(0-1) Yaş Gelişimine Uygun Oyuncak Seçimi

(0-1) Yaş Gelişimine Uygun Oyuncak Seçimi

“Bırakın Çocuğunuz Oynasın!” başlıklı yazımda, oyunun çocuk üzerindeki olumlu etkilerinden bahsetmiştim Bu yazımda ve gelecek iki yazımda, 0-6 her yaş grubu için gelişimsel düzeylerine uygun olarak tavsiye edilen oyuncaklardan bahsedeceğim Piaget’e göre oyun, egoyu bütünüyle tatmin eden bir eylem türüdür Dolayısıyla çocuk, gerçek dünyada, gerçek durum ve nesnelerle baş etmesini öğrendiğinde, oyun davranışı kendiliğinden ortadan kalkar Froebel ve Montessori gibi eğitimciler ise, oyunun doğal değil, amaçlı bir davranış olduğu görüşünü savunmuşlardır Onlara göre çocuk, oyun aracılığıyla işbirliği, paylaşma ya da yetişkinlere itaat etme davranışlarını geliştirebilmelidir ¹

0-2 aylık bebekler bilindiği gibi yeni doğan bebeğin en değerli oyuncağı kendi bedenidir Bebek elini, kolunu sallayarak, açıp kapayarak, ayağını ağzına götürmeye çalışarak ve parmaklarını emerek kendi kendine eğlenir Ayrıca doğumu izleyen aylarda çocuk ses, renk ve şekillere karşı da çok hassastır Bu nedenle bu aylarda bebeklerin oyuncaklarını görsel ve işitsel duyulara hitap eden oyuncaklar oluşturmaktadır İlk aylarda bebeğin yatağının üzerine asılabilen veya yatağın kenarına tutturulabilen, hareket eden, ses çıkaran, mobil türü renkli oyuncaklar tercih edilebilir ¹

2-6 aylık bebekler nesnelere dokunmak, tutmak, eliyle vurarak döndürmek, sallamak, tekmelemek, ağıza almak ve tadına bakmaktan hoşlanırlar Bebekler parlak renkleri, zıt renkleri, basit çizimler ve net çizgileri, insan yüzlerini ve özellikle de gözleri görmekten hoşlanır Bebekler asılı, hareket eden ve hafif, yumuşak sesler çıkaran nesneleri veya dönenceleri izlemekten hoşlanır Bebeğin izlemesi için asılan oyuncaklar bebeğin gözlerinden 15-20 cm uzağa yerleştirilmelidir İlk haftalarda bebekler çoğunlukla sağ yanlarına bakarlar Bu nedenle ilk haftalarda oyuncaklar bebeğin sağ tarafına asılmalı ve bebek uzanmaya başladığında ise dokunamayacağı mesafeye çekilmelidir Bebekler çeşitlilik ister ve kendi yaptığı bir hareket ile etkileyebileceği oyuncakları severler Elinde tutacağı oyuncaklar hafif ve bebeğin eliyle tutmasına uygun oyuncaklar olmalıdır

6-7 aylarda çocuğun oturmaya başlamasıyla mekanı da genişler Bu nedenle çocuğun oturmaya başladığı aydan itibaren çocuğun elinde tutabileceği ve avucuna sığabilecek esnek plastikten, yumuşak kauçuktan yapılmış, çok büyük veya küçük olmayan bebekler, hayvanlar, renkli halkalar verilebilir Ayrıca bu dönemde bebeklerin diş çıkarması nedeniyle emniyetli ve bebeğin sağlığı için zararlı etkiler yaratmayacak diş kaşıyıcısı veya plastik halkalar verilebilir ² Ağzına götürebileceği oyuncaklar keskin köşe veya kenarları olmamalı, boğazına, burnuna, kulağına kaçabilecek küçük parçalar, toksik malzemeler, cam parçalar, parmaklarının sıkışabileceği delikler ve uzun ipler içermemelidir Bu dönem için tavsiye edilen oyuncaklar;

• Yüzünüze değişik, eğlenceli ifadeler vermek
• Bebeğinizle konuşmak ve ona şarkılar söylemek
• Çıngıraklar ve müzikli oyuncaklar (üzeri resimli veya zilli çıngıraklardır Çıngıraklar hareket ve etmesi ve ses çıkarması nedeniyle bütün bebekler tarafından ilgi çekici durumdadır)
• Yumuşak, sıkınca ses çıkaran oyuncak ve toplar (topların çapı en az 44 mm olmalıdır)
• Kırılmaz aynalar
• Dişlikler
• Parlak resimler
• Bebeğin kolayca tutabileceği küçük oyuncaklar
• Kumaş kitaplar
• Birbirine geçen plastik halkalar 7-9 aylarda, bebekler oyuncakları birbirine vurmaktan, birbirinin içine sokmaktan, düşürmekten, bükmekten, sıkmaktan, sallamaktan, sürüklemekten, ısırmaktan, fırlatmaktan, açıp kapamaktan, doldurup boşaltmaktan hoşlanırlar Bu zamanlarda, bebeklerin emeklemeye ve yürümeye başlamaları nedeniyle, çocuklar için tercih edilebilecek en iyi oyuncaklar düştüğünde kırılmayan fakat ses çıkaran renkli toplardır ³

10-12 aylık bebekler nesneleri her yönüyle tanımaya çalışırlar ve her şeyi keşfetmek isterler Bu yaştaki bebekler nesneleri istiflemekten, bir şeyin içine koyup, dışına çıkarmaktan, dökmekten, içiçe geçirmekten, açma ve kapamaktan, tuşlara basmaktan, döndürmekten ve araba ve topları itmekten hoşlanırlar 7-12 ay grubundaki bebekler genel olarak basit mekanizmaları çalıştırmaktan, dolap, çekmece, kutu gibi eşya dolu şeylerden ve nesneler içeren şey ile içerdiği şey arasındaki ilişkiden ve gözüküp kaybolan nesnelerden hoşlanırlar Her yaştan bebekler kendi eylemleri ile sonuç yaratmaktan hoşlanırlar Bu yaş grubundaki bebeklerin oyuncakları ağıza götürme açısından güvenli, kırılmaz, ağız, kulak ve burna kaçabilecek küçük parçalar, toksik malzeme ve sert kenar ve köşeler içermeyen, parmak ve ellerinin sıkışmayacağı, uzun bağları olmayan oyuncaklar olmalıdır ³

Ayrıca bu dönemde, çarpıp geri dönen oyuncaklar veya itme ve çekme ile gidebilen tekerlekli hayvanlar, otomobiller yeni yürüyenler için en uygun oyuncaklardır ve bu tür oyuncaklar bebekleri çok mutlu eder Yaklaşık bir yaşındaki bebekler çok ilgilerini çeken oyuncaklardan biri de “dökme-doldurma” oyuncaklarıdır Büyük renkli şekiller ve bunların içerisine atılabileceği bir kutudan ibarettir, oyuncaklar Bu dönem için tavsiye edilen oyuncaklar; ³
• Çıngıraklar ve müzikli oyuncaklar,
• Yumuşak, sıkınca ses çıkaran oyuncak ve toplar (topların çapı en az 44 mm olmalıdır)
• Kırılmaz aynalar,
• Dişlikler,
• Karton bebek kitapları,
• Sert kumaş oyuncaklar,
• Kapağı açılınca içinden çeşitli nesneler fırlayan kutular,
• Doldurup boşaltabileceği nesnelerle dolu kutular,
• Üst üste istiflenebilen büyük ebatlı oyuncaklar,
• Banyo oyuncakları,
• Büyük tüylü oyuncaklar
• İtme-çekme oyuncakları ³