Pedagoji Ders Notları-Duyuşsal Alanla İlgili Hedef Ve Davranış Yazma

Bu alan farklı bir alan olmasına rağmen, bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı ögeler olmadan, bu alandaki özelikler gerçekleşmeyebilir Çünkü bilmediğimiz şeylere karşı herhangi bir sürekli duyuşsal bir tepki gösteremeyiz
Kişi belli nesne veya olgulara karşı ilgi gösterebilir, bazı nesne ya da olgulara karşı da kararlı bir tutum geliştirebilir Sosyal Bilgiler dersinde “hoşgörülü olma”, “birlikte çalışma”, “vatanını, ulusunu, ailesini, arkadaşlarını seviş”, “büyüklerine karşı saygılı oluş”, “yasalara karşı saygılı oluş” gibi hedefler öğrencilere kazandırılmak istenebilir Ayrıca, temiz ve düzenli giyinmeden hoşlanma, doğayı sevme, haksızlığa dayanamama ya da tersi boyun eğme gibi duyuşsal alanla ilgili davranışlar gösterebilir
Duyuşsal alan; ilgi, tutum, güdülenmişlik, kaygı, benlik, kişilik, değer yargıları gibi boyutlardan oluşur Bu boyutlar, kişinin yaşantıları ürünüdür Bu nedenle yalnız okul sistemi içinde oluşmayabilir Toplumdaki duyuşsal davranışlar ile okulda hedeflenen duyuşsal davranışlar bir-birleriyle çelişebilirler Bu alan aşamalı olarak Krathwohl tarafından aşağıdaki gibi kodlanmıştır:
100 ALMA
110 Farkında Olma
120 Almaya Açıklık
130 Kontrollü-Seçici Dikkat
200 TEPKİDE BULUNMA
210 Uysallık
220 İsteklilik
230 Doyum
300 DEĞER VERME
310 Değeri Kabullenme
320 Değeri Yeğleme
330 Değere Adanmışlık
400 ÖRGÜTLEME
410 Değeri Kavramsallaştırma
420 Değeri Örgütleme
500 BİR DEĞER YA DA DEĞERLER BÜTÜNÜYLE NİTELENMİŞLİK
510 Genellenmiş Orüntü
520 Niteleme

100 ALMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi, nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karşı hiç bir davranış geliştiremez Bu basamaktaki davranışlar, bilişsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranışına karşılıktır Bilmenin içinde farkında olma vardır; ama bilme, farkında olmadan daha fazla bir davranıştır Fakat farkında olma, almaya açık olma bir hatırlama değildir; çünkü bir uyarıcının farkına vurma, uyarıcının niteliğini, özeliklerini bilme anlamına gelmeyebilir Sözgelişi; kişilerin farklı düşünce ve inançları olduğunu fark edemeyen bir kişi, onlara karşı hiçbir alanda öğrenilmiş bin davranış gösteremez Kişi önce nesnenin, olgunun farkına vanır; ondan sonra uyarıcıya açık olabilir Daha sonra da kontrollu ve seçici dikkat basamağına geçebilir
110 Farkında Olma
Bu basamakta, nesne ve olgudan gelen uyarıcıyı fark etme vardır Herkes ülkenin önemli sorunlarını fark etmelidir Bu basamaktaki hedef ve davranışlar, okul, sınıf, öğrenci ve dersin özeliklerine göre düzenlenmelidir Okul ve sınıf düzeyi yükseldikçe hedef davranışların da kapsamı değiştirilmelidir Bu basamakta hedef yazarken cümlelerin sonuna “farkındalık, oluş” sözcüklerinden biri getirilebilir Hedefler davranışa çevrilirken cümlelerin sonunda “yazma, söyleme, seçip işaretleme, eşleştirme” gibi ifadeler bulunabilir
Yıllık Düzeyde Hedef
İlköğretim 4 Sınıf: İlimiz, bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel sorunların farkında oluş
Davranışlar:
1 En önemli toplumsal sorunları yazma söyleme
2 En önemli toplumsal sorunları bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme
3 En önemli sorunları ifade eden cümlenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma, söyleme
Yıllık Düzeyde Hedef
Her okul için: Laboratuvardaki araç-gereçlerin farkında oluş
Davranışlar:
1 Laboratuvardaki araç-gereçlerden en az dördünün adını yazma/söyleme
2 Laboratuvardaki en az dört araç-gerecin bulunduğu yeri yazma/söyleme
3 Verilen bir dizi araç-gereç arasından laboratuvarda bulunanları seçip işaretleme
4 Laboratuvardaki araçgereçlerle, bulundukları yerleri eşleştirip işaretleme
Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim 4 Sınıf: İlimiz ve bölgemizi tanıyalım ünitesindeki temel toplumsal olguların farkında oluş
Davranışlar:
1 Nüfusla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
2 Geçim kaynaklarıyla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
3 Ulaşımla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
4 Ticaretle ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
Vs
120 Almaya Açıklık
Bu basamakta kişi uyarıcıyı reddetmez, ondan kaçmaz; tersine ona doğru bir yönelme vardır Yani uyaranı çekici bulma, ona ilgi duyma, onu yargılama, ara-ma da söz konusu değildir Böyle olmakla birlikte uyarıcıya karşı bir dönüklük, açıklık ve hoşgörürlük vardır
Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef
İlköğretim: Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük
Davranışlar:
1 Konuşanın sözünü kesmeden dinleme
2 Hangi konuda konuştuğunu yazma söyleme
3 Kişinin hangi düşünceyi (inancı) savunduğunu yazma söyleme
Yıllık ve Ünite Düzeyinde
Her okul için: Konuşanı dikkatlice dinlemeye dönüklük
Davranışlar:
1 Hangi konuda konuşulduğunu yazma/söyleme (seçip işaretleme)
2 Konuşanın verdiği örneklerden (varsa) ikisini yazma/söyleme (seçip işaretleme)
3 Konuşmacının vurguladığı yardımcı noktaları yazma/söyleme (seçip işaretleme)
4 Konuşmacının vurguladığı ana noktayı yazma/söyleme (seçip işaretleme)
5 Konuşma sırasında (varsa) kullanılan araç-gereçleri yazma/söyleme (seçip işaretleme)
130 Kontrollü - Seçici Dikkat
Bu basamakta kişi birden fazla uyarıcı arasından birini ya da birkaçını seçebilir Dikkatini ve ilgisini ona yöneltebilir Televizyon programlarında kişinin filmlere, haberlere, reklamlara ya da müzik programlarına veya bunlardan birine dikkatini toplamasında olduğu gibi

Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef
İlköğretim : Toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş
Davranışlar:
1 Televizyonlarda toplumsal sorunlarla ilgili yayınlardan en az üçünün adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
2 Bu yayınların hangi televizyonlarda ve ne zaman yapıldığını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
3 Toplumsal sorunlarla ilgili en az üç kitabın adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
4 Toplumsal sorunlarla uğraşan en az üç kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
5 Okuduğu gazetede toplumsal sorunlarla ilgili yazı yazan kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
Yıllık ve Ünite Düzeyinde
Tüm okullar için: Alanıyla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş
Davranışlar:
1 Alanıyla ilgili (varsa) sürekli temel yayınların adlarını listeleyip yazma/söyleme (seçip işaretleme)
2 Son çıkan yayınlar arasında, alanıyla ilgili olanların adını yazma/söyleme (seçip işaretleme)
3 Alanıyla ilgili verilen bir temel yayının hangi konuda olduğunu yazma/söyleme

200 TEPKİDE BULUNMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur Kişi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur ve onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik bu işten zevk alır Kişi uyarıcıya karşı uysallık, isteklilik gösterebilir Son basamakta ise tepkide doyum sağlayabilir
210 Tepkide Uysallık
Bu basamakta tepkinin uyarına gitme söz konusudur Uyarıcıya karşı direnme göstermez; fakat açık bir isteklilik de yoktur
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Arkadaşlarıyla çalışırken birlikte alınan kurallara uymaya razı oluş
Davranışlar:
1 Çalışmalara belirtilen zamanda gelme
2 Verilen görevi itiraz etmeden gereği gibi yapma
3 Görevi zamanında bitirme
4 Demokratik olarak alınan kararlara uyma
220 Tepkide isteklilik
Kişinin uyarıcıya karşı gönüllüce tepkide bulunması bu basamak için söz konusudur Tepki kişi tarafından seçilmiştir Burada zorlama, baskı söz konusu değildir Öğrenci görevli olduğundan değil; istediği için gerekli davranışı gösterir
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim : Sosyal yardım kollarında çalışmaya gönüllü oluş
Davranışlar:
1 Bir sosyal yardım kolunda görev almak için aday olduğunu yazma, söyleme
2 Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için zaman oyırma
3 Sosyal yardım kolunun toplantılarına isteyerek katılma
4 Görevini isteyerek yerine getirme
5 Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için para verme
6 Okul dışındaki sosyal yardım kuruluşlarının düzenledikleri etkinliklere isteyerek katılma
230 Tepkide Doyum
Uyarıcıya karşı kişinin severek, zevkle, doyuma ulaşacak davranışlar gösterme-sidir Uyarıcıya karşı istendik davranışı göstermeyince üzülür, sıkılır, pişmanlık duyabilir
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Grupça ve demokratik olarak kendisine verilen bir işi yapmaktan zevk alış
Davranışlar:
1 Kendisine verilen görevi yapmak için zaman ayırma
2 Verilen işi zorlama olmadan zamanında ve istenilen nitelikte özenle yapıp bitirme
3 Bu işte çalışan diğer kişilere isteyerek yardım etme
4 Boş zamanlarında grup çalışmalarına isteyerek katılma

300 DEĞER VERME DÜZEYİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir Değerler, tutumlar ve inançlar tümüyle kişi tarafından oluşturulmamıştır Bu basamakta kişinin duyuşsal tepkileri, sınırlı bir kararlılıktan açık bir kararlılığa ve tutarlılığa doğru derecelenebilir Kişinin değerlerinin de zamanla değişebileceği unutulmamalıdır Tutum, inanç ve değerler bu basamağın kapsamı içindedir
310 Bir Değeri Kabullenmişlik
Kişi toplumsal olgulara karşı değer biçer ve ona belli bir dereceye kadar önem verir Uyarıcıya karşı sürekli aynı duyuşsal tepkiyi gösterebilir Davranış, bir inanç gibi ortaya çıkabilir; fakat zamanla bu değerleri değişebilir
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesinin önemini takdir ediş
Davranışlar:
i Yeri ve zamanı gelince çekinmeden “yurtta barış; dünyada barış” ilkesini savunan ko-nuşmalar yapma
2 Bu ilkeyle ilgili toplantılar düzenleme
3 Duvar gazetesine bu ilkeyle ilgili yazılar yazma (resimler yapma)
4 Bu ilkeyi savunan yazıları sürekli okuma
5 Bu ilkeyi savunan yazıları arkadaşlarına okumak için verme (salık verme)
320 Bir Değeri Yeğleyiş
Toplumca oluşturulan değer yargılarından birini diğerlerine tercih etme, onlardan daha üstün tutma söz konusudur Bu basamakta, kişi bu değerlerin peşine düşer, onu arar, ona zaman ayırır Kişinin bu basamaktaki davranışları sürekli ve kararlıdır
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim Her türlü eleştiriye açık oluş
Davranışlar
1 Arkadaşlarından kendisini eleştirmelerini isteme
2 Yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme
3 Kendini eleştiren kişilere teşekkür etme
4 Kendini eleştiren kişilere küsmeme, kırılmama, saldırmama

330 Bir Değere Adanmışlık
Kişi bu basamakta bir değer için maddi ve manevi gücünü harcayabilir Başkalarını da bu değerin peşinde sürüklemek için çaba harcayabilir Burada kişi değerle “özdeşleşmiştir” denebilir Bir düşünceye, partiye, davaya, takıma vb özveride bulunarak bağlanmak ve onu savunmak bu basamağın kapsamı ıçındedir Eğitimde hedef davranışlar istendik olmak zorundadır Bu nedenle kişiye, her türlü bağnazca, kişinin, insanlığın, toplumun, doğanın geleceği için sakıncalı olan davranışlar kazandırılamaz Böyle bir tutum, çok büyük sakıncalar doğurabilir
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
Tüm okullar: Özgürlükçü demokratik yaşamın sürekliliği için yapılan etkinliklere kendini veriş
Davranışlar:
1 Özgürlükçü, demokratik ortamı savunan konuşmalar yapma
2 Bu tür toplantılarda kendiliğinden görev alma
3 Aldığı görevi eksiksiz yerine getirme
4 Okuldaki demokratik yaşamda kendiliğinden görev alma
5 Çıkar beklemeden, demokratik kuruluşları savunma
6 Özgürlükçü ve demokratik olmayan durumlarla karşılaşınca müdahale etme
7 Belli durumlarda demokratik kurallara uygun karar alma
8 Bir grubu demokratik ilkelere göre yönetme

400 ÖRGÜTLEME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta kişi, yeni değerler, duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur Bu basamağa deüin hep başkalarınca ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş, savunmuştu Oysa bu düzeyde, hem başkalarınca ve toplumca oluşturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip savunulanları irdeler Aralarındaki ilişkilere bakar ve bir sonuca varır Sonunda kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur
410 Bir Değerin Kavramsallaştırılması
Kişi, bu basamağa dek kazandığı ve etkileşim altında olduğu tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp inceleyebilir Sonra benimsediği değere, yeni bır anlam verir Bu,eskisinden tümüyle farklı değildir; fakat değer hem geliştirilmiş, hem de zenginleştirilmiştir Yani değer kavramsallaştırılmıştır Kişinin okumaya, çalışmaya, demokrasiye yeni bir anlam vererek bunları ya da birini bir değer olarak kavramlaştırmasında olduğu gibi Kişi bundan sonra o kavrama göre tutarlı yaşamalı ve kararlı olmalıdır; çünkü bu değer kendine mal olmuştur
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş
Davranışlar:
1 Her durumda davranışlarını eleştirmek için başkalarına başvurma
2 Bu eleştirileri kızmadan sonuna kadar dinleme
3 Bu eleştirilere her zaman teşekkür etme
4 Kendini eleştirenlere kızmama, darılmama
5 Kendi davranışlarının nedenlerini gerekçe göstererek yazma/söyleme
6 Yapılan eleştirilere göre, gerekiyorsa davranışlarını değiştirme
420 Bir Değer Sistemi Örgütleme
Bu basamakta kişi, benimsediği ya da çevresinde oluşan birçok değeri irdeler, araştırır, inceler ve bir senteze varır Sentez sonucu oluşan değer, kendi içinde tutarlı ve uyumlu olmalıdır Bu basamaktaki tutarlılık, başka değerler sistemiyle etkileşime girebilir Bu etkileşim sonunda kişi yeniden bir sentez yapabilir Bu iş yaşam boyu sürüp gidebilir; çünkü bu basamakta kişinin tutarlı bir yaşam felsefesi oluşturması amaçlanmıştır
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Mesleki sorunlarını giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık
Davranışlar:
1 Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturana dek sürekli çalışma
2 Sunulmak üzere, mesleki sorunların çözümüyle ilgili orijinal bir bildiri hazırlayıp yazma
3 Toplantılarda bildiriyi sunma
4 Başka bildirileri eleştirme
5 Oluşturulan değerleri gerekli makamlara sunma
6 Gerekli kişilere yeni değerleri kabul ettirme
7 Bu değerlerin uygulanmasını sağlama
8 Uygulamaları sürekli denetleme
9 Uygulama sonuçlarına göre meslektaşlarına sürekli bilgi verme
500 NİTELENMİŞLİK BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlaşını ortaya koyar Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özelikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir Artık kişinin davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir
510 Genelleşmiş Örüntü
Kişi, belli nesne, olgu ya da olaylara karşı birbirine çok yakın tepkilerde bulunabilir Çevresini tutumlarına, değerlerine, inançlarına göre algılayıp yorumlayabilir Kendine özgü değerlere göre davranabilir
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Yasalara saygılı olmayı bir alışkanlık haline getiriş
Davranışlar
1 Haksızlığa uğradığı zaman her durumda yasal yollara baş vurma
2 Yasaların gerektiğini her zaman yapma

520 Nitelenme
En üst basamaktır Kişinin karakteri, benliği söz konusudur Değerlerle kişi özdeşleşmiştir Kapsam açısından değerler genişlemiş ve zenginleşmiştir Kişi hakkında ileri sürülen “namuslu, doğru, haksızlığa dayanamaz, ya da hilebaz, yalancı, ona güvenilmez” gibi yargılar bu basamağın kapsamı içindedir Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip oluş
Davranışlar:
1 İnsanlar arasında hiçbir zaman ayırım yapmama
2 İnsan haklarını çiğneyenlere her zaman karşı çıkma
3 İnsanlığın sorunlarını çözmek için sürekli uğraşma
4 Doğayı tahrip edenlere her zaman karşı çıkma
5 Bu tür kuruluşlara sürekli maddi ve manevr destek sağlama
6 İnsanların sevinçlerine, acılarına vb her zaman ortak olma
7 İnsanları hiçbir zaman kandırmama
8 İnsanlarla hiçbir zaman alay etmeme
9 Zor durumda olanların yardımına karşılık beklemeden her zaman koşma
10 Hastahane, hapishane, çocuk yuvası, düşkünler evi gibi kurumları sürekli ziyaret etme
11 Bu gibi kuruluşlarda olanların dertlerini bıkmadan dinleme
12 Bu gibi kuruluşlarda bulunanlara her zaman maddi ve manevi yardım sağlama

Alıntı