart, yeni satır, satırbaşı ve boşluk dışındaki herhangi bir karakteri bulur

Yatay sekme (Tab) karakterini bulur

v Düşey sekme karakterini bulur

w Herhangi bir harf, rakam veya alt-çizgiyi bulur

W Harf, rakam ve alt-çizgi dışındaki karakteri bulur

xHex Verilen 16 tabanlı (Hexadecimal) sayıya uygun Escape karakterini bulur Örneğin,
25, % işaretini bulur

Bu arada noktalama işaretlerini arattırırken, önlerine ters bölü işareti koymak gerekir Ters bömü işaretini de yine önüne ters bölü işareti koyarak (\) arttırabilirsiniz

Karakter Grupları

PHP"nin Düzenli İfadeleri"nde kolaylık sağlayan ve mesela ziyaretçinin bir Form"da bir INPUT etiketine verdiği yanıtıların içinde olmaması veya olmaması gereken karakterleri bulmamıza imkan veren karakter grupları oluşturma yöntemini de kullanabiliriz Sözgelimi bütün sesli hafleri aratmak için şöyle bir karakter grubu oluşturabiliriz:

[OoUuÖöAaOoEeıIiİ]

Karakter gruplarını köşeli parantez içinde yazarız Bu deyimle, PHP, içinde herhangi bir sesli harf bulunan bütün değerleri eşleştirecektir Bu yöntemden yararlanarak, şu grupları kullanabiliriz:

[a-z] Herhangi bir küçük harfi bulur

[A-Z] Herhangi bir büyük harfi bulur

[a-zA-Z] Herhangi bir büyük veya büyük harfi bulur

[0-9] Herhangi bir rakamı bulur

[0-9-] Herhangi bir rakamı, noktayı veya kesme çizgisini bulur

[ f

] Herhangi bir Form-feed (kağıt çıkart), Newline (yeni satır), Return (satırbaşı) karakterini veya boşluğu (space) bulur

Sözgelimi, bir alfanümerik değer kümesinde b3, u2, n9 gibi birincisi küçük harf, ikincisi rakam olan iki karakterlik dizileri bulmak istiyorsak, arama grubunu şöyle kurarız:

^[a-z][0-9]$ => Bu deyim PHP"ye, a"da z"ye küçük harfle başlayan, (^işareti aranan unsurun değerin başında olması gerektiğini söylüyor) ve sonunda 0"dan 9"a bir rakam bulunan kelimeleri bulmasını söyleyecektir PHP, bu kelimenin sadece iki harfli olmasına dikkat edecektir; çünkü grubumuzun bir başı ve bir de sonu belirlendiğine göre, üç karakterli değerlerin bulunması imkanı yoktur

^ işareti köşeli parantez içinde grup deyimi oluştururken kullanılırsa, bu olumsuzluk anlamı taşır Sözgelimi, iki rakamlı ancak birinci karakteri rakam olmayan fakat ikinci karakteri rakam olan değerlerin bulunması için şu deyim gerekir:

^[^0-9][0-9]$ => Burada en baştaki ^işareti "başında" demektir; ancak hemen arkasından gelen grupta "rakam olmayan" demiş oluyoruz; ikinci grup ve sonundaki $ işareti ile "rakamla biten" anlamına geliyor Deyimde sadece baş ve sonu gösteren iki eşleştirme unsuru bulunduğuna göre bu deyim, "başında rakam olmayan, sonunda rakam olan iki karakterli değerleri" bulmaya yarayacaktır Bu deyim söz gelimi 13"ü bulmayacak, fakat u2"yi bulacaktır Bu yöntemle şu grupları yapabiliriz:

[^a-z] Küçük harf olmayan herhangi bir harfi bulur

[^A-Z] Büyük harf olmayan herhangi bir harfi bulur

[^\/^] , / veya ^ dışında herhangi bir karakteri bulur

[^""] Çift ve tek tırnak dışında herhangi bir karakteri bulur

Grup oluşturmada kullandığımız özel karakterler de vardır Örneğin nokta işareti (), yeni satır başlangıcı olmayan herhangi bir karakter anlamına gelir Dolayısıyla,

^0$ => deyimi yeni satırla başlamayan ve sıfır ile biten herhangi iki karakterli değeri bulacaktır

Karakter eşleştirmede tekrar sayısı da bir özellik olarak kullanılabilir Tekrar sayısı belirtmek için süslü parantez ({}) kullanırız

Örnekler:

^a{4}$ İçinde sadece dört adet küçük a harfi bulunan kelimeleri seç: aaaa

^a{2,4}$ İçinde sadece iki üç veya dört adet küçük a harfi bulunan kelimeleri seç: aa, aaa, aaaa gibi

^a{2, } İki veya daha fazla küçük a harfi bulunan kelimeleri seç: haar, haaar, haaaar gibi Bu deyim "har" kelimesini seçmez

{2} Ardarda iki sekme işaretini bul

{2} Herhangi çift karakteri bul: aa, &&, == gibi

^-{0,1}[0-9]{1,}$ Negatif veya pozitif herhangi bir tam sayıyı bul

^[0-9]{1,}$ Pozitif herhangi bir tam sayıyı bul

Bu tür deyim oluşturma işlemleri giderek karmaşıklaşabilir Örneğin:

^-{0,1}[0-9]{0, }{0,1}[0-9]{0, }$

Bu karmaşık deyim aslında sadece "Negatif veya pozitif bir ondalık (double) değeri bul," anlamına geliyor Kısaca irdelersek, aranan degerin sıfır veya bir kere tekrarlanan bir kesme çizgisiyle başlayabileceğini ("Sıfır veya bir kere" demek, olsa da olur, olmasa da anlamına geliyor!) bunu sıfır veya daha fazla kere tekrarlanan bir rakamın izleyebileceğini, onu da sıfır veya bir kere tekrarlanan bir nokta işareti ile sonunda sıfır veya daha fazla kere tekrarlanan herhangi bir rakamın izleyebileceğini söylemiş oluyoruz

PHP bu tür karmaşık ifadelerin hatasız yazılmasını sağlayan kısayollara sahiptir Bunları sıralayalım:

? {0,1} anlamına gelir Kendisinden önce yer alan unsurun en az sıfır en çok bir kere tekrar edilmesi gerektiğini (olmayabileceğini ama olursa en fazla bir kere olabileceğini) belirtir

* {0, } anlamına gelir Kendisinden wwwfrmsinsinet/ önce yer alan unsurun sıfır veya daha fazla kere tekrar edilmesi gerektiğini (tümüyle opsiyonel olduğunu) belirtir

+ {1, } anlamına gelir Kendisinden önce yer alan unsurun en az bir veya daha çok kere tekrar edilmesi gerektiğini (bulunmasının zorunlu olduğunu) belirtir

Bu kısa-yolları kullanarak, yukarıdaki karmaşık ifadeleri basitleştirelim:

^[a-zA-Z0-9_]+Ş En az bir harf veya rakam veya altçizgi içeren herhangi bir kelime

^[0-9]+Ş Herhangi bir pozitif tamsayı

^-?[0-9]+Ş Herhangi bir tamsayı

^-?[0-9]*[0-9*$]+Ş Herhangi bir kesinli (double) sayı

Bir Düzenli İfade"nin yazılışında birden fazla arama-sıralanış deyimine yer verebiliriz Bunu yapmamızı sağlayan | işaretidir Örneğin,

com|couk

ifadesi ile, ya "com" ya da "couk" değerlerinin bulunmasını sağlayabiliriz Burada | işareti "veya" kelimesi gibi düşünebilirsiniz

Düzenli ifadeler yoluyla INPUT etiketinden gelen değerleri incelerken hata yapmak kolaydır Bunun için kendi ifadelerinizi mutlaka sçeşitli olasılıklara karşı sınamalısınız Bu bölümün başında örnek olarak verdiğimiz Düzenli İfade"yi hatırlıyor musunuz?

^+@+\+$

Örneğin bu ifade, ziyaretçinin elektronik posta adresini yazması gereken bir INPUT etiketinin sağladığı değerin gerçekten elektronik adres biçimi taşıyıp taşımadığını sınar Baştaki ^ ve nokta işaretleri ile artı işareti değerin önünde boşluk olmamasını sağlıyor; @ işareti ise değerin içinde @ bulunması gerektiğine işaret ediyor Tekrar eden nokta ve artı işaretleri "ne kadar olursa olsun ve ne olursa olsun" anlamına geliyor Bunu izleyen nokta karakterini gösteren () işaret buralarda bir de gerçekten nokta olması gerektiğini ve bunu izleyen nokta ve artı tekrar "ne olursa olsun, ne kadar olursa olsun" anlamını taşıyor Başka bir deyişle, aradığımız değerin "herhangi bir şey" @ "herhangi bir şey daha" "birşeyler daha" şeklinde olduğunu belirtmiş oluyoruz Ne var ki deyimiçinde iki nokta veya iki @ işareti olan veya @ işareti ile nokta arasında bir şey bulunmayan veya @ veya noktadan öncesi ya da sonrası boş olan bütün değerleri safdışı etmeye yetmeyecektir

Düzenli İfade Fonksiyonları

Yukarıda öğrendiğimiz Düzenli İfade yazma tekniklerini, PHP"nin bize sağladığı beş fonksiyonda parametre olarak kullanırız PHP"nin ayrıca Perl-tarzı düzenli ifade fonksiyonları da vardır Bu fonksiyonlardan, ya bize bir boolean (doğru/yanlış) değer döner; ya da fonksiyon istediğimiz işi yaparak vardığı sonuçları verdiğimiz değişkene yazar Biz, daha sonra bu değere bakarak veya değişkenin değerlerini kullanarak, PHP programımızın akışını kontrol edebiliriz Burada ele alacağımız fonksiyonlara ilişkin örneklerde, daha önceki bölümlerde oluşturduğumuz konuk defteri programı ile Web ziyaretçilerimizin sunucuya göndereceği bilgileri doğrulamaya ve muhtemel zararlı kodlardan ayıklamaya çalışacağız

ereg() ve eregi()

PHP"nin temel Düzenli İfade Fonksiyonu, ereg(), arattığımız karakter sıralanışı bulunduğu taktirde doğru, bulamadığı taktirde yanlış karşılığı bir değer verir Fonksiyonu şöyle yazarız:

$bir_degisken = ereg("eşleştirilecek_sıra" , $kaynak , $yeni_değişken);

Fonksiyonun aradığımız eşleştirmeyi yapması halinde, buradaki $bir_degisken"in değeri true/doğru, yapamaması halinde false/yanlış olacaktır Eşleştirme sırasının nasıl oluşturulduğunu yukarıda gördük; bu ifadelerden işimize uygun olanı buraya tırnak içinde yazarız $kaynak, eşleştirilecek sıralamanın içinde aranacağı değeri tutan değişkendir Fonksiyonun bir diğer becerisi, eğer eşleştirilecek sıralamayı gruplar halinde verirsek, kaynakta yapacağı eşleştirme olursa, buna uygun değerleri bir dizi değişkene yazabilmesidir; istersek bir parametre olarak bu yeni değişkenin almasını istediğimiz adı veririz; böylece eşleştirme sonucu bulunan değerler kaydedilmiş olur

eregi(), aynen ereg() fonksiyonu gibi çalışır; sadece eşleştireceği değerlerde büyük-harf/küçük-harf farkı gözetmez

Daha önceki bölümde oluşturduğumuz ve kd_01php adıyla kaydettiğimiz konuk defteri programının akış planını, ziyaretçinin Form"a yazdığı ve sunucuda $HTTP_POST_VARS dizi-değişkeninde tutulan değişkenlerinden elektronik posta adresi ilge ilgili olanı gerçekten içinde en az bir @ işareti ile en az bir adet nokta içip içermediğine bakarak sınayabiliriz Böyle bir sınama için gerekli kod şöyle olabilir:

if (eregi("^+@+\+$", $adres, $email)) {

}

else {

$hata = "Elektronik posta adresinizde bir hata var!<br>";

echo $hata;

include("kd_hata_halindehtm");

exit;

}

Program, bu örnekte $adres değişkeninde kayıtlı değerin içinde aradığı sıralamayı bulursa, eşleşen değeri $email adlı yeni bir değişkene yazacak ve if sınavının sonucu doğru olacaktır Bu sıralamaya uygun bir değer bulunamazsa, if sınavı else deyimine atlayacak ve bir hata mesajı üretilerek, bu program durdurulacaktır

ereg_replace() ve eregi_replace()

Gördüğümüz gibi, ereg() arattığımız karakter sıralanışı bulunduğu taktirde doğru, bulamadığı taktirde yanlış karşılığı verdikten sonraduruyor! Oysa kimi zaman arattığımız ve bulunan değerin başka bir değierle değiştirilmesi gerekebilir Bunun için ereg_replace() ve eregi_replace() fonksiyonlarını kullanırıız:

ereg_replace("eşleştirilecek_sıra" , yeni_metin , $kaynak);

Fonksiyonun aradığımız eşleştirmeyi bulursa, bu değerin yerine verdiğimiz yeni metni koyacaktır; yeni metni bir değişkenin değeri olarak da verebiliriz Uygulama örneği için yine konuk defteri örneğine dönelim Ziyaretçilerimiz kimi zaman yanlışlıkla, kimi zaman pek de iyi niyet sonucu olmadan, kendilerinden beklediğimiz isim, adres ve mesaj yerine sunucu veya başka ziyaretçilerin Browser programları tarafından kod gibi algılanacak metinler yazabilirler Burada sadece bu tür zararlı metinlerin genellikle programlarda bulunması gereken karakterler içerdiğini söylemekle yetinelim Bu tür karakterlerin başında < ve > işaretleri bulunur! Dolayısıyla, biz de ziyaretçimizden gelecek verilerin yazıldığı değişkenlerin değerlerinde bu işaretleri aratabilir ve bunları içi boş bir alfanümerik değer ile değiştirebilir; yani silebilir Zararlı olabilecek kodların arasında daha bir çok karakter bulunabilir; ancak Script diliyle yazılması gereken bu kodlardan < ve > işaretlerini kaldırılması kodları işlemez hale getireceği için, şu aşağıdaki örnek yeterli olabilir:

$adi = ereg_replace("<","",$adi);

$adi = ereg_replace(">","",$adi);

$adres = ereg_replace("<","",$adres);

$adres = ereg_replace(">","",$adres);

$mesaj = ereg_replace("<","",$mesaj);

$mesaj = ereg_replace(">","",$mesaj);

Burada ereg_replace() fonksiyonu, ziyaretçiden gelecek üç değişkenin değerlerinde < ve > işaretlerini aramakta onların yerine içi boş bir metin ("") yazmaktardır

split()

Düzenli İfade ile çalışan bu fonksiyon, vereceğimiz eşleştirme sıralamasını sınırlayıcı olarak kullanarak, belirteceğimiz değerde bulduğu değer parçalarını ayırır ve bunları ayrı ayrı bir dizi değişkenin elemanları olarak kaydeder Bu fonksiyonu şöyle yazarız:

$yeni_dizi_değişken = split("eşleştirilecek_sıra" , $kaynak, sınır_sayısı);

Fonksiyon, aradığı sıralamayı bulamazsa, false/yanlış sonucunu verir Burada sınır sayısı olarak vereceğimiz rakam, oluşturulacak yeni dizi değişkene wwwfrmsinsinet/ en fazla kaç eleman yazılmasını istediğimizi gösterir Bu sayıyı vermezsek, PHP yeni dizi değişkenin gerektiği kadar elemana sahip olmasını sağlar Bir örnek vererek, bu fonksiyonu nasıl kullanibileceğimizi görelim:

$metin = "İnsan sözüyle kendini gösterir, davranışlarıyla ruh halini aksettirir";

$aranan = " ";

$yeni_dizi_değişken = split($aranan, $metin);

foreach ($yeni_dizi_değişken as $eleman) {

print "$eleman <br>";

}

Bu programda PHP, $metin değişkeninin içerdiği değerde $aranan değişkeninin içerdiği değeri, yani boşluğu, eşleştirilecek unsur olarak kullanacak ve $metin değişkeninin değerini boşluklarından parçalara ayıracaktır Ayrılıcak her yeni parça, $yeni_dizi_değişken adlı değişkenin elemanları olarak atanacaktır Programın geri kalan kısmı ise, bu yeni dizinin elemanlarını görüntülemekterdir

sql_regcase()

İçinde büyük harf-küçük harf ayrımı olan bir değeri büyük harf-küçük harf ayrımı olmayan Düzenli İfadeler haline çevirir Bu fonksiyon bizden Düzenli İfade almaz, tersine Düzenli İfade oluşturur Örnek:

<?php

$metin = "Sözler";

echo(sql_regcase($metin);

?>

Bu program, Browser penceresine şu metni yazdırır:

[Ss][Öö][Zz][Ll][Ee][Rr]