Endüstri (Sanayi) Bitkileri

ENDÜSTRİ (SANAYİ) BİTKİLERİ

Üretildikten sonra, çeşitli sanayi dallarında işlenerek gıda ve endüstri maddeleri elde edilen bitkilerdir (Tütün, pamuk, şeker pancarı, çay, keten, kenevir, haşhaş gibi)

Endüstri bitkileri üretimi tahıllardan sonra 2 sırayı alır Son 50 yıl içinde ekim alanı sürekli genişlemiştir Endüstri bitkilerinin modern tarım yöntemleriyle yetiştirilmesi daha verimli ve kaliteli bir üretime neden olmuştur Endüstri bitkileri ülke ihtiyacını karşıladığı gibi, işlenmiş veya işlenmemiş olarak ihraç edilerek gelir sağlanmaktadır

Kıraç (verimsiz) topraklarda daha kaliteli yetişen, yetişme döneminde nem ve sıcaklığa ihtiyacı olan bir bitkidir Türkiye genelinde iklim ve toprak yapısı tütün üretimine elverişlidir Fakat kalitesinin azalmaması için devlet ekim alanlarını belirlemekte ve kaliteye göre fiyatlandırma yapmaktadır Türkiye Dünya’da önemli tütün üreticisi olan ülkelerden biridir Tütünümüz kalite bakımından tercih edilen tütünler arasındadır

En önemli üretim alanları içinde başta, Ege Bölgesi (Manisa, izmir, Muğla, Denizli, Aydın, Uşak), ikinci sırada Güneydoğu Anadolu Bölgesi, üçüncü sırada Karadeniz Bölgesi (Samsun, Tokat) gelir Geriye kalanı ise dağınık olarak Hatay, Balıkesir, Bitlis, Muş ve Malatya illerinde üretilmektedir

Pamuk

Ekimi en fazla yapılan endüstri bitkisidir Yetişme dönemi olan ilkbahar mevsiminde bol miktarda su, gelişme döneminde tabandan sulama, hasat döneminde ise sıcak ve kurak iklim ister Hasat dönemindeki yaz yağışları ürünün kalitesini düşürdüğü için Karadeniz kıyılarında yetiştirilemez

Ayrıca uzun bir yaz süresi istediğinden iç bölgelerimizin yüksek ve serin ovalarında üretimi yapılamaz Pamuk tarımını öncelikle sıcaklık faktörü belirler Çünkü yağış yetersizliği sulama yolu ile giderilebilir

Pamuk, ülkemizde en fazla Güneydoğu Anadolu ovalarında, Kıyı Ege ve Akdeniz ovalarında, Güney Marmara Bölümü ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde üretilir Pamuk, bozulmayan ve kolay taşınabilen bir ürün olduğundan ülkemizin her bölgesinde işlenebilir Fakat daha çok Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Marmara bölgelerindeki dokuma ve tekstil fabrikalarında işlenir Bir kısmı da ihraç edilir 2003 yılında 920 bin ton üretim gerçekleşmiştir

Şeker Pancarı

Ülkemizde şeker pancarı üretimi 1926 yılında Uşak ve Alpullu şeker fabrikalarının kurulmasıyla başlamıştır Şeker pancarı, hasadından hemen sonra işlenmesi gerektiğinden önce fabrikası kurulmuş sonra onun çevresinde ekimi yapılmaya başlanmıştır, ilkbaharda yağış, yaz mevsiminde ise sulama ve güneşli bir iklim ister

Şeker pancarının fazla sıcaklık isteği yoktur Ancak yetişme döneminde sulanması gerekir Her bölgede yetiştirilir

En fazla iç Anadolu Bölgesi‘nde üretilir Daha sonra İç Batı Anadolu, Orta ve Batı Karadeniz bölümleri, Marmara Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi gelir Yaz yağışlarından dolayı Karadeniz kıyılarında, kuraklıktan dolayı Güneydoğu Anadolu’da ve ayrıca yüksek gelir getiren ürünler ekildiğinden Ege ve Akdeniz kıyı ovalarında yetiştirilmemektedir Pancar atıklarından hayvan yemi üretildiğinden fabrikaların etrafında besi hayvancılığı gelişmiştir Şeker pancarı üretimi her yıl artış göstererek 1927 yılında 0,6 bin ton iken 1998 yılında 222 milyon tona çıkmıştır Son yıllarda şeker pancarı üretimi azalmıştır (2005 yılı üretim miktarı 15 milyon ton civarındadır)

Haşhaş

Afyon sakızı adı verilen maddesinin uyuşturucu yapımında kullanılmasından dolayı devletin sıkı denetimi altında sınırlı alanlarda ve az miktarda yetiştirilen bir bitkidir Dolayısıyla ekim alanları doğal şartlara göre değil devletin izin verdiği yerlere bağlıdır Ülkemizde daha çok İç Ege’deki Afyon, Kütahya, Uşak, Denizli ile Göller yöresindeki Burdur ve İsparta illerinde üretimi yapılır Bir kısmı ihraç edilir Tohumları yağ elde etmede ve diğer gıda kollarında kullanılır Afyon sakızından ilaç yapılır Yıllık üretim 15 ile 30 bin ton arasında gerçekleşir

Çay

Anavatanı Muson Asya’sı olan çay, ülkemizde ekonomik olarak 1940′lı yıllardan sonra üretilmeye başlanmıştır Çay yıkanmış ve kireçsiz topraklarda, yağışın bol olduğu nemli bulutlu ve serin ortamlarda yetişen funda türü bir bitkidir Yaprakları kurutularak çay elde edilir Bu özellikler ülkemizde Doğu Karadeniz kıyı şeridinde bulunduğundan çay tarımı sadece Rize, Trabzon, Artvin, Ordu ve Giresun illerinde yapılmaktadır Çay üretiminin % 75′i tek başına Rize’ye aittir Çayın kalitesini ve üretimini arttırmak için 1971′de Rize’de Çay Kurumu (ÇayKur) kurulmuştur

1950 yılında 2600 hektar olan çay bahçeleri 2005 yılında 76 000 hektara çıkmıştır Ülkemizde yıllık 200 bin ton civarında kuru çay üretilmektedir Çay tarımıyla birlikte Doğu Karadeniz’de tarım ve sanayi az da olsa canlanmıştır

Keten-Kenevir

Tropikal bölge bitkisi olan keten ve kenevirin liflerinden keten kumaşı ve kot bezi yapılır Keten-kenevir üretimi daha çok Batı Karadeniz’deki Kastamonu, Sinop ve Zonguldak çevresi ile Marmara’da Kocaeli çevresinde yapılır Kenevir uyuşturucu yapımında kullanıldığı için üretimi devlet kontrolü altındadır