4817 Sayılı Yabancıların çalışa Izinleri Hakkında Kanun ve Uygulaması

4817 SAYILI YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HK KANUN VE UYGULAMASI


1- ÜLKEMİZDE ÇALIŞMAK İSTEYEN YABANCILAR HANGİ İZİNLERİ ALMALIDIR?

Türkiye’de çalışacak bir yabancının;
- Çalışma izni (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı),
- Çalışma vizesi (Türkiye’nin dış temsilcilikleri),
- Çalışma amaçlı ikamet tezkeresi (ilgili emniyet makamları),

alma işlemlerini tamamlamış olması gerekmektedir

2- ÇALIŞMA İZİNLERİ HANGİ MEVZUATLA DÜZENLENMİŞTİR?

- 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun,
- Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği’nde (YÇİKUY),
- 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu,
- Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelikle (DYYY)

3- ÇALIŞMA İZİNLERİ KANUNU YABANCIYI NE ŞEKİLDE TANIMLAMIŞTIR?

403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre Türk vatandaşı sayılmayan kişi şeklinde tanımlamıştır

4- KANUN BAĞIMLI ÇALIŞAN YABANCIYI NE ŞEKİLDE TANIMLAMIŞTIR?

Gerçek veya tüzel kişiliği haiz bir veya birden fazla işveren emrinde ücret, aylık, komisyon ve benzeri karşılığı çalışan yabancı şeklinde tanımlamıştır

5- KANUN BAĞIMSIZ ÇALIŞAN YABANCIYI NE ŞEKİLDE TANIMLAMIŞTIR?

Başka şahısları istihdam etsin veya etmesin kendi ad ve hesabına çalışan yabancı şeklinde tanımlamıştır

6- KANUNA GÖRE ÇALIŞMA İZNİ NEDİR?


Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, yabancıların Türkiye'de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce almaları gereken izindir

Kural çalışma izinlerinin “çalışmaya başlamadan önce” alınması olmakla birlikte, ülke menfaatlerinin gerekli kıldığı hallerde veya mücbir nedenlere bağlı olarak, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek koşuluyla, çalışma süresi bir ayı geçmemek ve Bakanlık onayı alınmak suretiyle çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir

7- YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HAKKINDA KANUN KİMLERİ KAPSAR ?

Kanun; Türkiye’de bağımlı ve bağımsız çalışan yabancıları, bir işveren yanında meslek eğitimi gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsamaktadır

Kapsam maddesi Kanunun 2 maddesinde düzenlenmiştir
KAPSAM
Madde 2 - Bu Kanun;
403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29 uncu maddesinin ikinci cümlesi ile 5680 sayılı Basın Kanununun 13 üncü maddesi ve 231 sayılı Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamına giren,
Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarınca kanunla verilen yetkiye dayanarak çalışma izni verilen veya istihdam edilen ve
Karşılıklılık ilkesi, uluslararası hukuk ve Avrupa Birliği hukuku esasları dikkate alınarak çalışma izninden muaf tutulan yabancılar dışında,
Türkiye'de bağımlı ve bağımsız olarak çalışan yabancıları, bir işveren yanında meslek eğitimi gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsar

403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu


1 YABANCI MUAMELESİ VE SAKLI TUTULAN HAKLAR: Madde 29 - (Değişik madde: 29/06/2004 - 5203/1 md) *1*


Bu Kanun gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulur Ancak doğumla Türk vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığından vatandaşlıktan çıkma izni alanlar ve bunların vatandaşlıktan çıkma belgesinde kayıtlı reşit olmayan çocukları; Türkiye Cumhuriyetinin milli güvenliğine ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü ve seçme-seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler Kanunun 33 ve 35 inci madde hükümleri saklıdır

8- HANGİ YABANCILAR KANUNUN KAPSAMI DIŞINDADIR ?

- Doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkma izni almak suretiyle vatandaşlıktan çıkanlar,
- Basın Kanununa göre çalıştırılacak muhabirler ve yabancı basın yayın organları mensupları,
- Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarınca kanunla verilen yetkiye dayanarak çalışma izni verilen veya istihdam edilenler,
- Yönetmelikle karşılıklılık ilkesi, uluslararası hukuk ve Avrupa Birliği hukuku esasları dikkate alınmak suretiyle çalışma izninden muaf tutulan yabancılar

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 29 maddesi, Türk vatandaşlığını kaybetmenin sonuçlarını düzenlemektedir Türk vatandaşlığını kaybın genel sonucu, bu kişilerin kayıp tarihinden başlayarak yabancı statüsüne tabi tutulmalarıdır Ancak, TVK'nun 29 maddesinin 2 cümlesi, yetkili merciden izin almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkanların bir takım statü ve haklarını saklı tutmaktadır YÇİHK'nın 2 maddesinin 1 fıkrası ise, TVK 29 madde, 2 cümle kapsamındaki yabancıları uygulama kapsamı dışında tutmuştur

Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun diğer bakanlık ve kamu kuruluşlarınca verilen çalışma izinlerini veya yapılan yabancı istihdamını kanunun uygulama kapsamı dışında tutmuştur (YÇİHK, m 2) Böylece, ilgili kamu kurum ve kuruluşları kanunla verilen yetkiye dayalı olarak çalışma izni verebilecek ve yabancı istihdam edebilecektir Bu çerçevede,

Başbakanlık,
Milli Savunma Bakanlığı,
Sağlık Bakanlığı,
Dış Ticaret Müsteşarlığı,
Yüksek Öğretim Kurulu,
mevcut yetkileri çerçevesinde çalışma izni vermeye devam etmektedirler

Ayrıca, Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları sözleşme ile iş yaptıkları yabancıları Bakanlığımızdan alacakları "istisnaî çalışma izinleri" ile istihdam edebileceklerdir Kanunla yetki verilen bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşme veya ihale usûlleriyle mal ve hizmet alımı, bir işin yaptırılması veya bir tesisin işletilmesi işlerinde çalıştırılacak kilit personel niteliğindeki yabancılara istisnaî çalışma izni verilebilecektir (YÇİHK, m 8(h))

Ancak, yabancılara çalışma izni verme yetkisi bulunan bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları, çalışma iznini verdikleri, çalışma izin süresini uzattıkları ve çalışma iznini iptal ettikleri tarihten, yabancı istihdam eden bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları ise çalıştırmaya başladıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içinde yabancı ile ilgili tüm bilgileri Çalışma Bakanlığına bildirmek zorundadırlar (YÇİHK, m 19)

9- YÖNETMELİKTE HANGİ YABANCILAR ÇALIŞMA İZNİNDEN MUAF TUTULMUŞTUR?

Çalışma izninden muaf olanlar yönetmeliğin 55 maddesinde sayılmıştır

Çalışma izninden muaf tutulan yabancılara, istekleri halinde Bakanlıkça çalışma izni muafiyet teyit belgesi verilir

Uygulama Yönetmeliğinin 55 maddesi ile açıklık getirilmiştir
a) Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma izninden muaf tutulanların,
b) Daimi ikametgahları yurt dışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler amacıyla bir aydan az süre için geçici olarak Türkiye’ye gelen yabancıların,
c) Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla; Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla gelenlerin,
d) Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunanların,
e) Türkiye’de fuar ve sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren altı ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla bulunanların,
f) Eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere durumunu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlayarak üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancıların,
g) Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında üç ayı aşmayan bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili mercilerce bildirilenlerin,
h) Karşılıklılık esasına göre, öğrenci değişim programları çerçevesinde staj süreleri ile sınırlı kalmak kaydıyla özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapacak yabancı öğrencilerin,
ı) DANIŞTAY (İPTAL),
j) Bir yıl içerisinde görev süresi altı ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü temsilcisi yabancıların,
k) Türkiye Futbol Federasyonunca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce talepleri uygun bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörlerin sözleşmeleri süresince,
çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır
Ancak mesleki hizmetler kapsamında olup, muafiyet hükümlerine tabi yabancı mimar, mühendis ve şehir plancılarının, hizmet sürelerinin bir ayı aşması, (ı) bendi kapsamındakilerin ise bir yılı aşması durumunda akademik ve mesleki yeterliliğini tamamlayarak Bakanlıktan çalışma izni alması, ilgili meslek kuruluşuna geçici üye olması ve ulusal kurum ve kuruluşların uygulamalarına uyması zorunludur
Muafiyet süreleri uzatılamaz Ayrıca, (b), (c), (d), (e), (g) ve (j) bentleri kapsamındaki yabancılar, muafiyet başlangıç tarihinden itibaren oniki ay içinde muafiyet hükümlerinden sadece bir kez yararlanır

Bu maddede sayılan yabancılar, geliş amaçlarını, ne kadar süre ile ve nerede kalacaklarına ilişkin bilgileri, bulundukları yerin emniyet makamlarına bildirirler Bu bildirimlerde şahsi başvuru zorunluluğu yoktur Dolayısıyla yabancının bağlı olduğu veya iş yaptığı kurum veya işverenleri de bu bildirimleri yapabilecektir Emniyet makamları, ibraz edilen belgelerin yeterli olmadığı kanaatine varması halinde gerek yabancının kendisinden gerekse yabancının ilişkilendirildiği müessese veya firmalardan ek bilgi ve belge talebinde bulunacaktır Talebin tutarlı olmadığının veya işin süresinin muafiyet süresi olarak öngörülen süreleri aşacağının anlaşılması durumunda yabancının muafiyet kapsamındaki faaliyetlerine ilgili valilikçe izin verilmeyecektir (155 Sayılı Genelge/J) Yine muafiyet kapsamında yer alan söz konusu yabancılara vize veya vize muafiyet süreleri yeterli ise muafiyet olarak öngörülen süreler içinde ikamet tezkeresi verilmez Vize süreleri yeterli olmayanlara ise muafiyet süreleri aşılmamak kaydıyla ikamet tezkereleri resen tanzim edilir (155 Sayılı Genelge/J)

10- KANUNUN ÖNGÖRDÜĞÜ ÇALIŞMA İZNİ TÜRLERİ NELERDİR?

- Süreli Çalışma İzni (4817 / md 5)
- Süresiz Çalışma İzni (4817/ md 6)
- Bağımsız Çalışma İzni (4817/ md 7)
- İstisnai Çalışma İzni (4817( md 8)


11- SÜRESİZ ÇALIŞMA İZNİ ALMANIN ÖZEL ŞARTLARI NELERDİR?

1 Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmemesi,
2 Türkiye'de en az 8 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmek veya,
3 Toplam 6 yıllık kanuni çalışması olmak

Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe süreli çalışma izni iş piyasasındaki durum, çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişiklikleri dikkate alınarak, yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl geçerli olmak üzere verilir

12- SÜRESİZ ÇALIŞMA İZNİNİN SAĞLADIĞI ÜSTÜNLÜKLER NELERDİR?

1 İznin verilmesinde iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaz,
2 İzin belirli bir işletme, meslek, mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılmaz

13- BAĞIMSIZ ÇALIŞMA İZNİ NE ŞEKİLDE DÜZENLENMİŞTİR?

Bağımsız çalışacak yabancılara, Türkiye'de en az 5 yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları koşuluyla Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilir

14- İSTİSNAİ ÇALIŞMA İZNİ NE ŞEKİLDE DÜZENLENMİŞTİR?

İstisnai haller kanunun 8 maddesinde satılmış olup, sayılan yabancılara Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, bu Kanunda öngörülen sürelere tabi olmaksızın çalışma izni verilebilmesini düzenlemektedir

15- HANGİ YABANCILAR İSTİSNAİ ÇALIŞMA İZNİ KAPSAMINDADIR?

a) Bir Türk vatandaşı ile evli olan ve eşiyle Türkiye'de evlilik birliği içinde yaşayan veya evlilik birliği en az üç yıl sürdükten sonra sona ermiş olmakla birlikte Türkiye'de yerleşmiş olan yabancılar ile bunların Türk vatandaşı eşinden olan çocukları,
b) 2510 sayılı İskan Kanununa göre muhacir, mülteci veya göçebe olarak kabul edilen yabancılar,
c) Yabancı devletlerin Türkiye'deki büyükelçilikleri ile konsolosluklarında ve uluslararası kuruluşların temsilciliklerinde görevli diplomat, idari ve teknik personelin hizmetinde çalışanlar ile karşılıklılık ilkesi çerçevesinde olmak ve görev süresiyle sınırlı kalmak üzere Türkiye'de bulunan büyükelçilikler, konsolosluklar ve uluslararası kuruluşların temsilciliklerinde görevlendirilen diplomatların ve idari ve teknik personelin eş ve çocukları,
d) Kanunla yetki verilen bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşme veya ihale usulleriyle mal ve hizmet alımı, bir işin yaptırılması veya bir tesisin işletilmesi işlerinde çalıştırılacak kilit personel niteliğindeki yabancılar

16- ÇALIŞMA İZNİ, ÇALIŞMA VİZESİ VE İKAMET İZNİNİN BAĞLANTISI NASILDIR?

Yurt dışından yapılan başvuruya istinaden çalışma izni verilmiş ise, bu izin ancak gerekli çalışma vizesi ile ikamet izninin alınması halinde geçerlidir Doğrudan Bakanlığa başvuru yapabilmek için ise, Türkiye'de geçerli ikamet iznine sahip olmak gerekir

İZİNLERİN VERİLMESİ VEYA UZATILMASI

Türkiye dışında ikamet eden yabancılar, çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yaparlar Temsilcilikler bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletirler Bakanlık ilgili mercilerin görüşlerini alarak 5 inci maddeye göre başvuruları değerlendirir; durumu uygun görülen yabancılara çalışma izni verir Bu izin ancak gerekli çalışma vizesi ile ikamet izninin alınması halinde geçerlidir Çalışma izin belgesini alan yabancıların, bu belgeyi aldıkları tarihten itibaren en geç doksan gün içinde ülkeye giriş vizesi talebinde bulunmaları, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içinde İçişleri Bakanlığına ikamet tezkeresi almak için başvurmaları zorunludur
Türkiye'de geçerli ikamet izni olan yabancılar veya bunların işverenleri başvurularını doğrudan Bakanlığa yapabilirler
Çalışma izinleri, ikamet sahibi yabancılar veya bunların işverenlerinin Bakanlığa yazılı talebi üzerine, bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmelik hükümlerine göre verilir ve uzatılır
Başvurular Bakanlık tarafından en geç doksan gün içinde cevaplandırılır

17- ÇALIŞMA İZNİ HANGİ HALLERDE İPTAL EDİLİR?

Belirli bir süre, sektör, meslek, işkolu veya mülki ve coğrafi alan sınırlandırmalarına uyulmaması,
1 Diğer kanunlarda yabancıların çalışamayacağı iş ve meslekler olarak belirtilen hükümlere uyulmaması,
2 İzin isteminin reddini gerektiren hallerden birinin varlığının veya yabancının ya da işvereninin, çalışma izni talep dilekçesinde eksik veya yanlış bilgi verdiğinin sonradan tespit edilmesi hallerinde iptal edilir

18- ÇALIŞMA İZNİ HANGİ HALLERDE GEÇERLİLİĞİNİ KAYBEDER?

1 Geçerlilik süresinin sona ermesi,
2 İkamet tezkeresinin geçersiz hale gelmesi ya da geçerlilik süresinin uzatılmaması,
3 Pasaportunun geçerlilik süresinin uzatılmaması(istisnası var),
4 Yabancının mücbir sebepler dışında aralıksız olarak altı aydan fazla yurt dışında kalması

19- BAĞIMSIZ ÇALIŞAN YABANCI UYRUKLULARIN BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR MIDIR?

Bağımsız çalışan yabancılar, çalışmaya başladıkları tarihten ve çalışmanın bitiminden itibaren en geç 15 gün içerisinde durumu Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler

20- BAĞIMLI ÇALIŞAN YABANCIYI BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR MIDIR?

Yabancı çalıştıran işverenler;
- Yabancının çalışmaya başladığı tarihten,
- Çalışma izninin verildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde çalışmaya başlamaması halinde bu sürenin bitiminden itibaren ve,
- Hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren, en geç 15 gün içerisinde durumu Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler

1- ÇALIŞMA VİZESİ HK KISA BİLGİ

Vize pasaportlara işlenen ve ülkeye girişe izin verildiğini gösteren bir kayıttır Türkiye ile vize muafiyet anlaşması yapmamış ülke vatandaşlarının Türkiye'ye girebilmeleri için, ilke olarak, vize almaları gerekmektedir Türkiye'ye girmesi yasak olan yabancıların ellerinde geçerli vizesi dahi olsa ülkeye kabul edilmezler Uygulamada, vize etiketlerinin "amaç" bölümünde; çalışma, öğrenim, tedavi gibi ifadeler kullanılmaktadır

Çalışma vizesi alma mecburiyetinin, vize anlaşmaları dışında, iç hukuktaki dayanağı olarak, Pasaport Kanunun 4 maddesinin son fıkrasına işaret edilmiştir Bu fıkraya göre, "umumiyetle mültecilerin ve iskân hakkındaki mevzuat dışında olarak yurt tutmak maksadıyla gelen yabancıların, pasaportları olsun, olmasın, Türkiye'ye kabulleri İçişleri Bakanlığının kararına bağlıdır" Bu fıkradaki yurt tutmak deyiminin devamlı yerleşmeyi ve çalışmayı da içerdiği ifade edilebilir

Uygulamada, vize etiketlerinin "amaç" bölümünde çalışma, öğrenim, tedavi gibi ifadeler kullanılmaktadır Bu tür vizeler özel meşruhatlı vizeler olarak kabul edilmekte olup istizana tâbidirler Bir vizenin 'istizana tâbi' olması, yabancının vize talebinin dış temsilcilik tarafından merkeze sorularak sonuçlandırılması anlamına gelmektedir Vize etiketinin amaç bölümündeki şerhler, vizenin hangi amaca yönelik olarak, yani çalışma, öğrenim, araştırma, tedavi, ziyaret, spor, turistik amaçla, verildiğini göstermektedir Kural olarak, yabancıların amaçlarına uygun vizeyle ülkeye giriş yapmaları gerekir ve her türlü vize giriş vizesi fonksiyonuna sahiptir

Bu bağlamda, çalışma vizesi, yurt dışındaki Türk konsoloslukları tarafından yabancıların pasaportlarına vurulan bir vize çeşidi olup, vizenin amaç hanesinde bu vizenin çalışmak üzere verildiğine dair bir şerhi ihtiva eder Çalışma vizesini veren makam ilgili Türk dış temsilciliği olmakla birlikte, vizenin verilmesi aşamasında başta İçişleri Bakanlığı olmak üzere ilgili kurumların görüşleri alınmaktadır

2- ÇALIŞMA AMAÇLI İKAMET İZNİ HK KISA BİLGİ

Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hk Kanunun (5683) 3 maddesine göre; Türkiye'de bir aydan fazla kalacak yabancılar bu süre bitmeden ikamet tezkeresi almak için yetkili emniyet makamlarına bizzat veya bilvasıta başvurmakla ödevlidirler

İş tutmak maksadiyla Türkiye'ye gelen yabancılar geldikleri tarihten itibaren bir ay zarfında ve her halde çalışmaya başlamazdan evvel ikamet tezkeresi almış bulunmalıdırlar

İŞ TUTAN YABANCILARIN MÜKELLEFİYETİ



Madde 15 - Yabancılar, Türkiye'de ancak kanunun kendilerine menetmediği işleri tutabilirler

Türkiye'de serbest olarak veya memur, müstahdem ve işçi sıfatiyle çalışacak yabancılar keyfiyeti işe başladıklarından itibaren en çok 15 gün zarfında ikamet ettikleri yerin polis veya jandarma karakoluna bizzat veya bilvasıta haber vermeğe ve ikamet tezkerelerine kaydettirmeğe mecburdurlar

YABANCILARIN HÜVİYETLERİNİ İSPAT MECBURİYETİ

Madde 18 - Yabancılar, hüviyet varakasını, ikamet tezkerelerini veya pasaport ve kontrol fişlerini her istenişte polis veya jandarmaya göstermeğe mecburdurlar

YABANCILARIN TÜRKİYE’Yİ TERKE DAVET VEYA SINIR DIŞI EDİLMELERİ HALLERİ MUZIR ŞAHISLAR

Madde 19 - İçişleri Bakanlığınca memlekette kalması umumi güvenliğe, siyasi ve idari icaplara aykırı sayılan yabancılar verilecek muayyen müddet zarfında Türkiye'den çıkmağa davet olunur Bu müddetin sonunda Türkiye'yi terk etmeyenler sınır dışı edilebilirler

Madde 24- (Değişik madde: 23/01/2008-5728 SK/135mad)
15 inci madde hükümlerine makbul bir sebebe müstenit olmaksızın riayet etmeyenlere mahallî mülkî amir tarafından yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir

3- YABANCILARA YASAKLANMIŞ MESLEKLER NELERDİR?

1 815 sayılı Kabotaj Kanunu’nun 2 ve 3 maddelerinde sayılan meslekler,
2 Türk Sivil Havacılık Kanunu’na göre havayolu ile ticari amaçla yolcu, posta ve yük taşımaları,
3 Maden Kanunu’na göre maden hakkı,
4 Basın Kanunu’na göre Sorumlu Müdür(karşılıklılık),
5 Sendikalar Kanunu uyarınca sendika kuruculuğu,
6 Gümrük Kanunu’na göre gümrük müşavirliği,
7 Kooperatifler Kanunu’na göre Yön Kurulu üyeliği
8 Tababet Kanunu’na göre doktor, hemşire, diş hekimi, ebelik, hastabakıcılık,
9 Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanuna göre eczacılık,
10 Veterinerlik Kanunu’na göre veterinerler,
11 Hususi Hastaneler Kanunu’na göre mesul müdürler,
12 2802 sayılı kanuna göre hakim ve savcılar,
13 1136 sayılı kanuna göre avukatlar,
14 1512 sayılı kanuna göre noterler,
15 5188 sayılı kanuna göre özel güvenlik görevlileri

4- KİLİT PERSONEL KİMDİR?

Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirkette;
a) Yönetmelikte belirlenen alanlarından en az bir tanesinde görev alan veya bu konularda yetki sahibi; şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı ve benzeri mevkilerde görev yapan kişi,
b) Şirketin hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan bilgiye sahip kişi,
c) İrtibat bürolarında, yurt dışındaki ana şirket tarafından adına yetki belgesi düzenlenen en fazla bir kişi
olmak şartlarından en az birini sağlayan personel “Kilit Personel” sayılır
YÇİKUY’nin 3 maddesi ve DYYY’nin 4 maddesinde kilit personel tanımları yapılmıştır Yönetmelikler aynı tarihte yayımlanmasına rağmen, bu ikinci Yönetmelikte kilit personel kavramının kapsamı daha geniş tutulmuştur Buna göre, Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirkette;
a) 1- Şirketin üst yönetiminde ya da yürütme pozisyonunda çalışmak,
2- Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek,
3- Şirketin denetçilerinin, idari veya teknik personelinin işlerini denetlemek veya kontrol etmek,
4- Şirkete yeni personel almak ya da mevcut personelin işine son vermek veya bu konularda teklif yapmak
alanlarından en az bir tanesinde görev alan veya bu konularda yetki sahibi; şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı ve benzeri mevkilerde görev yapan kişi,
b) Şirketin hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan bilgiye sahip kişi,
c) İrtibat bürolarında, yurt dışındaki ana şirket tarafından adına yetki belgesi düzenlenen en fazla bir kişi
olmak şartlarından en az birini sağlayan personel “Kilit Personel” sayılır

5- YABANCI UYRUKLULARIN SENDİKA ÜYELİĞİ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMALARI MÜMKÜN MÜ?



Sendikalar Kanunu yalnız sendika kuruculuğu için Türk vatandaşı olmak şartını aramaktadır Çalışma iznine sahip ve Sendikalar Kanunu kapsamında işçi sayılan bir işte çalışan yabancıların çalıştıkları işkolunda kurulmuş bir sendikaya üye olmaları, dayanışma aidatı ödemeleri, TİS’ten yararlanmaları mümkündür
2821 sayılı Sendikalar Kanunu yalnız sendika kuruculuğu için Türk vatandaşı olmak şartını aramaktadır Bunun dışında, çalışma iznine sahip ve Sendikalar Kanunu kapsamında işçi sayılan bir işte bağımlı olarak çalışan yabancıların çalıştıkları işkolunda kurulmuş bir sendikaya üye olmalarını engelleyici bir hüküm bulunmamaktadır Çalışma iznine sahip yabancılar sendikal haklardan da yararlanabileceklerdir 2821 ve 2822 sayılı kanunların yanı sıra 4817 sayılı kanunun düzenlemelerine ve yasaklayıcı hükümlerine uymak şartıyla bu çerçevede, toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasının üyesi olmaları veya dayanışma aidatı ödemeleri halinde toplu iş sözleşmesi hükümlerinden de yararlanabileceklerdir Yabancı uyruklu çalışanın çalışma izninin süreli veya süresiz olması bu haklardan yararlanma bakımından farklılık arz etmez İş saatleri dışında veya işverenin rızası ile iş saatleri içinde, işçi sendika veya konfederasyonlarının faaliyetlerine katılmaları ikinci bir çalışma sayılmaz Bu nedenle, belirli bir işyeri, işletme, meslek, mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılması mümkün olan süreli çalışma izninin bu nedenle iptali sonucu doğmaz Bu çalışma izniyle çalışma izninde yer alan işyeri veya işletme dışında gerçekleştirilen sendika veya konfederasyon faaliyetlerine katılması mümkündür

6- YABANCI UYRUKLULAR İÇİN DENEME SÜRESİ ÖNGÖRÜLEBİLİR Mİ?


Yabancıyla yapılacak iş sözleşmesine bir deneme süresi konulması mümkündür Dikkat edilmesi gereken husus, deneme süresinin yabancı uyruklunun önce denenip, memnun kalınması halinde “çalışma izni” için başvurusu yapılacağı anlamını içermemesidir Deneme süresi yabancı uyruklunun çalışma izni almaksızın çalıştırılacağı bir dönem değildir Süreli çalışma izninin varlığı halinde sözleşme sona erdirilirse çalışma izni geçersiz hale gelir
4817 sayılı kanunun düzenlemelerine ve yasaklayıcı hükümlerine uyulması gerektiği açıktır Bu çerçevede, deneme süreli olarak çalıştırılacak yabancı uyruklulara ilişkin herhangi bir özel düzenleme yapılmamış olduğundan deneme süreli olarak çalıştırılacak yabancı uyruklu için de, Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Türkiye’de bağımlı çalışmaya başlamadan önce izin alınması gerekmektedir Burada dikkat edilmesi gereken husus, deneme süresinin yabancı uyruklunun önce denenip, memnun kalınması halinde çalışma izni için başvurusu yapılacağı anlamını içermemesidir Deneme süresi yabancı uyruklunun çalışma izni almaksızın çalıştırılacağı bir dönem değildir Bu sürenin tıpkı sigortasız çalıştırma hakkı vermediği şeklindeki açıklamamızda olduğu gibi, işverenlere yabancı uyrukluyu işyerinde çalışma izni olmaksızın çalıştırma hakkı da vermediği bilinmelidir Yabancı uyruklu her halükarda çalışma izninden muaf olmadığı takdirde bu iznini alacaktır Bilahare, sözleşmelerle deneme süresi öngörülmüş olması halinde taraflar iş sözleşmesini bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedebileceklerdir
İş sözleşmesinin feshedilmesi halinde verilmiş çalışma izninin akıbetinin ne olacağı ise çalışma izninin süreli veya süresiz olmasına göre değişmektedir Eğer, yabancı uyruklu çalışanın çalışma izni süreli ise; yabancının ikamet izninin süresi ile iş sözleşmesinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere belirli bir süre için verileceğinden yabancı uyruklu bu kısıtlamalara bağlı olarak çalıştırılabilecektir Çalışma izninde yer alan işyeri veya işletme dışında farklı bir işyerinde ve işletmede bu çalışma izniyle çalışması mümkün değildir İşyerinde sözleşmesinin sona ermesi halinde artık bu çalışma izniyle başka bir işyerinde de çalışamayacağından çalışma izni geçersiz hale gelir

7- YABANCI UYRUKLULARIN KISMİ SÜRELİ ÇALIŞTIRILMASI MÜMKÜN MÜ?


4817 sayılı kanun bağımlı çalışan tanımında; “…bir veya birden fazla işveren emrinde… çalışan yabancı” ibaresini kullanmıştır Bu ifade ise yabancı uyruklulara, farklı işverenlere ait işyerlerinde çalışabilme bakımından bir hak vermektedir

Yabancının çalışma izni süreli ise; birden fazla işyeri veya işletmede kısmi süreli olarak çalışmak istemesi halinde bu işyeri veya işletmelerin her biri için ayrı bir çalışma izni gerekir
Eğer, yabancı uyruklu çalışanın çalışma izni süreli ise; yabancının ikamet izninin süresi ile iş sözleşmesinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere belirli bir süre için verileceğinden yabancı uyruklu bu kısıtlamalara bağlı olarak çalıştırılabilecektir Çalışma izninde yer alan işyeri veya işletme dışında farklı bir işyerinde ve işletmede bu çalışma izniyle çalışması mümkün değildir Birden fazla işyeri veya işletmede kısmi süreli olarak çalışmak istemesi halinde bu işyeri veya işletmelerin her biri için ayrı bir çalışma izni gerekir Yabancı uyruklu şahıs kısmi süreli olarak çalıştığı işyeri veya işyerlerinde sadece çalışma izninde belirtilen mesleği icra edebilir Bir işyerinde çalışma izninin süresinin dolması halinde artık bu işyerinde çalıştırılamaz Ancak, birden fazla işyeri veya işletme için çalışma izni alınmış ise süresi dolmamış olan işyeri veya işletmedeki çalışmasına devam edebilecektir

8- TÜRKİYE’DE YABANCI UYRUKLU STAJYER ÖĞRENCİ OLMAK MÜMKÜN MÜ?


1- Türkiye’de kurulu bir okulun öğrencisi olan yabancılar okullarının statüsünde staj yapmanın zorunlu olması halinde işletmelerde uygulamalı eğitim ve öğretim yapabilirler
2- Yurt dışında kurulu bulunan bir okulun öğrencisi olmakla birlikte Türkiye’de staj yapmak isteyenler için ise; 4817 sayılı kanunun Uygulama Yönetmeliğinde düzenleme mevcuttur(md 55)

Türkiye’de kurulu bir okulun öğrencisi olan yabancı uyruklular okullarının statüsünde staj yapmanın zorunlu olması halinde işletmelerde uygulamalı eğitim ve öğretim yapabileceklerdir Bu hususta, Türk öğrenciler ile yabancı uyruklu öğrenciler arasında bir ayrım yapılmamaktadır Yabancı uyruklu öğrencilerin staj mahiyetinde yer alan faaliyetleri “gelir getiren bir işte çalışmak” kapsamında değerlendirilmez Ancak, yabancı uyruklu öğrencinin öğrenci vizesi ve ikamet tezkeresi gibi sınırlamalara uyup uymadığına dikkat edilmelidir(MTEY/45) Ayrıca, staj yapacak öğrencinin okulundan staj dosyasını getirmesi ve staj için öngörülen süre kadar işyerinde tatbiki öğrenime tabi tutulması önem taşımaktadır
Öte yandan, yurt dışında kurulu bulunan bir okulun öğrencisi olmakla birlikte Türkiye’de staj yapmak isteyenler için ise; Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde düzenleme mevcuttur Yönetmelik, eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere durumunu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlayarak üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancılara izin verdiği gibi, yabancı uyruklu öğrencilerin karşılıklılık esasına göre, öğrenci değişim programları çerçevesinde staj süreleri ile sınırlı kalmak kaydıyla özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapmasına da imkan vermektedir

YABANCI UYRUKLU STAJYER ÖĞRENCİLERİN ÇALIŞMA İZNİ ALMASI GEREKİR Mİ?

Yabancı uyruklu şahısların ülkemizde işçi olarak çalışma ve staj yapabilme koşulları ile kimlerin çalışma izninden muaf oldukları mevzuatımızda açıkça belirlenmiştir Yabancı uyruklu şahısların ülkemizde işçi, çırak, stajyer vb her ne ad altında olursa olsun bir günlük dahi olsa tüm çalışmaları 4817 sayılı kanun ve ilgili yönetmelik hükümlerine tabidir Nitekim, 4817 sayılı kanun kapsam maddesinde; “Bu kanun, Türkiye'de bağımlı ve bağımsız olarak çalışan yabancıları, bir işveren yanında meslek eğitimi gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsar” demek suretiyle bu hususu açıkça beyan etmektedir
4817 sayılı kanun ülkemizde ücret karşılığı bağımlı olarak çalışan yabancıların çalışma izni almalarını öngörmüştür Yabancıların ülkemizde çalışabilmelerine ilişkin temel kural; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin alınmasıdır Ülke menfaatlerinin gerekli kıldığı hallerde veya mücbir nedenlere bağlı olarak, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek koşuluyla, çalışma süresi bir ayı geçmemek ve Bakanlık onayı alınmak suretiyle çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilmektedir İzinler süreli olabileceği gibi süresiz de olabilecektir
Kanunun Uygulama Yönetmeliği ise 3 ncü maddesinde kanuni çalışmayı: “Kanunlara uygun şekilde verilmiş çalışma izni, ikamet ve diğer ilgili kanunlar ile mevzuat hükümlerince düzenlenen yükümlülüklerin yanı sıra, sosyal güvenlik primleri ödenmiş veya muaf olarak çalışma” şeklinde tanımladıktan sonra 55 nci maddesiyle çalışma izni “Muafiyetler”ini sayma yoluyla belirlemiştir Bu maddede ancak, “karşılıklılık esasına göre, öğrenci değişim programları çerçevesinde staj süreleri ile sınırlı kalmak kaydıyla özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapacak yabancı öğrencilere(55/h)” muafiyet tanınmış ve bu şartla yabancıların ülkemizde staj yapabilmesine imkan verilmiştir Bu şekilde ülkemize gelen yabancı uyruklu öğrencilerin stajları süresince bir ücret almaları bu durumu değiştirmez Bu kişiler ile işletme sahibi arasında işçi-işveren ilişkisi oluşmaması nedeniyle, yabancı uyruklu şahıs işçi/sigortalı sayılmayacağından çalışma izni alınması da gerekmez Benzer şekilde, Türkiye’de diplomatik vize yada çalışma vizesi ve izniyle bulunan kişiler ve yakınları, okullarının statüsünde staj yapmanın zorunlu olması halinde, çalışma izni aranmaksızın, işletmelerde uygulamalı eğitim ve öğretim yapabileceklerdir
Mecburi uygulamalı stajın dışında; öğrencilerin, iş veya meslek deneyimi kazanılması veya ileride yapmak istediği işle ilgili mesleki bilgisini ve görgüsünü artırmak vb amaçlarla ve kendi iradeleriyle işyerlerine başvurmaları sonucunda işyerinde stajyer sıfatıyla çalıştırılmaları durumunda normal bir işçiden farksız olarak işçi/sigortalı sayılırlar Bu durumdaki, bir yabancı öğrenci çalışma izni olmaksızın kaçak çalışan yabancı durumuna düşer

9- YABANCI UYRUKLULARIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN SÜRELİ FESHİ MÜMKÜN MÜ?

İş sözleşmesinin feshedilmesi halinde ihbar süresi kullandırılmasına ve ihbar tazminatı ödenmesi mümkündür

Yapılacak iş sözleşmesinde ihbar süresinin artırılması da mümkündür

Sendika üyesi yabancı uyruklu için toplu iş sözleşmesiyle belirlenen ihbar süresi geçerli olabilecektir

10- YABANCI UYRUKLULARIN KIDEM TAZMİNATI HAKKI VAR MIDIR?

İşyerinde işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince en az bir tam yıl çalışmış olması koşulu sağlanmalıdır

Kural olarak bir kıdem tazminatı almaları mümkündür, ancak teknik bazı engeller çıkabilmektedir

Mevzuatımızda, yabancı uyruklu şahısların ülkemizdeki çalışmaları sırasında iş sözleşmelerinin derhal feshedilmesi ve kıdem tazminatı ödenmesine kural olarak engel bir husus bulunmamaktadır Yeter ki, yabancı uyruklu işçinin işyerindeki hizmet süresi bir yılı doldursun ve iş sözleşmesi kıdem tazminatı alabilmek için belirtilen nedenlerden birisiyle sona ersin Bu hususta gerek Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ve gerekse İş Kanununda yasaklayıcı özel bir hüküm mevcut değildir Ancak, gönderme yapılan diğer mevzuatın düzenlemeleri nedeniyle, yabancı şahısların kimi hallerde kıdem tazminatına hak kazanmamaları mümkündür
Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus çalışma izninin süreli veya süresiz olması halidir Yargıtay çalışma izinlerinin birer yıllık olarak alınmış olması halinde iş sözleşmesinin de aynı sürelerle birer yıllık olarak yapılmasını yerinde görmüş olup, birbirini takip eden birden fazla sayıda sözleşme yapılmış olmasının, iş sözleşmesini belirsiz süreli hale dönüştürmeyeceğine hükmetmiştir[i] Bu noktada, kıdem tazminatına hak kazanabilmek bakımından Yargıtay kararlarında göze çarpan belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmeleri ayrımı dikkate alınmalıdır Çalışma izninin akıbeti ise, iş sözleşmesinin kıdem tazminatı alarak feshedilmiş olması haline bağlı olmayacaktır Konu kıdem tazminatına hak kazanmak bakımından belirlenen sözleşmenin fesih nedeni koşullarına göre irdelendiğinde;

DERHAL FESİH HALİNDE


4817 sayılı kanunda yabancıların iş sözleşmelerinin bildirimsiz feshine ilişkin ayrı bir düzenleme yapılmamış olup, derhal fesih hususunda İş Kanunu’na ilişkin hükümler uygulanmaktadır Gerek işveren tarafından bu Kanunun 25 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerlerine ilişkin sebepler dışında derhal fesih halinde ve gerekse işçinin bu Kanunun 24 ncü maddesi uyarınca iş sözleşmesini derhal feshi halinde yabancı uyruklu işçi kıdem tazminatına hak kazanabilecektir Burada, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerlerine ilişkin fesihlerde derhal fesih hakkını kullanma süresine de riayet edilmelidir Çalışma izninin akıbeti ise, süreli veya süresiz olmasına göre farklılık arz edecektir Eğer, yabancı uyruklu çalışanın çalışma izni süreli ise iş sözleşmesinin feshi halinde artık bu çalışma izniyle izin verilen işyerinde ve başka bir işyerinde de çalışamayacaktır Ancak, yabancı uyruklu çalışanın çalışma izni süresiz ise tıpkı Türk Vatandaşları gibi yabancı uyruklunun süresiz çalışma izni bulunduğu sürece iş sözleşmesinin feshedilmiş olması başka bir işyerinde çalıştırılmasına engel olmaz

MUVAZZAF ASKERLİK HİZMETİ DOLAYISIYLA FESİH


1111 sayılı Askerlik Kanunu gereğince muvazzaf askerlik hizmeti Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek için zorunlu kılınmıştır Dolayısıyla, 1111 sayılı kanun anlamında yabancı ülke vatandaşlarının iş sözleşmelerini muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle feshetmeleri imkanı bulunmadığından böyle bir gerekçeyle kıdem tazminatı gündeme gelemeyecektir Ancak, yabancı uyruklu şahsın vatandaşı bulunduğu ülkede muvazzaf askerlik hizmetini ifa etmek üzere işten ayrılmasına ilişkin husus tartışmalı olmakla birlikte, kanaatimizce kanunun lafzı dikkate alındığında bu halde de kıdem tazminatına hak kazanmasına engel bir husus bulunmamaktadır

YAŞLILIK, EMEKLİLİK VEYA MALULLÜK AYLIĞI YAHUT TOPTAN ÖDEME ALMAK AMACIYLA FESİH HALİNDE

Yabancı uyruklular kural olarak tüm sigorta kollarına tabi olmuşlardır Bu itibarla, kural olarak kıdem tazminatına hak kazanma koşulları arasında sayılan yaşlılık ve emeklilik aylığı almak gibi nedenlerle de işten ayrılması halinde kıdem tazminatına hak kazanabileceklerdir

KADININ İŞ SÖZLEŞMESİNİ EVLENDİĞİ TARİHTEN İTİBAREN BİR YIL İÇERİSİNDE KENDİ ARZUSU İLE SONA ERDİRMESİ HALİNDE

Yabancı uyruklu kadın işçinin bu nedenle iş sözleşmesini feshetmesi mümkündür Böyle bir durumda, kıdem tazminatına hak kazanabilecektir Bu maddeden yararlanabilmek için, evliliğin Türkiye’de veya Türk vatandaşıyla yapılma zorunluluğu da bulunmamaktadır Ancak, yabancı uyruklu çalışanın çalışma izni süreli ise iş sözleşmesinin feshi halinde artık bu çalışma izniyle izin verilen işyerinde ve başka bir işyerinde çalışamayacaktır

YABANCI UYRUKLUNUN ÖLÜMÜ HALİNDE

Yabancı uyruklu işçinin bu nedenle iş sözleşmesinin son bulması halinde kanuni mirasçıları kıdem tazminatı talep edebilecektir
[i] Yrg 9 HD’nin, E 2004/24583 ve K 2005/20488 sayılı kararı

11- YABANCI BAĞIMLI ÇALIŞAN İŞ GÜVENCESİNDEN YARARLANABİLİR Mİ?

Mevzuatımızda, yabancı uyruklu şahısların ülkemizdeki çalışmaları sırasında iş sözleşmelerinin feshedilmesi halinde iş güvencesinden yararlanmaları ve işe iade davası açmalarına engel bir husus bulunmamaktadır
Ancak, belirsiz süreli iş sözleşmeleri için öngörülen iş güvencesi ve işe iade davasına ilişkin sonuçlar süreli çalışma izniyle çalışan yabancılar için söz konusu olmayacaktır
Mevzuatımızda, yabancı uyruklu şahısların ülkemizdeki çalışmaları sırasında iş sözleşmelerinin feshedilmesi halinde iş güvencesinden yararlanmaları ve işe iade davası açmalarına engel bir husus bulunmamaktadır Bu hususta gerek Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ve gerekse İş Kanununda yasaklayıcı bir hüküm mevcut değildir Nitekim, 4817 sayılı kanunda yabancıların iş sözleşmelerinin feshi halinde iş güvencesinden yararlanıp yararlanamayacakları hususunda ayrı bir düzenleme yapılmamış olup, yabancı uyruklular da iş güvencesi haklarını İş Kanunu’nda yer alan hükümler çerçevesinde kullanabileceklerdir
Bu itibarla, otuz veya daha fazla işçi çalıştıran bir işyerinde çalışan, en az altı aylık kıdeme sahip olan, iş sözleşmesi belirsiz süreli olan ve işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili veya yardımcısı ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekili konumunda bulunmayan yabancı uyruklu çalışanlar İş Kanununun 20 maddesi hükmüne göre; fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir Ayrıca, sendika üyeliği için Türk vatandaşı olmak şartı bulunmadığından, onaltı yaşını doldurmuş olup da Sendikalar Kanununa göre işçi sayılan yabancı uyruklular, işçi sendikalarına üye olabilecek ve işyerinde bir toplu iş sözleşmesi yapılması halinde bu toplu iş sözleşmesi hükümlerinden de yararlanabileceklerdir Dolayısıyla, toplu iş sözleşmesinde hüküm varsa veya taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlığı aynı sürede özel hakeme götürebileceklerdir

12- TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU SÖZLEŞMELER VEYA KONSORSİYUMLARDA ÇALIŞACAK YABANCILAR ÇALIŞMA İZNİNDEN MUAF MI?

Uygulama yönetmeliğinin 55/ı maddesiyle Türkiye'nin taraf olduğu ikili yada çok taraflı sözleşmeler gereğince veya konsorsiyumlar tarafından yürütülecek ulusal, uluslararası projelerde veya uluslararası kuruluşlarda çalışacak yabancılar muaf tutulmuştu Ancak Danıştay bu hükmü iptal etmiştir
Danıştay 10 Dairesi’nin konuya ilişkin dosyayı inceleyerek 06032007 tarihinde oybirliğiyle karara bağlamıştır Danıştay’ın konu hakkındaki kararını verirken 4817 sayılı Kanunun 22 ve Geçici 1 maddesi ile 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 34 ve 35 maddeleri başta olmak üzere 33-38 maddelerini dayanak yaptığı görülmektedir
Özetle, Danıştay 10 Dairesi tarafından, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği’nin 55 maddesinin 1 fıkrasının (ı) bendi ile aynı maddenin 2 fıkrasında yer alan “…(ı) bendi kapsamındakilerin bir yılı aşması…” ibaresinin ve aynı Yönetmelikle eklenen Geçici 1 maddesinin iptaline, Yönetmeliğin 55 maddesinin 2 fıkrasının iptal edilen ibare dışında kalan kısmına yönelik davanın reddine karar verilmiştir

13- YABANCI UYRUKLULAR İÇİN EK:1, EK:2, SİGORTALI İŞE GİRİŞ VE İŞTEN AYRILIŞ İLE İAB VERİLMELİ Mİ?

Bağımlı çalışan yabancıların işverenleri bu yabancılar için 2821/62 , 5510/8,9, ve 4447 sayılı kanunun 48 maddeleri gereği bildirim yapmalıdır 5838 sayılı kanun gereği SGK’ya yapılan bildirimler, bu bildirimlerin yerine geçer

14- İZİNSİZ YABANCI UYRUKLU ÇALIŞTIRILMASINA ARACILIK YAPTIRIMA TABİ Mİ?


15052008 tarihinden itibaren İstihdam Paketi olarak bilinen 5763 sayılı kanunla 4904 sayılı kanunun 20 maddesine (j) bendi eklenmiş ve “4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereği çalışma izni almayanlar için aracılık faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere kişi başına 5000-TL” idari para cezası uygulanması öngörülmüştür Cezanın 2010 yılı tutarı 5723-TL’dir