Devletler Coğrafyası - Gürcistan

Devletler Coğrafyası - Gürcistan

DEVLETİN ADI: Gürcistan Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Tiflis

YÜZÖLÇÜMÜ: 69700 km2

NÜFUSU: 5500000

RESMİ DİLİ: Gürcüce

DİNİ: Ortodoks, İslamiyet

PARA BİRİMİ: Ruble

Kafkas Dağlarının güneyinde yer alan bir devletKuzeyinde Rusya Federasyonu, güneyinde Ermenistan ve Türkiye, güneydoğu ve doğuda azerbaycan, batısında Karadeniz yer alır Abhaz ve Acar Muhtar cumhuriyetleri ile Güney Osetya muhtar bölgesi Gürcistan’a bağlıdır

Tarihi

Gürcistan’da, insanlar çok eski devirlerden beri yaşamaktadır Eski devirlerde Kafkasya metal işlemeciliğin beşiği sayılırdı MÖ 7 asırda Anadolu’nun Kimmerler tarafından işgal edilmesiyle kaçan kabilelerin Kura Vadisindeki yerli halklarla kaynaşmasından sonra bölgede İberia Krallığı kuruldu MÖ 65’te Gürcistan kıyıları Roma hakimiyetine girdi 337’de Hıristiyanlığı kabul ettikten sonra Gürcistan uzun yıllar Bizans ve Pers imparatorlukları arasındaki harplere sahne oldu Karadeniz kıyısındaki Lazika, Bizans; İberia da Pers hakimiyeti altına girdi

Müslümanlar 654’te Tiflis’i ele geçirerek bölgede bir emirlik kurdular Bagratlı neslinden olan Birinci Aşot, Abbasilerin ve Bizans’ın bölgedeki zayıflığından faydalanarak 886’da İberia Kralı olduğunu ilan etti 975’te başa geçen Üçüncü Bagrat doğu ve batıda bulunan prenslikleri tek bir devlet altında topladı İkinci David,Tiflis’i Müslümanlardan geri aldı Kraliçe Tamara (1184-1213) devrinde en kuvvetli dönemini yaşayan Gürcistan’ın sınırları azerbaycan’dan Çerkesya’ya, Erzurum’dan Gence’ye kadar uzanıyordu Moğolların bütün Kafkasları istilasından sonra Doğu Gürcistan İlhanlılara bağlandı Suram Dağlarının batısında kalan kısım bağımsızlığını korudu Timur Han 1386-1403 tarihleri arasında Gürcistan’a uyguladığı ekonomik ve kültürel tedbirler krallığın bir daha toplanmasına imkan bırakmadı Ülke bir süre sonra birbirleriyle savaşan prensliklere bölündü

İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethinden sonra, batı Hıristiyan alemiyle bağları kopan Gürcistan, Osmanlı ve İran ordularının sürekli seferlerine maruz kaldı Osmanlı orduları 1510’da İmereti’ye girerek başkent Kutaisi’yi ele geçirdi Tiflis’i ve Transkafkasya’yı 1578’de ele geçiren İran Şahı Birinci Abbas, çok sayıda Hıristiyanı İran’ın uzak bölgelerine sürdü İranlılar Gürcistan yönetimini Muhran ailesine bıraktı Safevi Hanedanının çöküşü sırasında Osmanlılar bölgeye akınlar düzenlediler Duruma hakim olan İran Hükümdarı Nadir Şah, Kartli’nin başına İkinci Teimuraz’ı geçirdi Bunun oğlu İkinci Erekle Kartli ve Kaheti krallıklarını birleştirerek bir devlet kurmaya çalıştı

Dağıstanlı kabilelerin akınlarına maruz kalan İkinci Erekle Gürcistan’ın bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü güvence altına alan Georgiyevsk Antlaşmasıyla Rusya’nın koruması altına girdi (1783) Bir süre sonra İran saldırılarına karşı Gürcistan’ı yalnız bırakan Ruslar Kartli ve Kaheti’yi işgal ettiler Bölge Rus askeri valileri tarafından yönetilmeye başlandı Ruslar 1810’da İmereti’yi, ardından da diğer küçük Gürcü prenslikleri hakimiyetleri altına aldılar Osmanlı idaresi altında olan Batum ve Poti limanları ile güneybatı toprakları Osmanlı-Rus harpleri neticesinde Rusların eline geçti

Uzun yıllar Rusların hakimiyeti altında kalan Gürcistan, 1905 devrimi sırasında karışıklıklara ve gerilla savaşlarına sahne oldu Şubat 1917 devriminden sonra Gürcüler Ermeni ve azerilerle birlikte Transkafkasya Federal Cumhuriyetini kurdular Fakat bu birlik kısa bir süre sonra dağıldı Gürcüler 26 Mayıs 1918’de bağımsız bir devlet kurarak Alman korumasını kabul ettiler Almanların yenilmesi üzerine ülke İngiliz işgaline uğradı itilaf devletleri 1920 Ocak’ında Gürcistan’ı fiilen tanıdı Gürcüler eski düzeni geri getirmeye çalışan Beyaz Orduya katılmayı kabul etmemelerinden bir süre sonra Gürcü asıllı Stalin ve Orconikidze’nin başında bulunduğu Kızıl Ordu Gürcistan’a girerek 1921 Şubat ayında Tiflis’i ele geçirdiler ve bölge Sovyet hakimiyetine girdi 1924’te çıkan köylü ayaklanması Kızıl Ordunun yardımıyla bastırıldı 1936’da kabul edilen yeni Anayasa ile Gürcistan, SovyetlerBirliğini meydana getiren 15 cumhuriyetten biri oldu

Sovyetler Birliğinde 1989’da başlayan reformlar Gürcistan’da da köklü değişikliklere sebeb oldu İlk çok partili seçimler yapıldı Ülke yeni bir siyasi ve ekonomik döneme girdi Gürcistan 1991’de bağımsızlığını ilan etti ve aynı sene Bağımsız Devletler Topluluğuna katıldı

Gürcistan bağımsızlığını ilan ettikten bir süre sonra iç karışıklıklar çıktı Devlet başkanı Gamsahurdia yanlıları ile muhalif gruplar arasında çatışmalar uzun süre devam etti Muhalefet yönetimi ele geçirdi Devlet başkanı Gamsahurdia yurt dışına kaçtı Diğer tarafta Abhazlar bağımsızlık isteği ile ayaklandılar Hükümetle Abhazalar arasında çatışmalar hala devam etmektedir (1993)

Fiziki Yapı

Gürcistan toprakları dağlık olup üç bölgeye ayrılır Kuzeyde bir set gibi uzanan Kuzey Kafkas Sıradağları, doğuya doğru yükselen ve derin vadilerle birbirinden ayrılan bir dizi paralel dağ silsilesinden meydana gelir Bölgenin en yüksek noktaları Şhara (5068 m), Rustaveli (4960 m), Tetnults (4852 m)tur Buzullarla kaplı dağlardan birçok akarsu kaynaklanır Ülke topraklarının güneyinde ve Karadeniz’e yakın kesimde Kolhida Ovası yer alır İç kısımlarda dağlarla çevrili yüksek bir plato bulunur Bu plato Kartli Ovası olarak bilinir Gürcistan topraklarının en güneyinde KüçükKafkaslar sıralanır

Akarsu yönünden zengin olan Gürcistan’da Kolhida Ovasını İnguri, Rioni ve Kodori nehirleri, Kartli Ovasını ise Kura Nehri ve kolları sular

İklim

Kafkas Dağlarının meydana getirdiği tabii engeller kuzeydeki soğuk hava kütlelerinden Gürcistan’ı korur Ülke bütün sene boyunca Karadeniz’den gelen sıcak ve nemli havanın tesiri altında kalır Batı kesimlerinde nemli bir astropik deniz iklimi hakimdir Doğuda ise hafif nemlilikten kuraklığa kadar değişen özelliklerde tropikaltı iklim kuşakları görülür Batıda 1000-2000 mm arasında değişen yıllık yağış ortalaması iç kesimlerde ve dağ eteklerinde 400-700 mm’ye düşer Kışları genelde yumuşak geçer

Tabii Kaynakları

Madenler: Gürcistan maden bakımından zengindir Başlıca yeraltı kaynakları kömür, manganez, petrol, doğal gaz, talk ve mermerdir

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Gürcistan topraklarının üçte biri orman ve çalılıklarla kaplıdır Yüksek kesimlerde Alp tipi bitki örtüsü hakimdir Ormanlarda meşe, kestane, kayın, Kafkas köknarı, dişbudak, ıhlamur, Pitsunda çamı gibi değişik ağaçlar vardır Gürcistan toprakları yabani hayvan bakımından zengindir Ormanlarda yaban domuzu, karaca, Kafkas geyiği, vaşak, kurt, bozayı, tilki, çakal, dağlık bölgelerde keçi, Kafkas antilobu, kartal, ormantavuğu yaşar

Nüfus ve Sosyal Hayat

Gürcistan’ın nüfusu 55 milyon civarındadır Nüfusun %69’unu Gürcüler, % 9’unu Ermeniler, % 7’sini Ruslar, % 5’ini azeriler, % 3’ünü Osetler, % 7’sini diğer milletler meydana getirir Nüfusun büyük kesimi 1000 metrenin altında olan bölgelerde yaşar Başkent Tiflis’in dışında önemli şehirleri Kutaisi, Suhumi, Batum, Rustavi, Zugdidi ve Gori’dir

Eğitim 7-17 yaş arasında mecburi ve parasızdırTiflis Üniversitesi ve Bilimler Akademisi ülkenin en önemli yüksek öğrenim kurumlarıdır

Ekonomi

Gürcistan ekonomisi tarım ve sanayiye dayanır Ekime elverişli alanlar az olduğu gibi işlemesi zordur Buna rağmen fazla iş gücü istemesine rağmen, yüksek gelirli çay ve turunçgiller ekonomiye önemli katkıda bulunur Diğer ürünler şekerpançarı ve tütündür Bağ ve bahçelerden çeşitli ürünler elde edilir

Gelişmiş bir sanayiye sahib olan Gürcistan’da başlıca makina yapım sanayi kuruluşları, ağır motorlu taşıt, elektrikli lokomotif, iş araçları, hassas ölçü aletleri, torna tezgahı fabrikalarıdırMetal işleme sanayii oldukça ileridir Kimya sanayii gübre, sentetik elyaf ve ilaç üretimine, gıda sanayisi ise çay, konserve, tütün işlemeciliğine dayalıdır

Gürcistan dış ticaretini genellikle, eski Sovyetler Birliğini meydana getiren cumhuriyetler ile yapmaktadır Ülke ihracatının % 95 ve ithalatının % 75’ten fazlasını eski Sovyet Cumhuriyetleri ile yapılmaktadır İhracatın yaklaşık olarak yarısını çay, narenciye, tütün gibi tarım ürünleri meydana getirmektedir Buna karşılık buğday, şeker ve ağır sanayi ürünleri ithal eder Ülkede halen Sovyet kanunları kullanılmasına rağmen Gürcistan parlamentosu Eylül 1991’de bağımsız gümrük sistemini kuran kanunu kabul etti

Gürcistan ile Türkiye arasında bulunan Sarp sınır kapısının ticari nakliyat ve turizm yönünden önemi çok büyüktür Sarp sınır kapısı 1988’de açılmıştır Türkiye-Gürcistan arasında çeşitli anlaşma ve protokoller yapılmıştır Bunlardan bazıları şunlardır: Ekonomik ve Ticari İşbirliği Protokolü (1989), 1990-95 yıllarına ait Tıp ve Sağlık Protokolü: Bu protokolle taraflar arasında tıp ve sağlık alanında bilgi alış verişi, uzman eğitimi ve mübadelesi ile ortak araştırmalar ve tesisler kurulması kararı alınmıştırTelekomünikasyon Protokolü (1631991):Bu protokol ile ilk aşamada Batum’a uzak mesafe hat aboneliği tipi telefon bağlantısı hizmete sokulma aşamasına getirilmiş Teletaş ile Tiflis’te telefon cihazı üretimi için ortak şirket kurulması konusunda ilke anlaşması yapılmıştır Gürcistan’a 250 milyon kwh elektrik satışına ilişkin protokol

Ulaşım: Ulaşım son derece gelişmiştir Yük taşımacılığı genelde demiryoluyla yapılır Batum ve Poti limanları Transkafkasya’nın hepsine hizmet verirRusya’nın birçok şehrine düzenli uçak seferleri vardır