Virüs Kökenli Karaciğer İltihabı

Virüs Kökenli Karaciğer İltihabı

Çoğunlukla iyicil, farkedilmeden geçen ve sık raslanan bir hastalıktır İki cins virüs tarafından oluşturulur: İH ya da A virüsü, SH ya da B virüsü

NEDENLER

Genellikle hastalığın 2 virüse bağlı olduğu kabul edilir

İH ya da A virusu

Virüsün girişi sindirim yoluyla olur, kuluçka dönemi 2-6 hafta sürer Bu, bağışıklığa dayanan bir hastalıktır (aynı kişi 2 kez A ‘virüsü kökenli karaciğer iltihabı geçiremez) Virüs dışkı ile atılır; bu

yüzden bulaşma, bu virüsü taşıyan dışkı ile kirlenmiş sular aracılığıyla (dolaylı ya da dolaysız) olur Bu nedenle salgınlar yapabilir

SH ya da B virüsü

Bedene girişi, yapılan bir iğne (damar içi, kas içi ya da derialtı) sırasında olur Ayrıca kan ve plazma aktarımlarının da bu hastalığın yayılmasında önemi büyüktür Kuluçka dönemi 2-6 ay sürer Bu hastalığın bağışıklığa dayalı olduğu sanılmaktadır Daha ağır, daha uzun ve özellikle hastaneye yatırılanlarda raslanma sıklığı daha çok olan bir hastalıktır

Aslında B virüsünün ağız yoluyla da bulaşa- bileceği bilinmekte ve virüsün çeşitlerinin daha çok sayıda olduğu sanılmaktadır

«Avustralya» antijeni sorunu

Virüs kökenli karaciğer iltihabına tutulmuş hastaların serumunda büyük bir olasılıkla virüsün kendini temsil eden, Au özel antijeni vardır Adı, ilk kez Avustralya’da yaşayan bir toplulukta bulunmasından gelir

Bu antijen değişmez değildir Çoğunlukla B (SH) virüsü kökenli karaciğer iltihabında raslanır

Elektron mikroskobunda 200 Angströmlük yuvarlak bir tanecik gibi görülür Au antijeni, sarılıktan 15 gün kadar önce vardır ve uzamış biçimler ya da süreğen karaciğer iltihapları dışında, 20 güne doğru yiter

TEŞHÎS

Sarılık öncesi evrenin klinik belirtileri

Sarılık öncesi ya da yalancı grip evresini oluşturan başlangıçubelictileri, virüsün_kanda dolaşmasına bağlı genel hastalık belirtileridir ve özellikle üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlar

Şu belirtiler gelişebilir:

— sindirim bozuklukları (iştahsızlık, kabızlık, mide bölgesi ağrıları, bulantı, kusma);

— bazen, çok_fazla olan genel yorgunluk; üşüme duygusu; kırıklık;

— ateş: Bazen yüksektir ve gerçek yalancı grip tablosunu oluşturur; bazense normaldir

Belirtiler ne olursa olsun, virüs kökenli karaciğer iltihabı salgını bulunması, 2-3 ay önce hastaya iğne yapılmış olması ya da yarım baş ağrısı, eklem ağrıları, karaciğerin büyümesi, sidik çıkarımının seyrekleşmesi ve renginin koyulaşması gibi belirtiler ya da göz sümüksel zarlarının hafifçe sararması karşısında, hastalık akla gelmelidir

Klinik belirtilerin niteleyici olmaması karşısında, bu dönemde laboratuvar incelemeleri istenmesi enderdir; teşhis genellikle ancak sarılık evresinde konur

Sarılık evresinin klinik belirtileri

Bu sarılık (ikter) döneminde, şunları birleştiren bir tablo karşısında teşhis hemen konur:

— önce gözlerde sümüksel zarlar üstünde ve dil altında görülen sarılık, sonra genelleşerek deri ve mukozalara yayılır;

— sidik rengi koyulaşır; safra boyalarını kapsar; buna karşılık dışkı çoğunlukla normal, ender olarak da renksizdir-,

— ateş birkaç günde normale döner;

— karaciğer hafifçe büyümüştür

Tamamlayıcı muayeneler Biyolojik incelemeler

Kan, sidik ve dışkı belirtilerini ortaya koyarak teşhisi doğrularlar

Kan belirtileri şunlardır:

— kan bilirübininin artışı;

— trans-----zların artışı ile karaciğerde hücre yıkımı bulguları (sanlıktan birkaç gün önce başlar ve 3-6 hafta sürer);

— hastaların yüzde 90′ında gamaglobülin artışı ve serum bulanıklık tepkimelerinin (çinko sülfat, timol bulanıklık testleri) bozulmasıyla beliren karaciğerde iltihap bulguları;

— sarılık öncesi evrede en yüksek dereceyi bulan, ilk günlerde iyice yerleşik kalan, sonra hafifleyen bir karaciğer hücresi yetmezliği bulguları: Protrombin, albümin düzeyleri düşer; BSP (brom-sülfalein) temizleme katsayısı düşer; kolesterolün esterleşme oranı düşer

Hastalığın bu biçiminde karır, içine bakma muayenesi ve karaciğere iğneyle girerek örnek alma gereksizdir

Sidik belirtileri şunlardır:

— renkte koyulaşma ve bilirübin işeme vardır Dışkı belirtileri şunlardır:

— başlangıçta dışkı beyazdır Hastalık iyileşmeye başlarken yeniden renklenir

EVRİM

Evrimi, klinik belirtiler (dışkı ve sidik rengi, sarılık, genel durum) ve biyolojik incelemeler (özellikle trans-----zlar) açısından izleyeceğiz

Evrim bu biçimde genellikle iyidir Sarılık 2-4 hafta sürer Giderek ortadan kalkar

Kan, sidik ve dışkı anormallikleri yavaş yavaş yiter: Karaciğer hücresi yetmezliği belirtileri, 2-3 haftada silinir; trans-----zlar 5-6 haftada normalleşir; genellikle en uzun sürenler iltihap belirtileridir

İyileşmeyi belirleyen belirtiler şunlardır: Klinik belirtilerin (özellikle sarılık) yitmesi; BSP temizleme katsayısının normale dönmesi Bu arada hastalık bazı izler bırakabilir: İştah bozuklukları; aylarca sürebilen az ya da çok önemli bir yorgunluk; sağ geğrek bölgesinde rahatsızlık; ağrı duyusu

HASTALIĞIN ÖTEKİ BİÇİMLERİ

Belirtileri yönünden farklı biçimler

Ağrılı biçimler

Karaciğer bölgesinde ağrılarla birlikte olan bu biçimler, sarılıkla aynı zamanda, ender olarak da daha önce belirirler Evrim genel biçimlerinkiyle aynıdır

Ödemli biçimler

Ödem (organizmanın su tutmasına bağlı şişme) genellikle azdır; özellikle bacaklarda görülür Bu biçimin de evrimi iyidir

Sarılıksız biçimler 2 tip ayırdedilir:

— trans-----zların ölçülmesi sırasında raslantıyla ortaya çıkarılan, bütünüyle gizli karaciğer iltihapları;

— sarılıksız, grip tablosuyla, mide bozukluğuy-la ve çok şiddetli genel yorgunlukla kendini gösteren biçimler

Teşhis, bu biçimde de trans-----zların ölçümüyle konur; evrim gene iyidir

Evrimleri yönünden farklı biçimler 3 tip ayırdedilir

Uzamış ama iyicil evrimli biçimler

Tekrarlamak biçimler

Belirgin iyileşmeden birkaç hafta sonra bir tekrarlama (kural olarak bir başka tekrarlama olmaz) görülebilir Biyolojik belirtilerin ve karaciğer biyopsisinde doku belirtilerinin yeniden ortaya çıkmasıyla sarılıklıdır ya da yalnızca biyolojik incelemelerle ortaya çıkarılan sarılıksız biçimdedir Geleceğinin genellikle iyi olmasına karşın, sıkı bir gözetim gerektirir

Safra durgunluktu biçimler

«Uzamış sarılık» diye adlandırılan bu biçim lere özellikle kadınlarda (hastaların yüzde 6O’ı) raslanır

Başlangıçta yalın görünüşlü sarılıklı bir kara ciğer iltihabıdır; ama 1-3 hafta sonra belirtiler değişir Kaşıntılar belirmesi, dışkının tamamen renk sizleşmesi, sidik miktarının azalması ve koyu laşmasıyla, sarılık giderek ciddileşir

Muayenede karaciğer normal ya da büyümüş bulunabilir

Biyolojik incelemede safra durgunluğu (yani safranın barsaklara akamaması) belirtilerinin belirgin olmasına karşılık, hücre yıkımının ve karaciğer hücresi yetmezliğinin iltihap belirtileri azdır Bu arada uygulanan karın içine bakma muayenesi (laparoskopi) açık renkte, az büyümüş ya da hiç büyümemiş bir karaciğer ya da yeşil renkli, az ya da çok büyümüş ve ince keskin alt kenarı ile nitelenen bir karaciğer gösterebilir

Olanak tars’a yapılan (önemli kan pıhtılaşması bozuklukları yoksa) karaciğer biyopsisi, her zaman teşhis koymayı sağlamaz

Sonuçlarsak, teşhis çoğunlukla güçtür; evrim bazen haftalarca ya da aylarca uzar; ama sonunda hastalık iz bırakmadan iyileşir Bu iyileşmeden sonra, bir ana safra yolu bozunu (taş, ur gibi mekanik bir engel) olasılığını bir yana bırakmak için, safra yollarının filmini çekmek gerekir

Kötücül biçimler

Öldürücü biçim

«Rokytansky-Friedrichs’in ivegen karaciğer kö-relmesi» diye nitelenen bu biçime ender raslanır Sarılık öncesi evre ya yalındır ya da 40°C ateş, titremeler, yaygın ağrılar, genel kırgınlık ile bir enfeksiyon tablosu oluşturarak ciddidir

Ciddi sarılık sendromu 2-3 günde belirir, 3 be lirti ile nitelenir:

— sarılık genellikle belirtisizdir; ama özellikle, karaciğer matlık alanının azalması ya da yitmesi ile yansıyan karaciğer küçülmesiyle birliktedir;

— sinirsel ve ruhsal bozukluklar erken ortaya çıkar; başlangıçta aşırı hareketlilik, uykusuzluk, hattâ bağırıp çağırma vardır; sonra bilinç yitimi ortaya çıkar ve koma ile sonlamr; koma, canlı refleksler, gözbebeklerinin genişlemesi (midriyazis) ve solukta özel bir koku (foetor hepaticus) belirirken, ellerde ve ayaklarda yavaş titremelerle birliktedir;

— deri kanamaları ya da bazen iç organlarda mukoza kanamaları (kan kusma, siyah dışkı) gibi başka ihtilatlar görülür; biyolojik olarak bütün karaciğer işlevleri bozulmuştur

Ağırlaşmış sarılık

Yalın bir karaciğer iltihabının 1Ö-15 günleri arasında ağırlaşma belirtileri ortaya çıkar Gerçekleşen tablo, öldürücü biçimdekiyle aynıdır Evrimi çok daha ciddidir; ama bazı hastalarda iyileşme sağlanabilmiştir

Siroz yapıcı asivegen karaciğer iltihabı Evrimi ciddidir

Başlangıcı yalın gidişli, ama özellikle ağrılı olan bu karaciğer iltihabı, sarılığın anormal bir süre uzamasıyla (tekrarlamalar da gösterebilir) nitelenir Muayenede kaygılandıncı bulgular elde edilir: Sert, giderek büyüklüğü azalan bir karaciğer; kapı toplardamarı yüksek basıncı belirtileri (dalak büyümesi; ayaklarda ödem) Biyolojik açıdan gerek karaciğerin hastalanması, gerek iltihap bulguları son derece açıktır

Karın içine bakma muayenesi (laparoskopi), karaciğerin düzensizliğini ve küçüldüğünü doğrular

Hastalık aşağıdaki iki biçimde sürebilir

Süreğen karaciğer iltihabı

Başlangıçtaki ivegen karaciğer iltihabı döneminden aylarca sonra, ivegen karaciğer iltihaplarının nekahet devresinde gözlenen doku bozumlarının sürmesi olarak tanımlanabilir Klinik belir tiler açısından gizli olabilir ya da bir karaciğer iltihabı sonrası sendromuyla yansıyabilir

Karaciğer işlev incelemeleri BSP temizleme katsayısının düştüğünü, kesin iltihap belirtilerini ve trans-----zların yükseldiğini ortaya koyar

Teşhisin başlıca öğesi olan karaciğerden iğneyle örnek alma (biyopsi), dağınık doku ölümü odakları ve iltihap bozunları gösterir

Daha önce anlattığımız incelemelerle izlenen evrim, çoğunlukla iyidir, bozunlar ortadan kalkar; ama, bazen bir bağdokusu artışı kalabilir; daha ender olarak, bu bağdokusu artışı siroza doğru gelişir

Karaciğer iltihabı sonrası siroz

Bir karaciğer iltihabından aylar ya da yıllar sonra gelişen bir sirozdur Karaciğer iltihabı sonrası kökenli olduğu bazen kolaylıkla doğrulanır: Karaciğer iltihabının başlangıcından beri düzenli olarak izlenen hastanın durumu Ama çoğunlukla, kökenin doğrulanması güçtür; çünkü karaciğer iltihabı eski, unutulmuş, hattâ sarıhksız ve farkedilmeden geçmiş olabilir Özellikle karın içine bakma muayenesinde (laparoskopi) görülebilen farklara karşın, bu biçimi alışılmış alkol kökenli sirozdan ayırdetmek hemen hemen olanaksızdır

Görüldüğü kişi yönünden biçimler Gebe kadında

İki büyük tehlike vardır Ciddi sarılık tehlikesi (öldürücü karaciğer iltihaplarının yüzde 30′u gebe kadınlarda görülür); karaciğer iltihabı gençliğin ilk üç ayı içinde olursa dölütün hastalığa yakalanma tehlikesi

Yeni doğmuş çocukta

Karaciğer iltihabı virüsünün anneden eten riasenta) yoluyla geçişine bağlıdır Safra yolları bozukluğuyla birlikte çok güç teşhis sorunlarını ortaya koyar

AYIRICI TEŞHİS

en sık görülen biçim şunlarla karıştırılabilir:

— sarılıksız dönemde, bir grip ya da bir mide bozukluğuyla;

— sarılıklı dönemde, bir zehire ya da ilaca bağlı karaciğer iltihabıyla; leptospirozun (bir fare asalağı tarafından geçirilen bulaşıcı hastalık) hafif biçimiyle, safra durgunluğuna bağlı biçimlerde özellikle, karaciğer dışı bir tıkanma sanlığı (safra yolu taşı, pankreas kanseri) ya da ilaç kökenli karaciğer iltihabı olasılıkları ayırdedilmelidir

TEDAVİ

İyileştirici tedavi

Normal gelişen biçimler

Sarılıklı dönem süresince yatak dinlenmesine, normal kalorili, yağsız, alkolsüz beslenme rejimine, çeşitli ilaçlara (vitamin tedavisi; vb) dayan dirilir

Kortizon tedavisi, bir süre geniş ölçüde uygu-lanmışsa da, günümüzde bırakılmıştır

Ciddi biçimler

Bu alanda son derece özel servisleri olan has tanelere yatırılmayı gerektirir Tedavi, en modern yöntemlere gereksinme gösteren özenli bir bakıma dayanır

Çok yüksek dozlarda kortizon tedavisi uygulanır ve büyük ölçüde kan aktarımları yapılır

Koruyucu tedavi

Bazı kurallara mutlaka uyulmalıdır:

– iğne gereçlerinin mikroptan arındırılması

(bir kez kullanılıp atılan iğneler kullanma);

- karaciğer iltihabı geçirmiş vericilerden kar alınmaması;

— Avustralya antijeni taşıyan vericilerden kan alınmaması

SONUÇ

Virüs kökenli karaciğer iltihabı çoğunlukla iyicil bir hastalık olmasına karşılık, bazı biçimlerinin ciddi olduğunu ve ortaya çıkışlarını izleyen aylarda klinik, özellikle de biyolojik gözetimin son derece önemli olduğunu unutmamak gerekir