Matbaa Teknisyeni Mesleği

TANIM
Matbaada basılarak çoğaltılacak çeşitli kitap, gazete, dergi, el ilanları, broşür, reklam araçları, kartvizitvbnin basım öncesi hazırlıklarını yapan, çeşitli tekniklerden yararlanarak basılmasını sağlayan ve basım sonrası işlemlerini yürüten ara elemandır

GÖREVLER
Matbaalarda çalışan meslek elemanlarının yaptıkları işler; basım öncesi, basım ve basım sonrası olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir Yapılacak iş ve görevler, kullanılacak baskı tekniğine göre farklılıklar göstermekle birlikte genellikle aşağıdaki gibidir
¨ Basım öncesi yapılan işler;
- Baskıyı hangi teknikle yapacağını planlar,
- Baskı kalıbını hazırlar,
- Yapılacak işin maliyetini hesaplar,
- Kullanılacak malzemeyi (boya, kağıt, mürekkep vb) sağlar
¨ Basım aşamasında yapılan işler;
Matbaacılıkta tipo (yüksek) baskı, ofset baskı, serigrafi baskı ve çukur (gravür) baskı olmak üzere dört tür baskı tekniği kullanılır Kullanılan bu baskı tekniklerine göre de basım sırasında yapılan işler değişmekle birlikte matbaa teknisyeni aşağıdaki görevleri yapar
- İstenilen işin orijinaline uygun olarak basılması amacıyla planlama yapar, kullanılacak malzemeyi hesaplayarak temin eder,
- Müşterinin isteğine göre boyayı hazırlar,
- Baskı makinesi ile birlikte mürekkep alıcı ve mürekkep verici merdanelerini ayarlar, baskıya geçer,
- Basılı ürünü makineden çıkarır ve istiflenmesini sağlar,
- Serigrafi (Elek) baskıda,
· Baskı filmini çeker, kalıbını hazırlar
· Şablonun üzerine mürekkep koyar, altına baskı malzemesini de koyarak baskının gerçekleşmesini ve kurutma tezgahlarında kurumasını sağlar,
- Basım sonrası yapılan işler:
Baskıdan çıkan yarı mamullerin kırma-katlama,harmanlama(sıraya koyma) kesme,ciltleme ve dağıtımdır Bunun için:
¨ Forma halinde basılan yarı işlenmiş ürünlerin kırım makinesinde kırma-katlama işini yapar veya başka matbaada kırılmasını sağlar,
¨ Harmanlama işini yapar veya başka matbaada yaptırır,
o Karton kapaklı veya cilt kapaklı olmasına göre dikiş işlemini yaptırır,
·Matbaa bıçağıyla ebatlarına uygun olarak keser yada kestirir ve ürünü kullanılacak şekle getirir

KULLANILAN ALET VE MALZEMELER

- Harf kasaları, harfler ve harf karakterleri, Klişeler ve klişe altlıkları, Numaratör, çeşitli gramajda kağıt, karton, mukavva, karbon kağıdı, cam, boya, mürekkep vb ile cilt bezi ve sicim,
- Takatuka, çeşitli boyda tornavida, metal ve lastik takozlu çekiçler, keskiler, düz ağızlı zımbalar, makas, çift, espas ve kumpaslar,
- El mikrometresi (kalınlık ölçmek için)
- Tel dikiş (zımba), iplik dikiş makinesi ve kırma makinesi,
- Işıklı masa, Mikro kamera, film kesme makinesi ,
- Otomatik banyo makinesi, Dizgi makinesi ve ofset baskı makinesi,
- Pres makinesi ve vakumlu seriğraf baskı tezgahı ,
- Bilgisayar,
- Tutkal, benzin vb ile asit içerikli bazı kimyasallar

MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Matbaa Teknisyeni olmak isteyenlerin;
- Basım işlerine ilgi duyan, estetik görüşe sahip,
- El, göz ve parmaklarını eşgüdümlü kullanabilen,
- Renkler, çizgiler ve şekiller arasındaki ilişkileri algılayabilen,
- Ayrıntıları algılayabilen,
- Mekanik yeteneğe sahip,
- Dikkatli, titiz,
kimseler olmaları gerekir

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Çalışma ortamı; işyerinin sektörüne ve büyüklüğüne göre farklılıklar göstermekle birlikte, genellikle kapalı, güneş ışığı almayan ancak aydınlık mekanlardır Kamuya ait matbaa ve basımevlerinde ise sipariş kaydı, evrak izlenmesi ,yazışmalar, maliyet hesabı ve ürün teslimi gibi işlerin yapıldığı büro ortamlarında da çalışabilmektedirler Banyohane ve basımhanede; ortam kapalı, gürültülü nemli ve rahatsız edici şekilde kokuludur (makine dairesinin bulunduğu yer) Ürünün basılabilmesi için hazırlık ve basım aşamalarında sürekli kullanılan mürekkep, boya, benzin, yağ ve asit içerikli kimyasal maddeler makinelerin keskin bir koku yaymasına neden olmaktadır Bu meslekte (büro dışında) çoğunlukla ayakta, zaman zaman oturarak çalışılmaktadır Malzeme satıcıları, müşteriler, diğer çalışanlar, varsa amirlerivb kişilerle iletişim kurduğu gibi tek başına makinelerle çalışma da söz konusudur

ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Matbaa teknisyenleri, her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve kamu işyerlerinde çalışabilirler Bunlar; gazete, kitap, dergi, afiş, broşür, davetiye, kartvizit, tanıtım yayınlarıvb basan özel ve kamu kurumları olabileceği gibi, pul, banknot vbnin basıldığı kamuya ait matbaa veya basımevleri de olabilir Basımevleri matbaalara nazaran çok daha büyük ölçekli işyerleri olup daha teknolojik makinelerle çalışılmaktadır Her geçen gün bilgisayarlı ve otomatik makinelerin kullanımının artmasıyla bu alanda çalıştırılacak işgücünün niteliği de önem kazanmaya başlamıştır Çünkü, bir çalışan 2-3 otomatik makineyi kullanarak sayfalarca basım yapabilmektedir

Matbaa teknisyenleri alanlarıyla ilgili kendi işyerlerini de açabilir Bunun için, Milli Eğitim Bakanlığının açacağı ustalık sınavına girerek başarılı olması ve “Ustalık Belgesi” ni alması gerekmektedir Ustalık sınavına, doğrudan katılabileceği gibi Bakanlıkça düzenlenen ustalık eğitimi kurslarına devam ederek de katılabilir

MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER

Mesleki eğitim Endüstri Meslek Liselerinin ‘Matbaacılık’ bölümlerinde ve Matbaa Meslek Liselerinde verilmektedir

MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI

- Endüstri Meslek Liselerine; en az ilköğretim okulu mezunu, 19 yaşını doldurmamış, başarı ve sağlık durumu girmek istediği mesleğe uygun öğrenciler kayıt yaptırabilirler

EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ

o Endüstri Meslek Liselerinde eğitim süresi 4 yıldır
· Eğitim süresince, derslerin % 40’ını Türk Dili ve Edebiyatı, Matematik, Yabancı Dil, Tarih, Coğrafyagibi genel kültür dersleri; % 60’ını ise meslek dersleri oluşturur Bu meslek derslerinde öğrencilere dizgi, baskı, fotoğraf, klişe, ciltleme, serigrafi, resim, grafik, meslek maliyeti, makine bilgisi, ve genel matbaacılık vb konularda mesleki yeterlilikler kazandırılmaktadır
o Öğrenciler 3yılda haftanın 2 günü okulda teorik, 3 günü işletmede pratik eğitim alırlar

MESLEKTE İLERLEME

Matbaa Teknisyenleri çalıştıkları kurum, kuruluş ve işletmelerde ustabaşı, şef vb olabilirler
Meslek liselerinin Matbaa, Matbaacılık bölümlerinden mezun olanlar, istedikleri takdirde, Fotoğrafçılık, Fotoğrafçılık ve Kameramanlık, Matbaacılık, Serigrafi, Matbaacılık ve Baskı Teknikleri önlisans programlarına sınavsız geçiş için başvurabilirler Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler

BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU

- 3308 sayılı yasa gereğince işletmelerde uygulamalı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin % 30’undan az olmamak üzere ücret alırlar
- İşletmenin sağladığı diğer sosyal imkanlardan faydalanırlar
- Hastalık, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı sigorta edilirler
- Mesleki eğitim süresince muayene ve tedavi masrafları Sosyal Sigortalar Kurumu’nca karşılanır
Kazanç, çalışılan sektör ve işletmeye göre değişmektedir Kamu sektöründe derece, kıdem ve “teknik hizmetler” sınıfındaki tazminatlara göre ücret alınmaktadır Özel sektörde ilk işe girişte asgari ücret düzeyinde olan kazanç, daha sonraki günlerde başarı durumuna göre artmaktadır

Kendi adına işyeri açan matbaa teknisyenlerinin gelirleri, makinelerin teknolojisine, işyerinin kapasitesine, müşteri yoğunluğuna göre değişmektedir

DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri