Bilgi Bağırsakta Gaz Sıkışması Halinde Neler Yapılmalıdır?

Bağırsakta gaz sıkışması halinde neler yapılmalıdır?

İnsanın karnındaki gazı genelde kokusuz olan, karbondioksit, oksijen, nitrojen, hidrojen ve bazen de metan gazları oluşturur Gazın hoş olmayan kokusunu ise kalın bağırsaktaki bakterilerin oluşturduğu sülfür içeren az miktardaki gazlar oluşturur

Bağırsaklardaki gazın %1'den azı kokuyu oluşturan gazlardır, bunlar uçucu kısa zincir yağ asitleri, amonyak, hidrojen sülfür ve değişik uçucu amino asitlerdir Yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklardan oluşan sindirim sistemimizdeki gazın iki kaynağı vardır

Bunlar: Kalın bağırsakta normalde bulunan zararsız bakterilerin bazı sindirilmemiş gıdalarda bozulma yapması ile oluşan gazdır

Hava yutma (aerofaji) mide gazının en sık sebebidir Her insan yerken veya içerken bir miktar hava yutarHızlı yiyip içen, sakız çiğneyen, sigara içen ve uygun olmayan (gevşek) takma diş kullananlarda ise normalden fazla hava yutulur

Midedeki gazın önemli bir kısmı geğirme ile çıkartılır, geride kalan kısım ince bağırsaklara geçer ve burada kısmen emilir, az bir miktarı ise kalın bağırsaklara geçer ve makat yolu ile atılır Mide kendisi de mide asidinin bikarbonatla karışması sonucu karbondioksit gazı oluşturur ancak bu gazın önemli bir kısmı ince bağırsaklarda emilir ve kalın bağırsağa kadar ulaşmaz

Sindirilmemiş Gıdanın Bozulması

İnsan vücudu bazı karbonhidratları ( şeker, nişasta ) ve pek çok gıdada bulunan lifleri ince bağırsaklardaki enzimlerin yetersizliği ya da yokluğu nedeni ile sindiremez Bu sindirilmemiş gıda ince bağırsaklardan kalın bağırsağa geçtiğinde, kalın bağırsaktaki normal flora dediğimiz zararsız bakterilerce bozulmaya uğrar ve hidrojen, karbondioksit, insanların üçte birinde de metan gazı oluşur Sonuçta bu gazlar anüs yoluyla dışarı atılırlar Metan gazı oluşan insanların gaitaları su içinde yüzer Araştırmalar neden bazı insanlarda metan gazı oluşup bazılarında oluşmadığını açıklayamamıştır

Bir kişide gaz oluşturan gıdalar başka bir kişide gaz oluşturmayabilir Kalın bağırsaktaki bazı bakteriler diğer bakterilerin oluşturduğu hidrojeni yıkabilirler Bu iki tip bakteri oranı da bazı kişilerde daha çok gaz oluşunu açıklayabilir

Hangi Gıdalar Gaz Yapar ?

Karbonhidrat içeren gıdaların pek çoğu gaz yapar, buna karşılık yağlar ve proteinler daha az gaz yapan gıdalardır

Şekerler: Gaz oluşturan şekerler raffinoz, laktoz, fruktoz ve sarbitoldur

Raffinoz: Fasülye bu kompleks şekeri çok miktarda içeren bir besindir Daha az oranda lahana, bruksel lahanası, karnabahar, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve tüm hububatlarda bulunur

Laktoz: Laktoz sütteki tabi şekerdir Peynir, dondurma gibi ürünlerde de bulunur Ekmek, tahıl, mayonezde de bulunur Özellikle Afrika ve Asya kökenli ırklarda laktozu sindirmeyi sağlayan laktuloz enzimi düzeyi düşüktür, kişi yaşlandıkça da enzim düzeyi düşer Bunun sonucu olarak kişiler yaşlandıkça laktoz içeren gıdalar yeme sonucu oluşan gaz şikayeti giderek artacaktır

Fruktoz: Fruktoz normalde soğan, enginar, armut ve buğdayda bulunur Ayrıca bazı içecek ve meyve sularında tatlandırıcı olarak kullanılır

Sorbital: Sorbital meyvelerde doğal olarak bulunan bir şekerdir Elma, armut, şeftali ve erikte çok vardır Ayrıca birçok diyet gıdalarında, tatlandırıcılarda ve sakızlarda bulunur

Nişasta: Patates, mısır, bazı tatlılar, pastalar ve buğdayda bulunan nişastanın bir kısmı kalın bağırsağı geçip orada bakterilerce yıkılarak gaz oluşturur Pirinç gaz oluşturmayan tek nişasta çeşididir

Lif: Pek çok gıda eriyebilen ve erimeyen lifler içerir Eriyebilen lifler suda kolayca çözünür ve bağırsaklarda jel kıvamında bir yapı oluşturur Bunlar, yulaf, fasulye, bezelye ve pek çok meyvede bulunurlar Eriyebilen lifler kalın bağırsağa kadar sindirilmeden gelip, burada gaz oluşumuna yol açarlar Erimeyen lifler ise bağırsaklardan hiç değişmeden geçer ve çok az gaz oluştururlar Buğday, kepek ve bazı sebzeler bu tür lifleri içerirler

Gaza Bağlı Semptomlar ve Problemler Nelerdir?

En sık görülen semptomlar geğirme, çok gaz çıkartma, karında şişkinlik ve karın ağrısıdır Bu bulgular herkeste oluşmayabilir Burada en belirleyici faktörler vücudun ne kadar gaz ürettiği, bağırsakların ne kadar yağ asidi absorbe ettiği ve kişideki kalın bağırsağın gaz gerginliğine olan hassasiyetidir

Geğirti: Yemek sonrası mide dolu iken ara sıra oluşan geğirme normaldir Sık geğirtisi olan bazı kişiler ise yemek yerken aşırı hava yutarlar ve bu hava mideye inmeden geri gelip geğirti oluşabilir

Sık geğirtisi olan kişilerde ise reflü hastalığı, mide fıtığı, gastrit, ülser gibi üst sindirim sistemi rahatsızlıkları olabilir

Geğirti yapan iki nadir görülen kronik gaz sendromu vardır Bunlar meganblase sendromu ve gaz-bloat sendromudur

Meganblase sendromu özellikle ağır yemek yeme sonrası, yemek esnasında aşırı hava yutmaya ve bunun midede aşırı şişkinlik yapmasına bağlıdır Bunun sonucu aşırı şişkinlik, tıkanma hissi ve nefes darlığı oluşabilir ve bu durum kalp krizini taklit edebilir

Gaz-bloat sendromu ise reflü hastalığı ameliyatları sonrası oluşabilir Bu ameliyatta yemek borusu ile mide arasında oluşturulan yeni yapı gıda ve havanın mideye geçmesine izin verir ancak normal geğirme ve kusma eylemini engelleyebilir Özellikle çok hava yutanlarda bu durum ciddi bir sorun haline gelebilir

Soğan, domates ve biberli gıdalar geğirmeyi arttırır Sürekli geğirme ise bazı hastalıkların belirtisi olabilir Bunlar safra kesesi taşları, ülser hastalığı ve reflü hastalığıdır Ankisiyete yani aşırı endişe hallerinde de çok hava yutup devamlı geğirme alışkanlık haline gelebilir

Çok Gaz Çıkartma

Fazla sayıda gaz çıkartma çok sık dile getirilen bir yakınmadır Ancak kişiler günde 10-25 kez, ortalama 14 kez gaz çıkartırlar ve bu da normaldir Bazen çok fazla gaz çıkartmanın sebebi ağır karbonhidrat sindirim bozukluğu veya kalın bağırsaklarda aşırı bakteri üremesi olabilir

Karında Distansiyon (aşırı şişkinlik)

Çoğu insan karında şişkinlik hissinin çok fazla gaz oluşmasına bağlı olduğunu düşünür Aslında çoğunlukla gaz miktarı normaldir ancak bazı rahatsızlıklara bağlı kişi çok gaz varmış gibi algılar çünkü gaza karşı hassasiyeti artmıştır

Aşırı karın şişkinliği genellikle barsak çalışma bozukluklarına bağlıdır En sık olarak irritabl barsak sendromu veya spastik kolon denilen durumlarda oluşur Bu kişilerde barsak çalışması bozulmuş ve barsak adalelerinde kasılmalar oluşmuştur Kalın bağırsağın splenik fleksura denilen dalak bölgesindeki kısmında gaz sıkışması olabilir Bu duruma splenik fleksura sendromu denir ve karın üst kısımlarında, özellikle sol üst kısımda rahatsızlık, adale spazmı, şişkinlik, ağrı ile kendini gösterir

Bağırsaklarda iltihaba, bunun sonucu da daralma ve tıkanıklıklara yol açan divertikülit, kron hastalığı gibi durumlarda ve barsak kanserlerinde de karında şişkinlik oluşur Daha önce karın ameliyatı geçirmiş kişilerde oluşabilecek barsak yapışıklıkları da karında şişkinlik yapabilir

Ayrıca çok yağlı gıda yendiğinde de mide boşalması gecikir ve kişiler fazla gaz oluşması olmadan da şişkinlik ve rahatsızlık hissi duyabilirler

Karın Ağrısı ve Huzursuzluğu

Bazı kişiler barsaklarda gaz olduğunda karın ağrısı duyabilirler Gaz kalın barsağın sol tarafında toplandığında kalp sıkışması hissi ile kalp rahatsızlığı ile karışabilir Kalın barsağın sağ tarafında aşırı gaz olduğunda ise safra kesesi ve apandisitte duyulan ağrılara benzer ağrılar oluşabilir

Tanı Metotları

Gaz yakınması bazı ciddi hastalıklarda da oluşabileceği için kişiye tanı konup bu hastalıklar ekarte edilmelidir Kişinin yeme alışkanlıkları ve yakınmalarının birbiri ile ilgisini belirlemek önemlidir Hangi gıdaların daha çok gaz yaptığı araştırılır

Eğer laktoz yetersizliğinden şüphelenilirse bir müddet için süt ve sütlü gıdalar yasaklanarak durum takip edilebilir Laktoz intoleransını belirlemek için kan ve nefes testleri yapılabilir Karında aşırı şişkinlik olanlarda karında su toplanıp toplanmadığı, bağırsaklarda iltihabi hastalık olup olmadığı incelenmelidir

Karında şişkinlik ve gaz yakınmaları olan 50 yaşın üzerindeki kişilerde kalın barsak kanseri olasılığı dikkate alınmalıdır Özellikle ailesinde barsak kanseri olan kişilerde bu durum daha önemlidir Bu durumda bağırsakların ışıklı kamera ile incelenmesi anlamına gelen kolonoskopi yapılmalıdır Özellikle açıklanamayan kilo kaybı, ishal veya gaitasında kan olan kişilerde bu olasılık çok dikkatle araştırılmalıdır

Gaz Rahatsızlığı Nasıl Tedavi Edilir?

Belirli bir hastalık sonucu oluşmadığı gösterilen gaza bağlı rahatsızlıkları geçirmek için diyet değişikliği, gerektiğinde ilaç kullanılır ve hava yutmayı azaltmak gereklidir Doktorların azaltmalarını veya kesmelerini önereceği gıdalar maalesef genellikle meyve, sebze, hububat ve süt ürünleri gibi sağlıklı gıdalardır

Ayrıca şişkinlik ve hazımsızlık hissini azaltmak için yağsız gıdalar yenmelidir Böylelikle mide daha hızlı boşalır ve gaz bağırsaklara daha hızlı geçip ileriye doğru gider

Her bir gıdanın gaz yapıp yapmayacağı ve eğer gaz yaparsa ne kadar gaz yapacağı kişiden kişiye değişiklik gösterdiği için her bir bireyle ayrı ayrı konuşup ona göre diyet düzenlemesi yapılmalıdır

Gaz yakınmaları diyet düzenlemesi ile geçmiyor ise antiasitler, sindirim enzimleri, karbon preparatları, barsak çalıştırıcı ilaçlar kullanılabilir

Yutulan havayı azaltmak için sakız çiğnememek, sert şekerleme yememek, yemekleri küçük lokmalar halinde ve yavaş yavaş yemek gereklidir Eğer takma diş kullanılıyorsa bu mutlaka çeneye oturan bir protez olmalıdır

Sonuç olarak, görüldüğü gibi gaz ve şişkinlik yakınmaları basit hazımsızlık şeklinde olabileceği gibi, bazı enzim eksiklikleri, iltihaplanmalar, yapışıklık, kanser gibi değişik birçok rahatsızlıktan da meydana gelebilir Bu nedenle bu tip yakınması olanlar, eğer yakınmaları süreklilik kazanıyorsa mutlaka bir doktora başvurmalı, tanı ve tedavilerinin doğru bir şekilde yapılası sağlanmalıdır

Şişkinliği azaltmanın yolları

Mayo Clinic Health Letter’ın Ocak sayısında yayımlanan bir çalışmada, şişkinliğe neden olan bazı yiyecekler şu şekilde sıralanıyor

Süt ürünleri

Süt ürünlerinin içinde bulunan laktoz, gaz oluşumunun başlıca nedenlerinden biridir Laktoz içermeyen süt ürünleri bu konuda yardımcı olabilir Ayrıca, yoğurt veya eski peynir, süt ürünlerinden rahatsız olan pek çok kişide problem oluşturmuyor

Bazı sebzeler

Soğan, turp, lahana, kereviz, havuç, brüksel lahanası, brokoli, karnabahar, ve kuru fasulye gibi sebzelerin içinde bulunan bazı karbonhidratlar, gaz üretimine neden olabiliyor Simetikon içeren ürünler bu konuda çözüm olabilir

Aşırı meyve şekeri

Kuru erik, kuru üzüm, muz, elma, kayısı, veya kuru erik, üzüm ve elmadan yapılan meyve suları, gaza neden olabilir

Aşırı lif

Öncelikle yüksek oranda lif içeren yiyeceklerin tüketimine son verip, daha sonra aşamalı olarak bu gıda maddelerini diyetinize ekleyerek, bedeninizin lifli yiyecekler konusunda tolerans gösterdiği en son miktarı bulabilirsiniz

Bazı tatlandırıcılar

Şeker içermeyen çikolataların ve şekerlemelerin yapımında kullanılan, sorbitol, mannitol, ve ksilitol gibi tatlandırıcılar, bazı kişilerde ishale neden olabilir

Yağlı yiyecekler

Yağda kızartılmış yiyecekler, yağlı etler ve bazı soslar şişkinliğe neden olabilir

Asitli ve içkili içecekler

Bu tür içeceklerden uzak durmak, gaz üretiminin azalmasına yardımcı olabilir