Hücre Ve Organelleri

Hücre Ve Organelleri

Hücrenin yapısı ve organeller

Hücre organelleri nelerdir

Hücre canlıların yapısını oluşturan en küçük canlı birimidir ilk defa 1665 yılında İngiliz bilim adamı Robert Hook, mantar dokusunda gözleyerek, boşluk anlamına gelen "hücre" sözcüğünü kullanmıştır Görülen, esasında hücrenin yalnız ölü çeperiydi Bohemyalı fizyolog Purkinje, hücrenin iç kapsamına protoplazma adini vermiştir Hücre bilimine ilişkin ilk yayşnlar, bitkilerde Schleiden (1838) ve hayvanlarda Schawann (1838) île baslar Bu iki araştırıcı "Hücre Kuramı"nın kurucuları olarak kabul edilirler ilk doku kültürünü ise Amerikalı Rass Harrison (1907) semender hücreleriyle yapmayı başarmıştır Bir canlıyı oluşturan hücrelerinde büyük çoğunluğu canlıdır

Bazı canlılar tek bir hücre yapısındadırlar (bakteriler ve tek hücreliler) Diğer bütün canlılar ise çok hücrelidir Canlıların vücut büyüklüğü arttıkça hücre sayısı da artar Canlılardaki hücreler çekirdek yapıları bakımından ikiye ayrılır

Prokaryot hücrelerde; çekirdek zarı olmadığından belirgin bir çekirdek gözlenemez Ayrıca bu hücrelerde mitokondri, kloroplast, endoplazmik retikulum gibi zarla çevrili organellerde bulunmaz Bakteriler ve mavi-yeşil alg’ler bu şekildedir

Ökaryot hücreler; gerçek hücreler olup, çekirdek ve diğer organcıkları belirgin olarak vardır Hücre denince çoğu zaman kastedilende ökaryot bir hücredir Protistler ve bütün çok hücrelilerin hücre yapısı böyledir Hücre genellikle gözle görülemeyecek kadar küçük (10-15 mikron) olup, mikroskoplarla büyütülerek incelenir Hayvanların döllenmemiş yumurtaları ve bazı su yosunları gözle görülebilen (makroskobik) büyük hücrelerdir Her hücrenin, bulunduğu doku ve canlı türüne, yada yaptığı işe göre farklı şekli vardır

Ancak; bitkisel hücreler genellikle köşeli, hayvansal hücreler ise genellikle yuvarlaktır

Hücreler genellikle renksiz olup, bazıları taşımış oldukları renk maddelerine göre farklı renklerde olabilirler Alyuvarlar kırmızı, yaprak hücreleri yeşil, yağ hücreleri sarı, vs Ökaryot hücreler zar, stoplazma ve çekirdek olmaz üzere başlıca üç kısımda incelenir

Bitki Hücresi:



Hayvan Hücresi:



A Hücre zarı

Hücreyi çevreleyerek dağılmasını önleyen protein ve yağlardan meydana gelmiş yapıdır Hücre zarı canlı, esnek, dayanıksız, seçici geçirgen, yarı saydam özelliklere sahiptir Hücre zarının yapısını açıklayan bilimsel modele “akıcı mozaik zar modeli” adı verilir

B Sitoplâzma

Hücrenin tüm faaliyetlerini yürüten organellerin (organcıklar) ve çekirdeğin içerisinde yüzdüğü yoğun sıvı bir maddedir Sitoplâzma’nın içerisinde bulunan en önemli organeller şöyledir:

1Mitokondri:Hücrenin enerji merkezidir Hücre içi solunum burada gerçekleşir

2Endoplazmik retikulum:Hücre içerisinde madde taşınmasından sorumlu organeldir Üzerinde ribozom bulunduranlara “granüllü endoplazmik retikulum” ribozom bulundurmayanlara “granülsüz endoplazmik retikulum” denir

3Ribozom: Protein sentezinin yapıldığı yerdir

4Golgi cisimciği: Salgı maddelerinin üretildiği yerdir

5Lisozom: Hücre içi sindirime yardımcı olur

6Sentrozom: Sadece hayvan hücrelerinde bulunan ve hücre bölünmesinde rol alan organel dir

7Koful: Besin depolamasında ve atık ürünlerin hücreden atılmasında kullanılan organeldir Hayvan hücrelerinde az ve küçük bitki hücrelerinde çok ve büyük kofullar bulunur

8Plastitler: Sadece bitki hücrelerinde bulunurlar Plastitler 3 tanedir

Kloroplast= Bitkiye yeşil rengi verir Bitki hücresinde fotosentezin gerçekleştiği yerdir

Lökoplast= Besin depolar

Kromoplast=Bitkilere renk verir Çiçeklerdeki kırmızı, sarı, yeşil gibi renklerin oluşmasını

sağlar

9Hücre çeperi: Sadece bitki hücre-sinde bulunan sert ve cansız yapıdır Görevi bitki hücresini dış etkilerden korumak ve bitkiye sağlamlık kazandırmak dır

Hücre çeperi;

1 canlı değildir

2 tam geçirgendir

3 dayanıklıdır

4 selilozdan yapılmıştır

10Kromatin iplik: Hücre bölünmesinde görev alır

C Çekirdek

Hücrenin bütün faaliyetlerini kontrol eder Çekirdek; çekirdek zarı, çekirdek sıvısı(çekirdek öz suyu), kromatin iplikler ve çekirdekçik olmak üzere dört kısımdan oluşur Çekirdek hücrenin tüm genetik bilgisini taşıyarak hücrenin hayatı, faaliyetleri ve görevleri hakkındaki tüm bilgiler çekirdekte saklanır Bu bilgiler gelecek nesillere çekirdek tarafından aktarılır Çekirdek içerisinde bu işleri yapan; yönetici molekül DNA ‘dır

Bitki ve hayvan hücresi arasındaki farklar

Bitki hücresi

1 Hücre çeperi bulunur

2 Sitoplâzmada plastitler vardır

3 Kofullar çok ve büyüktür

4 Lisozom ve sentrozom bulunmaz

Hayvan hücresi

1 Hücre çeperi bulunmaz

2 Plastitler yoktur

3 Kofullar az ve küçüktür

4 Lisozom ve sentrozom bulunur

Hücre çeperi ve hücre zarı arasındaki farklar

Hücre çeperi

1 Cansızdır

2 Tam geçirgendir

3 Dayanıklıdır

4 Selüloz ’dan yapılmıştır

Hücre zarı

1 Canlıdır

2 Seçici geçirgendir

3 Dayanıksızdır

4 Protein ve yağlar-dan yapılmıştır