Sindirim Sistemi - Sindirim Sistemi Organları

Sindirim Sistemi - Sindirim Sistemi Organları

Sindirim sistemi mekanik (fiziksel) ve kimyasal sindirim olarak ikiye ayrılır Mekanik (fiziksel) sindirim cinsel molekülleri kücük moleküllere ayırmaktır Kimyasal sindirim ise besinleri en küçük yapı taşına kadar ayırmaktır Sindirim sistemi, sindirim borusu (sindirim kanalı) ile sindirim bezlerini içeren, çok hücreli hayvanlarda yiyeceğin vücuda alınımı, sindirilmesi, gerekli besin ve enerjinin absorbe edilmesi ve atık maddelerin vücuttan atılması ile ilgilenen organ sistemidir



Sindirim sistemi ve sindirim borusu hayvandan hayvana belirli oranda değişiklik gösterir Örneğin bazı hayvanlar çok odalı midelere sahiptirler
Çoğu Antik Çağ ve Orta Çağ anatomistleri mide, bağırsaklar gibi sindirim sistemi organları hakkında kabaca doğru fikirlere sahipti Yine de bu yanlış ve hatta bir bakıma absürd fikirler ortaya atılmadı anlamına gelmez Örneğin Rönesans'ın önemli bilgin ve sanatçısı Leonardo da Vinci sindirim sisteminin solunum sistemine yardım ettiği fikrine sahipti Sıkışan bağırsakların, içlerinde üretilen sıvılaşmış havayla, diyaframı yukarı doğru ittiğine ve böylece diyaframın akciğerlere basınç uyguladığına inanmaktaydı Sindirim sisteminin ve sindirim sistemi organlarının insan için önemi eski çağlardan beri bilinmektedir

Organları

Yemek borusu

Farklı bölümlere ayrılır ve her bölümde sindirimin farklı bir evresi gerçekleşir İnsanlarda sindirim kanalının ana kısımları şunlardır: ağız, dil, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak , kalın bağırsak , rektum ve anüs Sindirim kanalı dışındaki, sindirim işlemine ve sindirim kanalındaki organların çalışmasına yardımcı olan organlar arasında pankreas ve karaciğer de bulunur Bunlar sindirime yardımcı olacak salgılar salgılarlar Örneğin, karaciğer tarafından salgılanan ve safra kesesinde depolanan safra lipitlerin sindirimi için önemli bir salgıdır
Sindirim kanalının duvarındaki belli temel yapılar her kısımda aynı kalır; sindirim kanalındaki boşluğu saran epitel doku gibi Doku gıdanın geçişini kolaylaştıracak veya onun sindirimine yardımcı olacak çeşitli maddeler salgılar Bazı bölgelerde belirli enzimlerle birlikte mukus salgılarken bazı bölgelerde sadece mukus salgılanır
Sindirim kanalının ana kısımları aşağıda tanımlanmıştır:

Üst sindirim kanalı

• Ağız, ağız boşluğu; tükürük bezleri, mukoza, dişler ve dili kapsar Gıda ve suyun vücuda alınmasına yarayan bir açıklıktır Bir üst ve alt dudak ile kapatılmıştır karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar
• Yutak, (farinks veya farenks) ağız ve burnun hemen arkasındaki boyun bölümüdür Gıdanın ağızdan yemek borusuna geçmesini sağlar Sindirim sisteminin yanı sıra solunum sisteminde de yer alan bir organdır
• Yemek borusu (özofagus veya gullet) ve kardiya; yemek borusu gıdanın mideye geçmesini sağlayan kassal (müsküler) bir borudur Bu geçiş peristaltizm yardımıyla olur Kardiya ise yemek borusu ile midenin birleştiği noktadaki açıklıktır (ağız)
• Mide ki antrum, pilor ve pilorik sfinkteri de kapsar Mide yemek borusu ile ince bağırsağın ilk kısmı olan duodenum arasında bulunur Yüksek oranda asidik bir çevreye sahip mide (pH yaklaşık 1,5-2) peptidaz sindirim emzimlerini içerir

Alt sindirim kanalı

Kalın bağırsak, sindirim kanalının mide ile anüs arasında bulunan kısmıdır Kalın bağırsakta besinler içerisinde kalan su ve mineraller emilir

• İnce bağırsak, mide ile kalın bağırsak arasındadır 5 yaşın üstündeki insanlarda genellikle 5-6 m uzunluğundadır Üç kısmı vardır İnce bağısakta ayrıca sindirim yüzeyini genişleten villuslar (tümür) da vardır Bu villüslerin sayesinde emilim gerçekleşir Bu villuslar girinti ve çıkıntılardan oluşmuştur

[*]duodenum veya onikiparmak bağırsağı, ince bağırsağın ilk ve en kısa kısmıdır Mideyi jejunuma bağlayan bir tüptür pH seviyesi yaklaşık 9'dur[*]jejunum, ince bağırsağın orta kısmıdır, duodenum ile ileum arasında bulunur Yetişkin insanlarda boyu 2-8 metre arasında değişir pH seviyesi yaklaşık 7-8 aralığındadır[*]ileum, ince bağırsağın son kısmı İnsanlarda yaklaşık 4 metre uzuluğundadır İleoçekal valv ile çekumdan ayrılır pH seviyesi genellikle 7-8 arasındadır

• kalın bağırsak, üç kısmı vardır:

[*]çekum veya kör bağırsak, kalın bağırsağın ilk kısmıdır Apandis çekumun bir uzantısıdır[*]kolon, kalın bağırsak için kullanılan bir terimdir Çekumdan rektuma kadar ki kısım için kullanılır Kendi içinde dört kısma ayrılır, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon ve sigmoid kolon[*]rektum, kalın bağırsağın son kısmıdırAyrıca kalın bağırsak sindirime katılmaz Çünkü sindirim ince bağırsaktan besinlerin kana geçmesi ile sona erer Besinler kan yoluyla vücuda taşınır -

• anus, rektumun dış açıklığıdır Kapanması sfinkter kaslarca kontrol edilir

Dışkılar anüsten geçerek vücuttan atılırlar

İlgili organlar

Sindirim sistemi ve sindirim borusu ile ilgili başka organlar da vardır
Karaciğer sindirimde rol oynayan safrayı üretir
Pankreas ise bikarbonat ve tripsin, kemotripsin, lipaz ve panktreatik amilaz gibi çeşitli enzimler içeren bir sıvıyı ince bağırsağa salgılar
Böylece bu bezler sindirimde yer almış olurlar

Sindirim ve çıkartım

Ağızda, yiyecek dişler ve dil tarafından mekanik olarak parçalanırken, tükürükperistaltizm ile yemek borusundan (özofagus) mideye geçer Burada parçalama işlemi devam eder Büyük yiyecek parçaları (bolus) daha küçük parçalara ayrılır yani büyük oranda mekaniktir Bununla beraber, küçük miktarda kimyasal işlem de meydana gelir; özellikle proteinler midedeki enzimlerin yardımıyla kimyasal olarak parçalanmaya başlar Gıda daha sonra ince bağırsağa girer ki burada enzimler ve bakteri yardımıyla parçalama işlemi meydana gelir ve yararlı partiküller kana emilir Kalan partiküller ise kalın bağırsaktan geçer ve sonunda dışkı biçiminde vücuttan atılır tarafından kimyasal olarak da bir ölçüde parçalanır Daha sonra Sindirim hem hormonlar hem de otonom sinir sistemi tarafından düzenlenir:

• Sindirim sistemininin görevlerini kontrol eden temel hormonlar mide ve ince bağırsak mukozasındaki hücreler tarafından salgılanır Bu hormonlar, örneğin sekretin, gastrin ve kolesistokinin, kana sindirim borusu tarafından bırakılırlar ve sindirim sıvılarını uyarıp organ hareketlerine neden olurlarOtonomik sinir sisteminin iki kolu da sindirim işlemini etkiler; parasempatik sinirlersempatik sinirlerin etkisi daha baskılayıcıdır

Sindirim borusu aynı zamanda bağışıklık sisteminin bir bölümüdür (Coico et al 2003) Midenin düşük pH (1-4 arası) seviyesi, mideye giriş yapan birçok mikroorganizma için ölümcüldür Benzer bir şekilde, mukus (IgA antikorları içerir) bu mikroorganizmaların çoğunu nötralize eder Sindirim borusundaki diğer farktörler de bağışıklığa yardımcı olurlar; safra ve tükürüktekibağırsak bakterileri de potansiyel olarak zararlı olabilecek sindirim borusundaki bakterilerin aşırı çoğalmasını önlemeye yardımcı olurBakterilerin yüzüne ölebiliriz İnce bağırsağın görevi:Midedeki yemeklerin kalın bağırsaktan ince bağırsağa geçip ordan da boşaltılmasıdır enzimler dahil Sağlığa yardımcı

Hastalıkları

Tıbbın sindirim sistemi fonksiyonları ve bozukluklarını konu edinen dalı gastorenterolojidir Sindirim sistemi ile ilgili en sık yapılan şikayetlerden bazıları bulantı ve kusma, dispepsi, ishal ve kabızlıktır Ülser ve reflü özellikle son dönemlerde adını fazlaca duyurmuş hastalıklardandır En sık rastlanan sindirim sistemi hastalıkları şunlardır;

• Ülser (onikiparmak bağırsağı ve yaralar)
• Gastrit (mide iç dokusu iltihabı)
• Siroz (Hepatit B ve Hepatit C gibi sarılık virüsleri ve uzun süreli yoğun alkol alımı sonucunda gelişen, ilk aşamalarında tedavi edilmezse, kanama ve koma sonucu ölüme yol açan hastalık)
• Spastik kolon (çok yaygın görülen sancılı kramplar, ishal ve kabızlık şeklinde seyreden bir kalın bağırsak hastalığı)
• Safra kesesi taşları ve iltihapları (yemek borusu, mide, bağırsak, karaciğer, pankreas ve safra kesesi kanserleri)
• Kanamalar (onikiparmak bağırsağı ülseri, mide ülseri ve erozyonları, yemek borusu, mide ve kalın bağırsak kanserleri ve yemek borusu varislerinin neden olduğu kanamalar)
• Hemoroitler (basur, mayasıl)

Temel sindirim organları

• Ağız
• Yutak
• Yemek borusu
• mide
• on iki parmak bağırsağı
• ince bağırsak
• kalın bağırsak

Yardımcı sindirim organları

• Karaciğer (safra kesesiyle)
• Pankreas

Sindirim Sistemi Organları, Sindirim Sistemi Organları nelerdir, Sindirim Sistemi Organları ve görevleri, Sindirim Sisteminin görevi, Sindirim Sistemi hakkında bilgi, Sindirim Sistemi Organları ile ilgili bilgİ

Sindirim sisteminin ana organları ve yan organları bulunmaktadır Eğer besin o organın içinden geçiyorsa bu organlar ana organlardır Bir organ tarafından salgılanan salgılar besinlere dışarıdan ekleniyorsa bu görevi yapan organlara da yan (yardımcı) organ denilmektedir Örneğin mideden besinler geçtiği için bir ana organdır Fakat pankreas sindirim sistemine dışarıdan salgı göndermektedir Bu durumda pankreas sindirim sistemi için bir yan organdır

Ağız ve Dişler : Besinlerin dişler yardımıyla parçalandığı, mekanik sindiriminin yapıldığı yerdir Ağızda besinleri ıslatıp yumuşatan tükürük salgısı bulunur Tükürük salgısı içindeki enzimler karbonhidratların kimyasal sindirimini de gerçekleştirir

Yutak : Yutağın görevi ağız boşluğuyla yemek borusu arasında bir kapı oluşturmaktır Yutağın bir özelliği de soluk borusu ve yemek borusu arasında bir bağlantı bulundurmasıdır Ağızdan nefes alabilmemizin dedeni budur

Yemek Borusu : Yemek borusu da sindirim gerçekleşmeyen bir bölümdür Yemek borusundaki kaslar peristaltik hareket denilen br yöntemle besinleri mideye doğru iter Bir insan baş aşağı halde duruyor olsa bile yutkunabilmektedir

Mide : Midede besinler mekanik ve kimyasal sindirimi gerçekleştirilir Mide, kasılıp gevşeme hareketleri yaparak besinleri mekanik olarak sindirmektedir Bu yöntemle bulamaç haline getirilen besinler daha sonra kimyasal sindirime uğrarlar Mide özsuyu içinde bulunan mide asidi ve bazı enzimler kimyasal sindirimi gerçekleştirir Midede sadece proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleştirilmektedir

İnce Bağırsak : On iki bağırsak, boş bağırsak ve kıvrımlı bağırsak olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır İnce bağırsağa pankreas ve karaciğerden gelen enzimler dökülmektedir Bu sayede karbonhidrat, yağ ve proteinlerin kimyasal sindirimi tamamlanmış olurturkeyarenanet Artık en küçük parçalarına kadar ayrılan besinler kana geçebilecek hale gelmişlerdir İnce bağırsak yüzeyindeki emici tüyler besinleri emerek kan damarlarına aktarırlar

Pankreas : Sindirim sisteminin yan (yardımcı) bir organıdır Tüm besinlerin kimyasal sindirimini yapan enzimler salgılar Pankreas hem sindirim enzimleri hem de hormon üreten bir bez olduğu için “karma bez” olarak tanımlanmaktadır

Karaciğer : Safra kesesi yardımıyla safra salgısı üretir Safra sıvısının görev büyük yağ tanelerini küçük yağ parçalarına dönüştürerek mekanik sindirim gerçekleştirmektedir Karaciğerin bir başka göre ise proteinlerin sindirimiyle oluşan zehirli amonyak maddesini üreye dönüştürmektir

Kalın Bağırsak : Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez Sindirilmiş besinlerden geriye kalan posa kalın bağırsakta ilerlerken su ve minerallerin emilimi gerçekleştirir

Anüs : Besin maddelerinin vücudumuz tarafından kullanılamayan bölümlerinin dışarı atılmasını sağlar