Devletler Coğrafyası - Madagaskar

Devletler Coğrafyası - Madagaskar

Madagaskar

DEVLETİN ADI: Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Antananirova

NÜFUSU: 12804000

YÜZÖLÇÜMÜ: 587041 km2

RESMİ DİLİ: Hıristiyan, Müslüman, Putperest

DİNİ: Madagaskar dili ve Fransızca

PARA BİRİMİ: Madagaskar Frankı

Hint Okyanusunun batısında, Madagaskar Adası ve yakınındaki küçük adalar üzerinde kurulmuş bir Afrika ülkesi, Afrika kıtasından Mozambik Kanalı ile ayrılan Madagaskar, 11° 57’-25° 36’ güney enlemleri ile 43° 13’-50° 29’ doğu boylamları arasında yer alır

Tarihi

Madagaskar hakkında ilk bilgiler Arap kaynaklarından, bilhassa 10 yüzyıl ortasında Doğu Afrika’yı ziyaret eden El-Mesudi’den elde edilmektedir Ada, çağımız öncesinden itibaren Endonezyalılar ve Afrikalılar tarafından nüfuslandırılmıştır On ikinci yüzyılda Araplar, kuzeybatı kıyısında küçük bir kasaba kurdular Zamanla adaya İslamiyet yayıldı Gaskar Adası bir Portekizli tarafından 1500’de tesadüfen keşfedilinceye kadar Avrupalılarca bilinmiyordu 1643 yılında Fransızlar o zamanlar küçük krallıklara bölünmüş olan adada, Dauphin Kalesini kurdular On sekizinci asırda doruk noktasında olan Sakalava Krallıkları, aynı asrın sonunda yerini Merina Krallığına bıraktı Bu krallık, İngiltere ile dostluk anlaşması imzalayarak, kapısını Avrupalılara açtı Bu arada Fransızlar 1841’de Nassi Beyi işgal ederek Sakalavaları himayesi altına almak istedi Fransa, himayesini kabul etmeyen Sakalava kıyısını bombaladı 1885 yılında yapılan anlaşmayla, dış işlerinde başkan olan bir Fransız yöneticinin otoritesi altında bir çeşit himaye devlet kuruldu 1896’da Fransız parlamentosu, Madagaskar’ı sömürge haline getirdi İkinci Dünya Savaşından sonra, Madagaskarlılar bağımsızlık için çetin bir mücadeleye giriştiler 1947’de ihtilal patlak verdi, kısa bir müdahaleden sonra isyan bastırıldı 60000 ile 90000 arasında insan öldü veya yaralandı Ada bundan sonra direkt olarak Paris’ten idare edilmeye başlandı 1958’de Madagaskar, Fransız Cemiyeti içinde muhtar bir cumhuriyet oldu 26 Haziran 1960’ta da tam bağımsızlığa kavuştu 10 yıllık şekli bir bağımsızlıktan sonra hala ülkede 50000 Fransız askeri vardır Yabancı yatırımların üçte ikisi ihracatın dörtte üçü, ticari değere sahip bitkilerin yarısından fazlası Fransız ithalat-ihracat şirketlerinin elinde idi Kurak ve fakir olan güneyde 1972 başlarında, 100000 öğrenci, yabancı ekonomik hakimiyete son verilmesi için boykot yaptı Boykot sindirildi fakat, Mayıs 1972’de başşehirde yeni kargaşalıklar başgösterince; hükumet, iktidarı ordu komutanına bıraktı 1972-1975 yılları arasında geçici bir hükumet kuruldu 30 Aralık 1975’te ikinci bir cumhuriyet ilan edildi Yeni devletin adı Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti oldu Yeni cumhuriyet geniş bir devletleştirme politikası takib etti Fransız askerlerini ülkeden çıkardı 1991 senesi başlarında başlayan iç karışıklıklar yüzünden Temmuz ayında olağanüstü durum ilan edildi ve bir süre sonra sosyalistlerin kurduğu hükumet istifa etti Bir süre sonra meclis ve Yüksek Devrim Konseyi feshedilerek, Zafy başkanlığında Yüksek Devlet Organı kuruldu Başkanlık seçimlerinin ilk turu 25 Kasım 1992’de yapıldı Seçimlere hile karıştırıldığı gerekçesiyle ikinci tur 1993 senesine ertelendi

Fiziki Yapı

Yüzölçümü itibariyle dünyanın dördüncü büyük adası olan Madagaskar, kuzeyden güneye 1570 km uzunlukta olup, azami genişliği 575 kilometredir Yaklaşık 4800 km’den fazla olan kıyı hattı, bütün uzunluğu boyunca uzanan dağ zinciri ile coğrafi yapısının değişikliği dikkate değerdir Ada üç tabii coğrafi bölgeye ayrılır: Dağlık iç bölge, doğu kıyısı ve batı kıyısı

Yüksek yaylalar ismini alan dağlık iç bölge, deniz seviyesinden 900 ila 1500 m yükseklikte olup, yüksekliği 1830 m’yi aşan üç dağ silsilesini ihtiva eder En yüksek tepe olan Maromokotro (2876 m), kuzeydeki Tsratanna sıra dağları üzerindedir Yaylaların yüzeyleri, birbirinden farklı özellikler arz eder Bütün istikametlerde çaprazvari vadiler ve derin dereler bulunur Dağlık bölgenin yüksek kesimlerinde, çukur şeklinde büyük alçak basınç alanları ve bataklık ovalar mevcuttur

Genişliği ortalama 50 km olan doğu kıyısı, yüksek yaylalar ve Hint Okyanusu arasında yer alır Erozyona maruz kalmış tepeleri ve bataklıkları ile özellik kazanır Tek girinti olarak Antongil Körfezini ihtiva eden kıyı hattı, dağların ana eksenine paraleldir Bu kıyıdan Hint Okyanusuna dökülen nehirler kısa olup, ancak kısa mesafelerde ulaşıma elverişlidir

Bazı yerlerde genişliği 190 km’ye ulaşan batı kıyısı, ovaları çöküntü alanları ve yaylaları ile doğu kıyısına nazaran daha değişken, daha çok girintili çıkıntılı bir görünüm arz eder Bu kıyı, Madagaskar’ın en önemli coğrafi özelliğidir Buradan Mozambik Kanalına dökülen nehirler daha uzun ve büyük bölümleri ulaşıma elverişlidir

İklim

Adada iklim değişiklikleri, enlem farklılıklarından ziyade yükseklik farklılıklarına bağlıdır Kıyılarda iklim genellikle sıcak ve nemlidir Dağlık iç kesimlerde ise ılımandır

Madagaskar’da iki mevsim vardır: Sıcak (yağışlı) mevsim ve soğuk (kurak) mevsim Sıcak mevsim, günlük yağmurlar ve fırtınalar dönemidir Bu mevsim, yüksek yaylalarda, kasım sonundan nisan sonuna kadar devam eder Doğu kıyısında daha uzun, batı kıyısında daha kısadır En güneyde sadece iki ay sürer (aralık ve ocak) Soğuk mevsim nisandan kasıma kadar devam eder Bu mevsimde doğu kıyısı ve kuzey batısı yağışlı, yüksek yaylalar ise nemlidir Batı kıyısı kurak, güney kıyısı daha da kuraktır Senelik yağış ortalaması bölgelere göre değişmektedir Antongil kıyısında 3700 mm olan yağış miktarı, kuzeybatı kıyısında 2100 milimetreye, batıda 940 milimetreye, güneybatıda ise 355 kilometreye düşmektedir İç platoda bu miktar 1200-1325 mm arasında değişmektedir Yıllık sıcaklık ortalaması ise kıyılarda 21°C-27°C, iç platoda ise 13°-19°C arasındadır En soğuk ay temmuz ayıdır

Tabii Kaynaklar

Bir zamanlar Madagaskar’ı kaplayan kesif ormanlara, günümüzde ancak kıyı hattında ve merkezi dağ silsilesinin yamaçlarında rastlamak mümkündür Tabii bitki örtüsü, tarla açmak için yakılarak veya kesilerek yok edilmektedir En kesif ormanlar, kuzeybatıda Ankaizina yaylalarında, Tsratanna dağ silsilesinde ve Sahamalaza Körfezi yakınlarındadır Ormanlar koyu kırmızı ve güzel kokulu ağaçlarla demir ağacı gibi kıymetli ağaçları ihtiva eder Güneyde sık dikenli fundalıklar (kaktüs ve bodur ağaçlara karışan dev otlar) bulunur Ada hayvanları kendisine has bir özelliğe sahiptir Önemli ölçüde bulunan timsahlar dışında, fil, maymun veya aslan gibi büyük hayvanlar yoktur Bununla beraber sadece Madagaskar’da bulunan ve maymuna benzeyen hayvanlar bol miktarda bulunur Ayrıca bostan kirpisi, yarasa, yaban domuzu gibi memeli hayvanlara da rastlamak mümkündür Madagaskar, yeraltı zenginlikleri olarak krom, mika, grafit ve ikinci derecede kıymetli taşları ihtiva eder 1980’de büyük petrol rezervleri bulunmuştur Halihazırda petrol çıkarılmamaktadır

Nüfus ve Sosyal Hayat

12804000 nüfuslu Madagaskar halkının büyük çoğunluğu (% 84) kırsal kesimde yaşar ve çiftçilikle geçinir Yaklaşık 663000 nüfusa sahip, başşehir ve aynı zamanda tek büyük şehir olan Antananarivo, yüksek yaylalar bölgesindedir Nüfus artış oranı, % 2,6 civarındadır

Fransız işgalinden önce ve sonra, ticaret, iç göçler ve idari yapı sebebiyle birbirine sıkıca bağlı olan etnik gruplar dağılmıştır Madagaskar halkının en kalabalık ve nüfuzlu grubunu meydana getiren Merina kabilesi orta kesimdeki dağlık arazilerde yaşar Bundan başka, Bertsileo, Sakalava, Mahafaly, Antaimoro, Antaisaka gibi etnik gruplar da vardır Ayrıca Madagaskar’da Avrupalı, Çinli ve Hintli azınlıklar da mevcuttur Resmi dil Madagaskar lisanı ve Fransızcadır Yirminci yüzyıla kadar eğitim, misyonerlerin elinde kalmıştır Günümüzde halkın yaklaşık % 50’si okur yazardır Yüksek öğrenim Madagaskar Üniversitesinde ve ilmi araştırma enstitülerinde yapılmaktadır Madagaskar ahalisinin takriben üçte biri Hıristiyandır Hıristiyanlık on dokuzuncu asırda misyonerler tarafından ülkede yayılmıştır Madagaskar’da, bilhassa kuzeybatıda birkaç yüz bin Müslüman bulunmaktadır Kırsal kesimdeki halkın çoğu eski dinlerini devam ettirmektedir

Siyasi Hayat

30 aralık 1975’te ilan edilen Demokratik Madagaskar Cumhuriyetinde, Cumhurbaşkanı yedi yıl süreyle seçilir Cumhurbaşkanı 12 üyeli ihtilal konseyine başkanlık eder Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından tayin edilir Milli Halk Meclisinin altı yıllık süreyle işbaşına geldiği ülkede, sosyalizm esaslarına bağlı tek bir parti vardır Madagaskar, Birleşmiş Milletler Teşkilatına ve Afrika Birliği teşkilatına üyedir

Ekonomi

Madagaskar ekonomisi son yıllara kadar büyük çoğunlukla Fransız iktisadi kuruluşlarının kontrolü altında idi Günümüzde hükumet, uyguladığı hızlandırılmış bir devletleştirme politikası ile, yaklaşık sanayinin % 35’ini, ihracatın % 78’ini, ithalatın % 60’ını, bankacılığın ve sigortacılığın tamamını devletleştirmiştir

Ekonomide öncelik, halkın % 80’inden fazlasının meşgul olduğu tarıma verilmiştir Ülkede yetişen tütün, vanilya, çay, karanfil, biber ve kahve gibi tarım ürünleri ihraç edilmektedir Halkın temel gıda maddesi olan pirinç yetiştirilmekte ise de şehirli halk için, düzenli olarak yılda 100 bin tonun üstünde pirinç ithal edilmektedir Madagaskar’da yetiştirilen 10 milyon baş sığır, ülkenin dondurulmuş et ihraç etmesine imkan vermektedir Tarım ürünleri ihracat gelirlerinin % 30’unu sağlar Ülkede çıkarılan krom, mika, grafit ve ikinci derecede kıymetli taşlar ihraç edilmektedir Son yıllarda keşfedilen büyük petrol rezervleri sayesinde Madagaskar’ın petrol ihraç eden bir ülke durumuna gelmesi beklenmektedir Mamül maddelerinin çoğu ithal edilmekte ise de, sıkı bir ithalat politikası sebebiyle ticaret dengesi ülke lehine kaymaktadır Enflasyon % 8 civarında tutulmaktadır

Ulaşım sahası, sosyal ve ekonomik gelişme için büyük engel teşkil etmektedir Yolların uzunluğu ve bakımı yetersizdir Sömürge devrinden kalma demiryolları geliştirilmemiştir Bu eksikliklere karşılık olarak hava yolu ulaşımı geliştirilmeye çalışılmaktadır Başşehir yakınlarındaki İvanto havaalanı ülkenin tek milletlerarası havaalanıdır