![]() |
İklim Bilgisi İklim Hakkında Bilgi |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() İklim Bilgisi İklim Hakkında Bilgiİklim Bilgisi İklim Hakkında Bilgi Geniş bir sahada, uzun yıllar boyunca (40 – 50 yıl) devam eden, atmosfer olaylarının ortalamasına iklim denir ![]() HAVA DURUMU Dar bir sahada, kısa süre içerisinde görülen atmosfer olaylarına hava durumu denir ![]() KLiMATOLOJİ Geniş sahalarda, uzun yıllar devam eden atmosfer olaylarının ortalamalarını tespit ederek, iklim bölgelerini ve karakterlerini inceleyen bilim dalına klimatoloji denir ![]() METEOROLOJİ Dar sahalarda, kısa süreli atmosfer olaylarını inceleyen bilim dalına meteoroloji denir ![]() ATMOSFER ve ÖZELLİKLERi Dünya’yı gazlardan meydana gelen bir geosfer (tabaka) kuşatır ![]() ![]() Atmosferin Katları Atmosfer, yerçekimi etkisiyle iç içe kürelerden meydana gelmiştir ![]() ![]() Troposfer: Atmosferin en alt tabakasıdır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Atmosferdeki gazların % 75'i troposfer katında bulunmaktadır ![]() Stratosfer: Troposferden itibaren 17 - 30 km ler arasında bulunur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Şemosfer: Stratosferden sonra 30 - 90 km ler arasında bulunur ![]() ![]() a ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() ![]() İyonosfer: Şemosferden sonra 90 - 300 km’ler arasında bulunur ![]() ![]() ![]() (250 °C) iyonlar arasında elektron alışverişi son derece fazladır ![]() ![]() Eksosfer: Atmosferin en üst ve en dış sınırını oluşturur ![]() ![]() ![]() ![]() Atmosferin Faydaları İklim olayları meydana gelir ![]() Canlı yaşamı için gerekli gazları ihtiva eder ![]() Güneş’ten gelen zararlı ışınları tutar ![]() Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını engeller ![]() Dünya ile birlikte dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı engeller ![]() Uzaydan gelen meteorların parçalanmasına neden olur ![]() Güneş ışınlarının dağılmasını sağlayarak, gölgede kalan kısımların da aydınlanmasını sağlar ![]() ![]() Işığı, sesi, sıcaklığı geçirir ve iletilmesini sağlar ![]() Hava akımları sayesinde gündüz olan kesimlerin aşırı sıcak, gece olan kesimlerin de aşırı soğuk olmasını engeller ![]() İKLİM ELEMANLARI A ![]() Yeryüzündeki sıcaklığın kaynağı Güneş’tir ![]() ![]() ![]() ![]() Atmosfere gelen enerji % 100 kabul edilirse; Enerjinin % 25'i bulutların ve atmosferin etkisi ile uzaya doğru yansır ![]() % 25'i atmosferde dağılarak gölge yerlerin aydınlatılmasını ve gök yüzünün mavi görünmesini sağlar ![]() % 15'i atmosfer tarafından emilerek atmosferin ısınmasını sağlar ![]() % 35'i yeryüzüne ulaşır ![]() ![]() ![]() SICAKLIK DAĞILIŞINI ETKiLEYEN FAKTÖRLER (SICAKLIK ETMENLERi) 1 ![]() Yeryüzünde sıcaklık dağılışını etkileyen en önemli faktördür ![]() ![]() ![]() a ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() Buna göre, Kuzey Yarım Küre, yaz mevsiminde güneş ışınlarını daha dik, kışın daha eğik alır ![]() c ![]() ![]() ![]() d ![]() ![]() 2 ![]() Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol uzadıkça enerji kaybı o oranda artar ![]() ![]() Dar açı ile gelen ışınlar ise, daha uzun bir yoldan yeryüzüne ulaşır ve daha fazla kayba uğrar ![]() 3 ![]() Güneşlenme süresi arttıkça sıcaklık artar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() Troposfer katında, yerden yükseldikçe sıcaklık değerleri her 100 m ![]() ![]() ![]() 5 ![]() Aynı miktarda güneş enerjisi alan karalar ve denizler aynı derecede ısınmazlar ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
İklim Bilgisi İklim Hakkında Bilgi |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() İklim Bilgisi İklim Hakkında Bilgi6 ![]() Nem, bir yerin fazla ısınması ve soğumasını önler ![]() ![]() ![]() ![]() Kış mevsiminde, havanın bulutlu olduğu günlerde, ısı kaybı azaldığından sıcaklık değerleri yüksektir ![]() ![]() ![]() 7 ![]() Okyanus akıntıları, hem denizler hem de karalar üzerinde havanın sıcaklığını etkilerler ![]() ![]() Ekvator yönünden gelen Gulf - Stream, Brezilya, Kuroşivo ve Alaska gibi akıntılar sıcaklığı yükseltir ![]() ![]() 8 ![]() Kuzey Yarım Küre’de güneyden, Güney Yarım Küre’de de kuzeyden esen rüzgârlar, Ekvator yönünden geldikleri için sıcaklığı artırır ![]() ![]() ![]() Denizden karaya doğru esen rüzgârlar kışın ılıtıcı, yazın ise serinletici etki yapar ![]() Karadan denize doğru esen rüzgârlar ise, kışın sıcaklığı düşürücü, yazın ise sıcaklığı yükseltici etki yapar ![]() 9 ![]() Bitki örtüsü, güneş ışınlarının bir kısmını emerek gündüz yerin fazla ısınmasını önler ![]() ![]() ![]() SICAKLIĞIN YERYÜZÜNDEKİ DAĞILIŞI Sıcaklığın yeryüzüne dağılışı izoterm adı verilen eş sıcaklık eğrileri ile gösterilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() B ![]() BASINÇ Atmosferi oluşturan gazların yeryüzüne yaptığı etkiye basınç denir ![]() ![]() ![]() ![]() Atmosfer basıncını etkileyen faktörler şunlardır: 1 ![]() Yerçekiminin etkisiyle gazlar Dünya’yı çepeçevre kuşatmıştır ![]() ![]() ![]() Yerçekimi ile basınç arasında doğru orantı vardır ![]() ![]() 2 ![]() Yükseldikçe basınç azalır ![]() ![]() ![]() 3 ![]() Sıcaklığın artmasıyla hava genişler, hafifler ve yükselir ![]() ![]() Sıcaklığın azalmasıyla soğuyan havanın hacmi daralır, ağırlaşır ve alçalır ![]() ![]() Bu şekilde, ısınma ve soğumaya bağlı olarak oluşan basınç merkezlerine termik basınç merkezleri denir ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() Hava kütlelerinin alçalarak yığılması veya yükselerek seyrekleşmesi sonucunda ortaya çıkar ![]() Örneğin, troposferin üst kısımlarında, Ekvator’dan kutuplara doğru esen Ters (üst) Alize rüzgârları Dünya’nın dönme hareketinin etkisiyle 30° enlemleri civarında alçalarak yüksek basınç alanlarını oluştururlar ![]() Bununla birlikte, Batı ve Kutup rüzgârları da 60° enlemleri civarında karşılaşınca yükselirler ve burada alçak basınç alanlarını oluştururlar ![]() işte, bu şekildeki hava hareketlerine bağlı olarak oluşan basınç merkezlerine de dinamik basınç merkezleri denir ![]() Atmosfer basıncı, yere yaptığı basınç derecesine göre üçe ayrılır ![]() Normal Basınç: 45° enlemlerinde, deniz seviyesinde, 0°C sıcaklıkta, 760 mm yüksekliğindeki cıvanın yaptığı basınca eşit olan atmosfer basıncına normal basınç denir ![]() ![]() Yüksek Basınç (Antisiklon): 1013 milibardan daha yüksek olan basınçlara yüksek basınç denir ![]() ![]() Alçak Basınç (Siklon): 1013 milibardan daha az olan basınçlara alçak basınç denir ![]() ![]() YERYÜZÜNDEKİ SÜREKLİ BASINÇ ALANLARI 1 ![]() • Ekvatoral Alçak Basınç Alanı (Tropikal Siklon) Ekvatoral bölge üzerinde bütün Dünya’yı kuşatan sürekli bir alçak basınç alanı uzanır ![]() ![]() ![]() • Kutuplar Yüksek Basınç Alanı (Polar Antisiklon) Kutuplar yıl boyunca soğuk olduklarından, buralarda sürekli bir yüksek basınç alanı oluşmuştur ![]() ![]() 2 ![]() • Ekvator Üstü Yüksek Basınç Alanı (Subtropikal Antisiklon) Ekvatoral bölgede, ısınarak yükselen hava kütleleri üst alizeler halinde kutuplara doğru eserken, gerek Dünya’nın ekseni etrafında dönmesinden, gerekseyerçekimi ve soğumadan dolayı 30° enlemleri civarında alçalır ![]() ![]() • Kutup Altı Alçak Basınç Alanı (Subpolar Siklon) Batı ve Kutup rüzgârları, 60° enlemleri civarında karşılaştıktan sonra yükselirler ![]() ![]() RÜZGÂRLAR Yüksek basınç (antisiklon) alanlarından alçak basınç (siklon) alanlarına doğru olan yatay hava akımlarına rüzgâr denir ![]() ![]() ![]() Rüzgârın hızını etkileyen faktörler a ![]() ![]() Basınç farkı çok ise rüzgâr hızlı, basınç farkı az ise rüzgâr yavaş eser ![]() ![]() b ![]() ![]() ![]() ![]() c ![]() ![]() ![]() d ![]() ![]() ![]() Rüzgârın yönünü etkileyen faktörler a ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() Bir bölgede rüzgârın yıl içerisinde en fazla estiği yöne hakim rüzgâr yönü denir ![]() ![]() c ![]() ![]() ![]() Yüksek basınç alanlarında rüzgârlar, merkezden çevreye doğru hareket ederler ![]() Alçak basınç alanlarında ise rüzgârlar, çevreden merkeze doğru hareket ederler ![]() RÜZGÂR ÇEŞİTLERİ 1 ![]() a ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
İklim Bilgisi İklim Hakkında Bilgi |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() İklim Bilgisi İklim Hakkında BilgiÖzellikleri Başlangıçta sıcak ve kurudurlar ![]() ![]() Tropikal kuşaktaki karaların doğu kıyılarına bol yağış bırakırlar ![]() ![]() Sürekli olmaları ve yönlerinin belli olması nedeniyle, yelkenli gemiler döneminde bu rüzgârlardan faydanılmıştır ![]() ![]() Ekvatoral bölgede karşılaşan Alizeler, 3 - 4 km kadar yükselerek kutuplara doğru hareket ederler ![]() ![]() ![]() Sıcak okyanus akıntılarının oluşumuna neden olurlar ![]() b ![]() ![]() Özellikleri Başlangıçta sıcak ve kurudurlar ![]() ![]() Orta kuşaktaki karaların batı kıyılarına bol yağış bırakırlar ![]() 60° enlemleri civarında Kutup rüzgârları ile karşılaşarak cephe yağışlarına yol açarlar ![]() c ![]() ![]() Özellikleri Soğuk ve kuru oldukları için, etkili oldukları alanlarda sıcaklığı azaltarak kar yağışlarına neden olurlar ![]() 60° enlemleri civarında Batı rüzgârları ile karşılaşarak cephe yağışlarına yol açarlar ![]() Soğuk okyanus akıntılarının oluşumuna neden olurlar ![]() 2 ![]() a ![]() ![]() ![]() Aynı mevsimde deniz ve okyanuslar daha serin oldukları için, yüksek basınç alanı durumundadırlar ![]() ![]() ![]() Yaz musonları deniz ve okyanuslardan kaynaklandıkları için bol nem taşırlar ![]() ![]() b ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kış musonları kara kaynaklı oldukları için soğuk ve kurudurlar ![]() ![]() ![]() 3 ![]() a ![]() ![]() • Deniz ve Kara Meltemleri Gündüz, karalar daha çok ısınacağı için alçak basınç alanı, denizler ise yüksek basınç alanıdır ![]() Bunun sonucunda denizden karaya doğru rüzgâr eser ![]() ![]() Gece ise, karalar daha fazla soğuyarak yüksek basınç alanı durumuna geçerler ![]() ![]() ![]() ![]() • Vadi ve Dağ Meltemleri Gündüz, dağ dorukları vadilerden daha erken ısınır ve alçak basınç oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() Geceleri ise, dağ yamaçlarında ve yüksek plâtolarda hızla soğuyan hava yüksek basınç alanı oluşturur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() • Föhn (Fön) Hava kütleleri dağ zirvesine doğru çıkarken, sıcaklığı yaklaşık her 100 m ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Föhn rüzgârı, İsviçre’de Alpler’in kuzey yamaçlarında görüldüğünden bu ismi almıştır ![]() ![]() • Sirokko Kuzey Afrika’da, Büyük Sahra Çölü’nden sıcak ve kuru olarak Akdeniz’e doğru esen rüzgârdır ![]() ![]() ![]() ![]() • Hamsin Sudan’dan gelen ve Mısır’dan Akdeniz’e doğru esen rüzgârdır ![]() ![]() c ![]() • Bora Dalmaçya kıyılarında, Dinar Alpleri’nden Adriya Denizi’ne doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır ![]() ![]() • Mistral Fransa’nın Rhone vadisini izleyerek Akdeniz’e doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır ![]() • Krivetz (Kriviç) Romanya’da, Aşağı Tuna Ovası’na doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır ![]() ![]() d ![]() Sıcak kuşakta, ani basınç farklarından kaynaklanan ve hızları saatte 100 - 150 km ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() C ![]() Atmosfer içerisindeki subuharına nem denir ![]() ![]() ![]() 1 ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() Yüzde (%) olarak ifade edilir ![]() Bağıl nem ile sıcaklık ters orantılıdır ![]() ![]() ![]() Bağıl nem çöl bölgelerinde ve kara içlerinde az, Ekvatoral bölge gibi yağışlı bölgelerde ve deniz kıyılarında çoktur ![]() |
![]() |
![]() |
|