Klasik Müziğin Gelişimi

Barok Dönem






Barok dönem, 1600 yıllarında başlamış ve yaklaşık 150 yıl kadar müzikte egemenlik sağlamıştır İki önemli olay bu çağa damgasını vurur:
1600'lerde "opera" nın doğuşu, 1750'de ise JSBach’ın ölümü
150 yıla yayılan bir zaman dilimini etkileyen Barok akımı, kimi müzik tarihçilerine göre 2, kimine göre 3 aşamalı bir dönemdir Fakat herkesin kabul ettiği ortak düşünce; son dönemin Johann Sebastian Bach'ın etkisi altında geçtiğidir
Barok dönemle birlikte, müzik "kontrast" kavramı ile tanışır, bununla birlikte konçertolar devri de başlar Ortaçağ ve Rönesans'ta ses şiddeti, hep aynı seviyede kullanılmaktayken, müziğin anlamını güçlendirmek için kullanılan ses düzeyinin alçalıp yükselmesi Barok dönemde keşfedilen ve gelişen, müzik işaretleriyle başlar Hümanizm (İnsancılık) akımının etkisinde kalan bu dönem bestecileri, sözcük karmaşası yerine insani duyguların (öfke, acıma, korku, şiddet, sevgi vb) rahatça belirtildiği besteler yapmaya başlarlar
Barok dönemin bir diğer yeniliği; bu döneme kadar olan müzikal yapıda bulunmayan ve eserin başka bir bölüme geçeceğini veya bittiğini belirten bir olgunun kullanılmasıdır Eserlerde kapanışlar ve geçişler daha güçlü yer alır





Dönem için bir diğer yenilik de ses müziği ve çalgı müziğinin birleştirilmesindedir Çalgı müziği büyük ilerleme gösterir Yalnız çalgılar için bestelenen yapıtlar çoğalır Aynı seslerdeki çalgılar birbirleriyle savaşırcasına, birbirleri ile karşıtlık oluşturarak eserlerde yerlerini alırlar
Barok dönemin en gözde çalgıları klavsen ve harpsikort’tur Bunlar seslerin hafif veya kuvvetli çıkmasına olanak sağlamayan bir düzeneğe sahiptiler Oysa barok dönemde gelişen, müzikal anlatımı güçlendiren müzik sembolleri ve o dönemde ihtiyaç duyulan hafif ve kuvvetli çalımlar önemli bir unsur halini almıştı
Barok dönemde icat edilmesine karşın dönemin bestecileri piyano için eser yazmazlar Klavsene göre cılız bir sese ve sert tuşeye sahip piyanoya eser veren ilk besteci Muzio Clementi’dir 1773’de daha 18 yaşındayken piyano için üç sonat yazmış, çalgıyı popüler hale getirmiştir Bach gibi ünlü Barok dönem bestecilerinin günümüzde piyanoda çalınan eserleri aslında piyano için yazılmamıştır
16 yüzyılın sona ermesiyle birlikte İtalyan besteciler madrigal adını verdikleri, şiirler üzerine çok sesli müzikler yazmaya başladılar Dinsel temalar üzerine kurulu dramatik eserler olan oratoryolar, kökünü Roma’dan alırlar Avrupa’ya yayılması ise Alman-İngiliz besteci George Frideric Handel sayesinde olmuştur Örneğin; bugüne kadar gelmiş geçmiş en önemli oratoryo olan Messiah oratoryosu Handel tarafından İngiltere’de bestelenmiştir (1741)
Sonat, kendini barok dönemin ilk zamanlarında bulmuş bir başka müzik tarzıdır İtalya’da sonat, yavaş ve hızlı dans parçalarından oluşan eserlere denir






İlk sonatlar, ya tek bir enstrüman ya da küçük bir grup için yazılırdı 17 yüzyılın sonlarına doğru sonat formu, önce 'konçerto grosso' daha sonra ise 'konçerto' durumuna dönüştü Bach’ın 'Brandenburg Konçertoları' konçerto grosso stilinin bu dönemdeki şüphesiz en iyi örneklerinden birisidir Ayrıca en az Bach’ın olduğu kadar, Antonio Vivaldi’nin solo konçertoları da bu dönemin en önemli eserlerinden oldu Bu arada İtalya’nın dışında da süit adı verilen dans parçaları yaratılmaya başlanmıştır
17 ve 18 yüzyıllarda pek çok besteci, koruyucu sanat severlerin hizmetine giriyor, sanatlarını bir kazanç mesleği olarak sürdürüyorlardı İşverenler daha çok soylular, hükümdarlar ve kiliseydi Siparişlerin amacı türlü türlüydü Ne yazık ki besteciler kalemlerini artık kendi kişiliklerini kanıtlamak için veya kendi duygularını aktarmak için pek seyrek kullanır olmuşlardı
Klasik müzik Barok dönemde; evrensel bir dil taşımaya başlamış, ulusallıktan çıkıp tüm Avrupa ve dünyaya seslenmiştir

Klasik Dönem



Edebiyatta olduğu gibi müzikte de "klasik" teriminin kullanılışı 1800 lü yıllara rastgelir 1700'lerin ortaları ile 1800'ler klasik müzik için çok önemli bir çağdır ve "Aydınlanma Çağı" olarak anılır
Klasik çağın ilk dönemine Bach tarzı hakimdir İkinci yarıdaysa Haydn; Mozart ve Beethoven ile birlikte, farklı tarzları ve yaratıcılıklarıyla Viyana'yı Avrupa'nın müzik merkezi haline getirirler Bu besteciler 18 yüzyılın ikinci yarısıyla özdeşleşir Özellikle Bach, ortaçağdan ve Rönesans’tan devraldığı müzik kültürünü zirveye ulaştırmıştır Ancak Bach’ın ölümünden hemen önceki ve hemen sonraki dönemlerde Bach’a oranla kesin bir yüzeysellik görülür Eserlerdeki kompozisyonların zayıflığı, ancak yeni bir çokseslilik, yeni bir yoğunluk ve yeni bir müzik düşüncesi getiren Haydn ve Mozart dehaları sayesinde 1780’e doğru telafi edilecektir Haydn ve Mozart yetişme döneminde eserlerinin tek bir notasını bile bilmedikleri Bach’ın üslubundan çok uzaktır
Klasik dönem ilk olarak sonat formunda köklü değişimlere gitti, senfonileri




yarattı, solo konçerto ve solo piyano sonatı gibi yenilikler getirdi, yaylı çalgılar dörtlüsü ve diğer oda müziği kavramları müziğin içine girdi Yine bu dönemde orkestraların yapısı değişti, hem enstrüman hem de kişi sayısı olarak bir hayli arttı Piyano, klavsenin yerini aldı ve klasik dönemin en önemli enstrümanı haline geldi
20 yüzyılın ortalarına kadar, Haydn ve Mozart’ın son eserleri ve Beethoven’in hemen hemen bütün eserleri, bestecilerin ve dinleyicilerin düzeylerini belirleme konusunda baş eserlerdir Özellikle bu anlamda bu üç besteci “klasik” tir Onlar tarihte keşfedilmeye ihtiyaçları olmayan ilk bestecilerdir Haydn ve Mozart, kendi dönemlerinden günümüze kadar repertuvarda ve dinleyicinin zihninde çok sağlam bir yer edinmişlerdir Onlar en büyük eserlerini, o dönemde ortaya çıkan ve istensin veya istenmesin, bugün de müzik hayatımızın temelini oluşturan konserler için yazmışlardır Aynı şekilde senfonik orkestrayı yaratmışlardır ve (özellikle Haydn) yaylılar dörtlüsünden senfoniye kadar yeni türlerin parlak örneklerini vermişlerdir Bu bestecilerin piyano sonatlarını ve (özellikle Mozart tarafından) temelden değiştirilen konçerto türündeki eserlerini ve operalarını da anmadan geçilemez Senfonik müziği (veya orkestra müziğini) oda müziğinden ayırmışlar ve Viyana müziğinin, bir buçuk yüzyılı aşkın bir süre boyunca bütün Avrupa’ya hakim olmasını sağlamışlardır Nihayet, bu müzisyenler sanatçının
özgürlüğü ilkesini iktidarlara ve topluma kabul ettirmişlerdir



Klasik üslup 1780-1815 arasında en parlak dönemini yaşmıştır Viyana üslubunda yalnız değişik milletlerin değil, toplumun farklı kesimlerinin duyguları da biraraya gelmiştir Viyana üslubu; kültürlü kesim, aristokrat ve halk tabakalarının hepsine hitap ederek evrensele yönelen bir sanat ortaya koymuştur Doğallıktan yana olan bu dönemin düşünürleri, Barok dönemin bestecilerini fazla karmaşık olmakla, müziğin temel amaçlarını unutmakla suçlamışlardır Böylece Klasik dönem, müzik tarihine, teknik karmaşayı yenmiş ve doğallığa ulaşmış, yalınlaşmış bir dönem olarak geçmektedir

Modern Dönem



Yeni bir yüzyılın başlaması ile müzik de yeni bir döneme adımını atmıştır 20
Bu müzik türünde Romantizm yada Barok dönemde olduğu gibi belli bir stil ya da kalıp yoktur Besteciler belli bir tekniğe bağlı kalmak yerine, birini denedikten sonra bir başkasına geçmekte bir sakınca görmemişlerdir Bu dönemdeki müzik, Alman - Avusturya romantizmine ve onun temsil ettiği herşeye bir başkaldırıyı simgeler Debussy, Ravel, Schönberg, Mahler, Stravinski, Carl Orff, Bela Bartok, Eric Satie, Prokofiev, Şostakoviç ve Gershwin gibi besteciler müziğin kurallarını tekrar değiştirerek, farklı tekniklerle başarılı örnekler oluşturmuşlardır Her bir üretilen parça, müzikal filmler gibidir Daha da önemlisi, 20 yüzyıl, besteci ve yorumcuların birbirinden etkilendikleri ve herhangi bir akıma bağlı kaldıkları bir dönem değil, aksine birbirinden tamamen bağımsız, gerçekçi ve ait olduğu kültürün kökenlerine inen sanatçıların çağı olmuştur



Aynı zamanda birçok besteci geçmişteki bestecilerin yarattıkları müziğe göz atmaya karar vermişlerdir Bazı besteciler, geçmişteki, barok, klasik ve rönesans müziğini model olarak modern müziğe uyarlamışlardır
Bu dönemde sadece orkastral müzikte değil, sahne müziklerinde de cesur yenilikler yapılmıştır 1Dünya Savaşı sonrası bazı bestecilerin eserlerinde caz esintileri de görülür Örn: Stravinsky “Ragtime” 1918, Copland’ın “Two Blues” 1926



Bilimdeki gelişmelere paralel olarak radyo, konser salonlarına gidemeyen milyonları dinleyici haline getirmiştir Randall Thompson’un, Süleyman ve Belkıs operası radyo istasyonları tarafından telif ödenerek yayınlanmıştır Fonograf’ın icadı ile dünyanın en izole bölgelerinde bile insanlara müziği istedikleri repertuarla dinleme imkanı yaratılmıştır Son olarak televizyon kitle iletişimini en üst düzeye çıkarmıştır

Romantik Dönem

Romantizm dönem olarak, 19yüzyılın başlarından 20yüzyılın başlarına kadar geçen süreyi kapsar Genel anlamıyla sanattaki romantizm akımının birçok teması müzikte de yerini almıştır
19yüzyılla birlikte besteciler eserlerini yazarken romantik romanlar ve dramalardan etkilenmeye başlamışlardır Bu özellikle opera ve senfonik şiirlerde göze çarpmaktadır
Romantik dönemde de farklı yenilikler ortaya çıkmış ve müzik yeniden kendini keşfetmiştir Uzun ve açıklayıcı melodiler, renkli armoni, çalgıların çeşitliliği, ritmlerdeki özgürlük ve esneklik en önemli değişimlerdi Ancak müzikal formda çok fazla bir yenilenme söz konusu değildir Bu dönemde eser veren bestecilerin en önemli özellikleri; önceki dönem müziğine duydukları saygı ve geçmişten beri süregelen katı müzik kurallarına sıkı sıkıya bağlılıklarıdır LV Beethoven dünyanın ilk romantiği olarak kabul edilir ve hem klasik, hem romantik dönem bestecisidir Beethoven'ın klasik ve romantik akımları birbirine bağlayan müziğinin ardından, çağdaşları sayılan Weber, Brahms, Tchaikovksy, Bruckner, Schubert ve Rossini ilk katıksız Romantikler kuşağı olarak bilinir ve Romantik dönemi gerçek anlamıyla başlatan da onlar olmuşlardır



Bu bestecilerin 1830'larda ölmesiyle ikinci kuşak Romantikler döneme ağırlıklarını koymuşlardır
1803-1813 yılları arasında doğan Hector Berlioz, Frederic Chopin, Mikhail Ivanovich Glinka, Franz Liszt, Felix Mendelssohn, Robert Schumann, Giuseppe Verdi ve Richard Wagner gibi besteciler ise ikinci jenerasyon romantiklerdir
Oda müziği klasik dönemin ürünüyse, senfoni de romantik dönemin ürünüdür Bu dönemde birbiri ardına olağanüstü senfoniler, liedler, koral müzikler, operalar, uvertürler, konçertolar yazılmış ve yorumlanmıştır Özellikle Verdi'nin operaları bugün bile hayranlıkla dinlenmektedir Dönemin sonlarına doğru atağa geçen bale türü ise klasik müziğe dansın eşsiz güzelliğini getirmiştir



Liszt ve Wagner'in müziği; formunun genişlemesi, armonik yapıları ve ilginç çalış teknikleriyle gelecekteki müziğin ilk sinyallerini verirken, Schumann gibi bazı besteciler de klasik formlardan vazgeçmemiştir
Romantik dönemin en gözde çalgısı piyano olmuştur En küçük sesten, en büyük sese kadar bütün seslerin her tür duyarlılığı yansıtması nedeniyle,



bestecilerin tüm fırtınalı, hırçın ve inişli çıkışlı duygularını en güzel anlatan çalgı onlar için artık piyanodur Bu dönemin bestecileri çalgılarının olanaklarını çok iyi tanıdıklarından kendi parlak yetenekleriyle çalgının tüm sınırlarını zorlamışlardır
Ancak tarihe adını gerçekten bileğinin hakkıyla yazdıran keman virtüözü Paganini'nin yeteneği öylesine olağanüstüdür ki şeytanla işbirliği yaptığı inancı almış yürümüştür Çağının çok ilerisinde olan bu keman ustasının yazdığı ve yorumladığı eserleri aynı ustalıkta seslendirebilecek kemancı bugün bile yok denecek kadar azdır

Rönesans Dönemi



9 yüzyılda başlayan ve Rönesans dönemine kadar devam eden ortaçağ döneminin en büyük özelliği çok sesliliğe geçiş olmuştu Aslında o dönem için, eskiden beri tek sese alışmış kulakların başka başka seslerin belirli bir uyumla bir araya gelmeleriyle oluşan ses grubuna alışması hiç de kolay değildi Bu tür müziğin kökeni Yunan ve Yahudi kültürüne dayanmaktaydı
Çok eski dönemlerde Yunanlılar nota işareti olarak harfleri kullanırlardı Ancak ortaçağ ile birlikte sesleri hecelere ayırmak ve her bir işareti de çizgilere oturtmakla birlikte ilk nota sistemi de kurulmaya başladı İşte bu farklı seslerin kesin işaretlerle isimlendirilmesi, çok sesliliğin gelişimine büyük katkı sağladı
Notaların nasıl bulunduğuna gelince:

UT-quent laxis ('UT' 17 yüzyılda Bononcini tarafından 'DO' olarak değiştirildi), RE-sonare fibris, Mİ-ra gestorum, FA-muli tourum, SOL-ve polluti, LA-birreatum
Ortaçağ'da kilise dışında müzik, köylüleri ve soyluları eğlendirmek amacıyla cambazlık ve danslarla birlikte sanatçılar tarafından yapılırdı Şövalyelik döneminin şövalye-bestecileri savaşa, yiğitliğe, aşka dair besteler yapıp söylemişlerdi
Avrupa'da Ortaçağ Kilisesi, orgdan başka çalgıları "çok tanrılı dinlere" özgü sayarak yasaklamıştı Kilise dışında da müzik, insan sesi kaynaklı düşünülmüş ve çalgı müziği düşünülmemişti Ancak halk arasında üflemeli ve vurmalı çalgıların kullanıldığı görülmekteydi Bu çalgılar Arap ve Türk kaynaklıydı Tulumlu gayda, basit flütler, küçük el davulları, trampetler ve bunun gibi aletlerdi
Rönesans'ın kelime anlamı “yeniden doğuş” demektir Rönesans müziği dönemi, sıradan insan yaşamında müziğin tekrar değerlendirilmesi ve yeni düşüncelerin doğma dönemidir Bu dönemde insanlar kendi yaşamlarını ve dünyayı kurarken yaptıkları heyecan verici keşifleri müziğe yansıttı



Birçok insan tarih, bilim ve kültür öğrenmek için okula gidiyordu İnsanlar kendi kültürlerini ve dünya tarihini çalışıyordu, sanatı geçmişte olmayan şekillerde değerlendiriyorlardı
Rönesans'ın yaşam sevinci, dansları, danslar da çalgıları arttırdı Bu dönemde yeni çalgılar icat edildiği gibi, eski çalgıların da sesleri büyütüldü ve zenginleştirildi; org, klavsen, lavta, arp, flüt, yan-flüt, kornet, trompet ve tabii ki viyola bu döneme damgalarını vurdular Ritmi güçlendirmek amacıyla vurmalı çalgıların da bu gelişime katılmasıyla büyük davullar, ziller, üçgenler ve defler dönemin orkestralarındaki yerlerini aldılar Ancak yine de Rönesans dönemi bestelerinin en belirgin özelliği, çalgıların aynı anda başlayıp aynı anda eseri bitirmeleri olarak anlatılabilir Ses şiddeti hep aynı ayardadır
Dönemin müzik anlayışının en büyük anahtarı, tek bir tel üzerindeki basit aralıkların gösterilmesiydi Bu aralıkların anlamı en ilkel sayı ilişkileriyle yorumlanıyordu, bu da Tanrı'nın varlığına kanıt olarak gösteriliyordu Bu nedenle Rönesans sanatçıları, müziksel orantıları diğer sanat alanlarında da kullanmışlardır
Enstrümantal ve dans müziği popülerdi Müzisyenler kendi geçmişlerinden çok sanatları ile tanınmaya başladılar
Rönesans dönemi ile birlikte çoksesliliğin ilk büyük eserleri de ortaya çıkmaya başladı 16 yüzyılda artık din dışı eserlerde, şiirle müzik bir araya gelerek daha uzun soluklu besteler yapılmaya başlandı
Rönesans, müziğin bütün kültür hayatında büyük önem taşıdığı bir çağ olmuştur Çünkü bir erkeğin aydın olsun, sanatçı, bilgin ya da diplomat olsun müzik teorisini bilmesi ve pratiğini yapmış olması gerekiyordu Bir saray adamının, bilgilerinin yanı sıra müzikçi olması ve çalgı çalması baş koşuldu Başka bir ifadeyle müzik bambaşka bir değer ve anlam taşımaktaydı

bunlar neden kopyalanmıyor benim çok ihtiyacım var acil

Konuyu kopyalanabilir bölümüne taşıdım