Yazım Ve Noktalama Soruları Çözümlü

Daha fazla çözümlü test isteyenler konuya cevap yazarak belirtirse eklemeye çalışırız

frmsinsinet

ÖRNEK 1:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Günlerdir aynı konunun tartışılması sabrını taşırdı

B) Bu konuda onun da fikrini almak istedi

C) Törende çok mutlu olmuş, göğüsü kabarmıştı

D) Ona bir armağan vererek gönlünü almaya çalıştı

E) Çok sinirlenmiş, ağzına geleni söylemişti

(ÖSS 1999)

ÇÖZÜM 1:

İki heceli kimi sözcükler, arkalarına ünlüyle başlayan bir ek aldığında sözcüklerin ikinci hecelerindeki dar ünlüler (i, ı, ü, u) düşer Bu ses değişikliği yazıya da geçer Örneğin, karnı, kıvrım, alnına, devrik, kaynata, sabrı, oynamak Bu soruda C seçeneğinde “göğüsü” sözcüğü yanlış yazılmıştır; çünkü bu sözcükte hece düşmesi de dediğimiz bu ünlü düşmesi olur ve sözcük “göğsü” yazılır

Yanıt: C

ÖRNEK 2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte ünsüz düşmesi yoktur?

A) Yeni girdiği işinde yükselmek istiyordu

B) Küçücük çocuktan ne istediğini anlayamadım

C) Sınav sonuçlarını öğreninceye kadar zor sabretti

D) Bize verilen, büyücek bir odaydı

E) Uçak, Yeşilköy'e inmek üzere alçaldı

(Kavram Dershaneleri Sorusu)

ÇÖZÜM 2:

Ünsüz düşmesi sözcük sonundaki “k” harfinin sözcük ek alınca söylenmemesidir Bu soruda

“yükselmek” sözcüğünün kökü “yüksek” tir “Küçücük” ve “büyücek” sözcüklerinde de küçültme ekleri olan “–cik” ve “–cek” ten önceki “k” harşeri düşmüştür “alçaldı” sözcüğünün köküyse “alçak”tır C seçeneğindeki “sabretti” sözcüğünde ünsüz değil ünlü harf düşmüştür

Yanıt: C

ÖRNEK 3:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte ünsüz benzeşmesi yoktur?

A) Babasına keskin bir yanıt vermek cesaret isterdi

B) Fas'tan buraya gelmek en azından bir gün sürer

C) Adam açıkça kendisinin bu işi istediğini söyledi

D) Aldığın malları deftere kaydedersen iyi olur

E) Kaçtan beri burada onu bekliyorsun?

(Kavram Dershaneleri Sorusu)

ÇÖZÜM 3:

Bir sözcüğün sonunda sert ünsüzlerden biri (p, ç,t, k, h, f, s, ş) varsa, sözcük süreksiz - yumuşak ünsüzlerden “c, d, g”yle başlayan ek alırsa ekin başındaki sesler sertleşir, “ç, t, k” ye dönüşür Buna sert ünsüzlerin benzeşmesi denir Örneğin, simitçi,aşçı, otçul, bilmekte, çiçekten, ölçütte, bilmiştir,atkı, seçkin, çalışkan, içki Bu ses olayı özel adlardan, rakamlardan, kısaltmalardan sonra da uygulanır Örneğin, Bilecik’te, 73’ten, GAP’ta

Bu soruda sert ünsüzle biten sözcüklere eklenen “–den, –ce, –gin” ekleri sertleşerek “–tan, –ça,–kin” biçimlerinde söylenmiştir Oysa “defter” sözcüğün köküdür, ona eklenen –e ekiyse zaten sertleşemez

Yanıt: D

ÖRNEK 4:

Aşağıda altı çizili sözcüklerin hangisinde farklıbir ses olayı vardır?

A) İşler yolunda gidiyor; zamanla daha iyi olacak

B) Çocukluk anılarını hâlâ benliğinde saklıyor musun?

C) Ender bulunan, hoş kokulu bitkiler yetiştirirdi

D) Sen mutluluğun resmini yapabilir misin?

E) Gizli derdim kalbimdedir, onu ancak bilen bilir

(Kavram Dershaneleri Sorusu)

ÇÖZÜM 4:

Bazı sözcüklerin sonundaki “p, ç, t, k” süreksiz -sert ünsüzleri, sözcük ünlüyle başlayan ek alınca yumuşak - süreksiz ünsüzlere (b, c, d, g) ya da “ğ” ye dönüşür Buna ünsüz değişimi ya da yumuşaması denir Örneğin, gerece, ilacın, dolabı, pikaba,ediyor, tokadı, rengi, yatağı, bildiğiBu soruda “git, benlik, mutluluk, kalp” sözcüklerinde yumuşama olmuştur; oysa “bitki” sözcüğünde bitmek köküne eklenen “–gi” eki benzeşmiştir

Yanıt: C

SES - YAZIM - NOKTALAMA

ÖRNEK 5:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralması yoktur?

A) Düştüğü çıkmazdan bir türlü kurtulamıyordu

B) Yiyecekleri dolaba koymayı unutma

C) Yolun karşısındaki adam durmadan bizi gözlüyor

D) Birkaç gündür seni çok durgun görüyorum

E) Herkes ağız birliği yapmış gibi aynı şeyi söylüyor

(Kavram Dershaneleri Sorusu)

ÇÖZÜM 5:

“a, e” ünsüzlerinin “–yor” ekinden önce ya da “ye-, de–” eylemlerinde “i, ı, ü, u”ya dönüşümüne ünlü daralması denir Örneğin, bekliyor, anlamıyor,diyen, yiyecek

Bu soruda da yemek eylemi ek alınca e harfi i’ye dönmüş, yiyecek sözcüğü oluşmuştur “kurtulama-, gözle-, söyle–” sözcüklerinde de “–yor” eki nedeniyle daralma olmuştur Oysa “görüyorum” eyleminde “gör” kökünün sonunda “a, e” geniş ünsüzlerinden biri yoktur; daralma da olmamıştır

Yanıt: D

ÖRNEK 6:

Önce baygın bir iniltiydi yamaçtan duyulan,

Sonra bir gölge belirmişti kuş uçmaz yoldan;

Köyümün titreterek bağrı yanık toprağını

İnliyor, baktım, uzaktan görünen bir kağnı

Bu dizelerde aşağıda verilen ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Ünlü düşmesi

B) Ünsüz düşmesi

C) Sert ünsüz yumuşaması

D) Ünlü daralması

E) Ünsüz benzeşmesi

(ÖSS 2001)

ÇÖZÜM 6:

“bağır” sözcüğünün ek almış biçimi olan “bağrı” sözcüğünde ünlü düşmesi; “toprağını” sözcüğünde sert ünsüz yumuşaması; “İnliyor” sözcüğünde ünlü daralması; “yamaçtan, belirmişti, baktım” sözcüklerinde ünsüz benzeşmesi gerçekleşmiştir Sözcük ek aldığında sondaki “k” ünsüzünün düşmesi anlamına gelen ünsüz düşmesi bu dizelerde yoktur

Yanıt: B

ÖRNEK 7:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte "ses türemesi" yoktur?

A) Söyleyeceklerini önceden hissettim

B) Araba daracık sokakta zar zor ilerliyordu

C) Sapasağlam adam bile yatağa düşmüştü

D) Bizden önce geleceğini zannettik

E) Olay sonuçlanıncaya kadar zor sabretti

(Kavram Dershaneleri Sorusu)

ÇÖZÜM 7:

Yabancı dilden alınmış tek heceli kimi sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ya da “olmak, etmek, eylemek” yardımcı eylemleriyle söylendiklerinde sonlarındaki ünsüz iki kez söylenir ve yazılır Buna ünsüz türemesi denir Örneğin, affı, sırra, halletme, affolmak Bu soruda “hissettim,zannettik” sözcüklerinde de bu türeme varKüçültme eki almış bazı sözcüklerde ya da önekle sözcük arasında ünlü türemesi olur Örneğin,biricik, gülücük, gencecik, güpegündüz, yapayalnız Bu soruda “daracık, sapasağlam” sözcüklerinde

bu türeme var“sabretti” sözcüğünde, “sabır” sözcüğünün “ı” harfi düşmüş Ayrıca, “et-” eylemine eklenen “–di” eki sertleşmiş; ama ünlü ya da ünsüz türemesi olmamıştır

Yanıt: E

ÖRNEK 8:

Üleştirme sayı sıfatı eki, –er, (–ar) ünlüyle biten sayılara eklendiğinde araya “ş” kaynaştırma harfi girer

Aşağıdakilerden hangisinde bu kurala örnek oluşturmayan bir sözcük vardır?

A) Defterinize ikişer cümle yazın

B) Beşer kişilik gruplara ayrıldılar

C) Masalara yedişer tabak koyalım

D) Herkes yirmişer dakika konuşacak

E) Üyelerden ellişer milyon lira toplayalım

(ÖSS 1999)

ÇÖZÜM 8:

Türkçede iki ünlü yan yana gelmez Bu nedenle ünlüyle biten bir sözcük ünlüyle başlayan bir ek alacağı zaman sözcükle ek arasına “y, n, s, ş” ünsüzlerinden biri getirilir, buna kaynaştırma denirBu soruda “iki, yedi, yirmi, elli” sözcükleri ünlüyle bittiği için “–er” ekinden önce “ş” kaynaştırma harfini almıştır; halbuki ünsüzle biten “beş” sözcüğüne kaynaştırma harfi getirilemez

Yanıt: B

ÖRNEK 9:

Nerdeyse gün doğacaktı

Herkes gibi kalkacaktınız

Belki daha uykunuz da vardı

Geceniz geliyor aklıma

Kükürt rengindeki ağzı gecenin

Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Ünlü düşmesi

B) Ulama

C) Ünlü daralması

D) Ünsüz benzeşmesi

E) Kaynaştırma

(Kavram Dershaneleri Sorusu)

ÇÖZÜM 9:

Bu soruda da “gece” sözcüğü “–in” eki alırken araya “n” kaynaştırma harfi girmiştir “doğacaktı, kalkacaktınız” sözcüklerinde ünsüz benzeşmesi vardır “Nere” sözcüğünden türeyen “Neredeyse”sözcüğünde, “ağız ve uyumak” sözcüklerinden oluşan “ağzı ve uykunuz” sözcüklerindeyse ünlü düşmesi olmuştur Ünsüzle biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir sözcük gelirse, bunlar tek sözcükmüş gibi birleştirerek okunabilir, buna

ulama denir Bu dizelerde “geliyor aklıma” bölümünde ulama yapılabilir “geliyor” eylemindeyse “gel-” kökünde “a, e” harfi olmadığı için daralma gerçekleşmemiştir

Yanıt: C

ÖRNEK 10:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Nasıl oldu da beni hatırlayamadı, bir türlü anlayamadım

B) O kadar çok çalıştı ki havanın karardığını fark etmedi

C) Bugün sinemaya gidelim, yarında size geliriz

D) Yarınki toplantıya kimlerin katılacağı belli değil henüz

E) Geçmişte yaşanan tatsızlıkların unutulmasını istiyordu artık

(ÖSS 2001)

ÇÖZÜM 10:

“–de” eki isim durum eklerinden biridir, “–de, –da,–te, –ta” biçimlerine girer, bütün çekim ekleri gibi özel adlardan sonra gelince kesme işaretiyle ayrılır Bütün ekler gibi önceki sözcüğe bitişik yazılır“Nerede, kimde, ne zaman” sorularına yanıt verdirtir“de” sözcüğüyse cümlelere “gibi, ötekilerle aynı” türünden anlamlar kazandıran bir bağlaçtır,bazen iki cümlenin, yargının arasına da girer Bir sözcük olduğu için ayrı yazılır “de, da” biçimlerine girer; ama hiçbir zaman “te, ta” olmaz ve ondan önce kesme işareti kullanılmaz

A seçeneğindeki “da” iki yargının arasına girmiş bağlaçtır; bu nedenle ayrı yazılması doğrudur E seçeneğinde “geçmişte” sözcüğündekiyse ektir,bitişik yazılması doğrudur C seçeneğindeki “da”,“yarın” sözcüğüne öbür günler gibi anlamı katan bir bağlaçtır; ayrı yazılması gerekirdi

B ve D seçeneklerinde “de” bağlacıyla değil, “ki”bağlacı ve “–ki” ekiyle ilgili bilgi yoklanmaktadır B seçeneğindeki “ki” iki cümlenin arasında kullanılan bir bağlaçtır, ayrı yazılması doğrudur; D seçeneğindeki sıfat türeten “–ki” ekidir; bitişik yazılması doğrudur Bununla ilgili bilgiyi başka bir soruda gösterelim

Yanıt: C